Skírnir - 01.01.1984, Side 159
SKÍRNIR
LOG OG LAGASETNING
155
til vill veita vísbendingu um að ekki sé einvörðungu verið að kanna álit
manna á því hvað séu lög. — Annars virðist texti á þessum stað hafa af-
lagazt, svo að tvímælis kann að orka hvernig útleggja skuli.
18 Konrad Maurer gerir grein fyrir skoðunum sínum um gerð nýmæla í
Altnordische Rechtsgeschichte IV, 342, o.áfr.; sjá einnig Graagaas, 32;
Island, 173; Rechtsrichtung, 136 o.áfr. — Þessir hafa verið á sama máli
um að einróma samþykki hafi þurft við gerð nýmæia: Valtýr Guðmunds-
son, sbr. Island i Fristatstiden, Kbh. 1924, 44; Knud Berlin, sjá Islands
Stalsretlige Stilling, Kbh. 1909, 21; Jón Dúason, sjá Réttarstöðu Grœn-
lands I, Rv. 1947, 189 o.áfr.; Wilhelm Ebel, sjá Geschichte, 23.
19 Vilhjálmur Finsen: Om de isl. Love, 61—64. — Þessir hafa tekið undir þá
skoðun að meiri hluti hafi verið nægilegur til samþykkis nýmæla: Jón
Þorkelsson (rektor), sjá blaðið Víkverja 1873, 98 o.áfr.; C. Rosenberg, sjá
Nordboernes Aandsliv II Kbh. 1878—85, 70; Páll Briem, sjá ritgerðina
Um Grágás í Tímariti Hins íslenzka bókmenntafélags 6 (1885), 133; Bjöm
M. Ólsen, sjá ritgerðina Enn um upphaf konungsvalds á íslandi í And-
vara 34 (1909), 22; Einar Arnórsson, sjá Réttarsögu Alpingis, 60 o.áfr.,
RéttarstöSu íslands, 20—21, Söguágrip Alþingis hins forna i Alþingis-
bókum íslands I, Rv. 1912-14, XLVIII-XLIX; Ólafur Lárusson, sjá
Yfirlit yfir islenzka réttarsögu, 102; Gizur Bergsteinsson, sjá ritgerðina
Um réttarstöSu Grœnlands, 52 o.áfr. og Jón Jóhannesson, sjá Islendinga
sögu I, 84.
20 Þróun meirihlutareglunnar í nálægum löndum á 13. öld væri efni í
langa ritgerð, enda málið flókið og æðimargt óljóst. Hér verða tilgreind
nokkur dæmi á víð og dreif sem sýna hversu reglur voru á reiki. í lög-
um þýzkumælandi þjóða var meirihlutaregla í upphafi óþekkt. Einróma
samþykki var áskilið til ákvörðunar á þingum og við konungskjör, þó
þannig að minni hluti skyldi Iáta af skoðun sinni og fylgja meiri hlutan-
um. Meirihlutareglan vann þó á, missnemma innan ólíkra stofnana þjóð-
félagsins. Við konungskjör tók áhrifa meirihlutareglu að gæta þegar á
13. öld og hún varð undirstöðuregla í Die Goldene Bulle frá 1356, sem
kalla má grundvallarlög Hins heilaga rómverska ríkis. Sjá nánar Hand-
wörterbuch zur deutschen Rechtsgeschichte II, Mehrheitsprinzip.
í Englandi var einróma atkvæði áskilið innan kviðarins, sbr. Pollock
and Maitland: The History of English Law II, Cambridge 1923, 623 og
Holdsworth: History of English Law I, London 1960, 318.
í 61. gr. Magna Carta, skilmálaskránni frá 1215, er kveðið svo á að
ráð baróna skuli fylgjast með því að konungur haldi skuldbindingar sín-
ar samkvæmt skránni og taka við ríkisstjórn ef út af bregði og konungi
verði vikið frá völdum. Athygli hefur verið vakin á því hversu snemma
meirihlutareglu sé hér slegið fastri, en því hafi mjög lítill gaumur verið
gefinn, sjá Taswell-Langmead’s English Constitutional History, 11 th.
Ed. by Th. Plucknett, London 1960, 87, sbr. Kern: Gottesgnadentum, 233.
í Danmörku var einróma samþykki sennilega ákveðið innan kviðarins