Skírnir - 01.01.1981, Page 212

210
ÓSKAR HALLÐÓRSSON
SKÍRNIR
Ekki verður því neitað að með aðferð Niedners verður stíllinn rismeiri,
hins vegar dálítið falsaður. Sumt, sem með þessum hætti hverfur, einkenn-
ir munnmælastíl og kemst betur til skila í nýju þýðingunni svo að hugmynd
lesandans um sagnastílinn verður umfram allt réttari. Kurt Schier gerir sér
ljóst að í texta Eglu eru bæði dramatískir hápunktar og lægðir en í heild
telur hana söguna bera því vitni að um hana hafi eljumikill listamaður
farið höndum.
Skýringar og athugasemdir útgefanda eru bæði rækilegar og vandlega unn-
ar. Taka þær að vonum bæði til máls, staðhátta svo og sagnfræðilegra eink-
um menningarsögulegra efna, enda krefst Egla þar mikils. Öllum lesendum
sögunnar sem skilja þýsku er mikill fengur að þessari vitneskju, þ.ám. þeim
sem leiðbeina íslenskum skólanemendum, því að enn höfum við hér heima
ekki gert henni jafngóð skil að þessu leyti. Ættu kennarar í framhaldsskól-
um svo og stúdentar að nota þessa útgáfu sem handbók.
Þá er ekki síður forvitnilegt fyrir íslenska lesendur að fá að vita hverja
afstöðu Kurt Schier tekur til hinna ólíku skoðana um uppruna og eðli ís-
lendingasagna sem nú geisa. Hann gerir fræðikenningarnar raunar ekki að
umtalsefni en eigi að síður er Ijóst að hann er hvorki sagnfestumaður af
gamla skólanum né bókfestumaður af þeim Islenska. Hér var áður vikið að
skilningi hans á list sögunnar en jafnframt telur hann að lesanda hljóti að
finnast hún greina frá sögulegum atburðum. Af þessum sökum verði hún
hvorki talin hreinn skáldskapur né heldur ómengað sagnfræðirit. í lok eftir-
málans heldur Kurt Schier því fram að Egla sýni okkur atburði frá 9. og 10.
öld í Ijósbroti 12. og 13. aldar. Það sem tengi landnámsmennina og afkom-
endur þeirra í níunda lið eða svo séu munnmælasögur, goðsagnir og skáld-
skapur. Þó að bókleg menntun ritunartímans hafi haft mikil áhrif á gerð
sögunnar og höfundur hennar notfært sér ýmsar ritheimildir muni sögu-
efnið sjálft að meginhluta úr munnmælum. Hér kveður heldur en ekki við
annan tón en hjá Bjarna Einarssyni sem hafði í doktorsriti sínu, Litterœre
forudsœtninger for Egilssaga, þrem árum áður komst að þeirri niðurstöðu að
höfundurinn hefði að mestu leyti sótt efni svo og hugmyndir og innblástur
í rit þau er hann hafði lesið. Eins og ráða má af heiti ritsins safnaði Bjarni
þar bókmenntalegum hliðstæðum við frásagnir Eglu og gerði ráð fyrir rit-
tengslum eða öðrum áhrifum þar sem um eldri rit var að ræða.
Kurt Schier kannar Eglu með fílólógískri aðferð en hins gætir að hann er
jafnframt þjóðsagnafræðingur og veit að það er varhugavert að giska á rit-
tengsl þótt tveimur frásögnum svipi saman í inntaki eða byggingu. Sagna-
minni bárust löngum án bóka og mótun þeirra í sögum fylgir að meira eða
minna leyti föstum frásagnarhefðum sem gerir formgerðina líka. Þetta skýr-
ist betur með dæmi og mætti velja frásögn Eglu af hólmgöngu Egils við
berserkinn Ljót hinn bleika (64. kap.). Samkynja minni kemur fyrir í einum
sex Islendingasögum svo og nokkrum fornaldarsögum en af ritum, sem
ætla má eldri en Egils sögu, er helst að nefna franska rómaninn Yvain eftir
Chrestian de Troyes, sem síðar var snúið á norrænu (Ivents saga), en í