Málfregnir - 01.12.2002, Blaðsíða 58

1) börn og unglinga
2) fyrirtæki og þjónustu
3) innflytjendur
Þetta val er í samræmi við þá megin-
áherslu sem lögð er á umdæmisvandann í
stefnuskrá Islenskrar málnefndar. Er það
nokkur stefnubreyting þar sem formvand-
inn hefur ávallt verið í brennidepli og
viðfangsefnin helgast af því. Astæða þessar-
ar stefnubreytingar er samfélagsleg; sá
meginvandi sem íslensk tunga, og þar af
leiðandi íslenskt málsamfélag, stendur
frammi fyrir nú er ekki aðeins fólginn í
þeim þáttum sem lúta að einstökum form-
eða merkingarbreytingum orða eða breyttri
setningaskipan, heldur er vandinn bein
afleiðing hnattvæðingar og þróunar upp-
lýsingatækni síðustu ára þar sem enska er
ríkjandi mál og oft og tíðum hið eina
gjaldgenga.
Rökin fyrir því að leggja rækt við
fyrrgreinda þrjá þætti eru því eftirfarandi:
1) Mörg börn og unglingar eru vön
netvæddu umhverfi upplýsinga-
tækninnar; þau sækja sér fróðleik og
afþreyingu á Netið, horfa á erlendar
sjónvarpsstöðvar, leika sér í leikja-
tölvum o.fl. Tungumálið, sem notað er,
er að miklu leyti enska.
2) Hnattvæðing í fyrirtækja- og þjónustu-
geiranum: Aukin samvinna fyrirtækja
milli landa, erlendir starfsmenn,
alþjóðlegur markaður, alþjóðleg verk-
útboð, alþjóðlegur auglýsingavett-
vangur. Enska er samskiptamálið.
3) Hnattvæðingunni fylgja miklir flutn-
ingar fólks milli landa og hefur tölu-
verður innflytjendastraumur verið til
Islands síðasta áratug og eru nú um
3% íbúanna af erlendum uppruna. í
auknum mæli er farið að tala urn
íslenskt samfélag sem fjölmenningar-
samfélag. Eftir því sem innflytjendum
fjölgar aukast líkurnar á því að enska,
eða önnur erlend mál, verði í vaxandi
mæli samskiptamál þeirra innbyrðis og
við Islendinga, m.a. þar sem stjórnvöld
hafa ekki boðið innflytjendum öfluga
íslenskukennslu þeim að kostnaðarlausu
með sama hætti og tíðkast að því er
varðar þjóðtungur víðast hvar í
nágrannalöndununt.
Islendingar geta hvorki snúið þróuninni
við í hnattvæðingu og upplýsingatækni né
breytt því að enska mun festa sig frekar í
sessi sem alþjóðasamskiptamál og verða
enn snarari þáttur í daglegu lífi. Valið er
hins vegar okkar, hvort við viljum að það
verði áfram ekki einungis möguleiki
heldur einnig sjálfsagður réttur íbúa þessa
lands að nota íslensku við allar kring-
umstæður, hvort heldur er við daglega ióju
á heimilum og í frístundum eða við störf á
íslenskum vinnumarkaði.
Tæknin þróast óðfluga og á markaðinn
munu koma ný tæki og tól þar sem enska,
rituð og æ oftar töluð, er í langflestum
tilvikum stýrimálið. Ekki er verið að tala
um sérhæfð tæki heldur tæki sem al-
menningur notar í daglegu lífi. Islensku
verður því aðeins hægt að nota á þessi tæki
að stýriforrit þeirra verði á íslensku, þýdd
eða sérhönnuð. Verði ekki brugðist við
þessu mun notkun ensku aukast stöðugt í
daglegu lífi almennings. Ljóst er einnig að
hér getur skapast ný stéttaskipting þeirra
sem ráða við ensku og hinna sem ekki gera
það, eða milli þeirra sem hin nýju tæki og
tól eru handgengin svo sem uppvaxandi
kynslóða og hinna eldri sem ekki tileinka
sér hina nýju tækni.
►Því ætti eitt af verkefnum Islenskrar
málnefndar að vera að hvetja stjórnvöld til
að styðja áfram tungutækniverkefni og
-rannsóknir.
► Raunhæf verkefni:
• Hvetja til þess að veittir verði
rannsóknarstyrkir til stúdenta eða
fræðimanna sem vilja kanna málnotkun
í netmiðlum.
58