Skírnir - 01.01.1984, Page 203
SKÍRNIR
HVAQ ER RÉTTLÆTI?
199
ast litið svo á, að þær væru afnumdar, heldur hitt, að réttarþróun hefði
sveigzt á villigötur og réttarbótin væri í því fólgin, að gamall góður réttur
væri endurreistur.63
Auðvitað voru þeir að setja lög, þessir karlar, hvort heldur þeir
lögðust undir feld til þess eða komu sér saman í heyranda hljóði
með óskiljanlegum formálum eins og í Njálu. En kannski gerir
það ekkert til að menn lifi við sjálfsblekkingar af þessu tæi.
Kannski er það bara betra.
Það kann að virðast styðja málstað kæi'uleysisins um slíkar
sjálfsblekkingar að trúarbrögð eru á okkar tímum undanbrögð
mestan part, og gera alls ekki mikið mein. Guðfræðingar, er okk-
ur sagt, telja til að mynda að guðspjöllin séu ekki „vísindalegir
textar", heldur hafi þau verið saman sett „í kerygmatiskum til-
gangi“, og „að verulegu leyti með þarfir frumkirkjunnar í
huga“. Allt hef ég þetta eftir séra Gunnari Kristjánssyni á Reyni-
völlum. Og svo segir hann:
Ef guðspjöllin væru borin saman við leikrit Shakespeares um Hinrik V. ann-
ars vegar og hins vegar við sagnfræðilega ritgerð um sama konung, þá ættu
guðspjöllin meira skylt með hinu sögulega leikriti. Vissulega er hér ekki um
fullkomlega sambærilega hluti að ræða. En bæði leikritið og guðspjöllin
höfða til tiltölulega víðtæks hóps manna með myndrænni og leikrænni tján-
ingu, þar sem tilgangurinn er að koma á framfæri ákveðnum boðskap og
ákveðnu áliti.64
Allt þetta merkir eitt og aðeins eitt á mæltu máli: presturinn
trúir ekki ritningunum fremur en ég. Hann heldur að það sé
ósatt sem þar stendur skrifað, og er ekki að sjá að honum bregði
mikið þegar það dettur upp úr honum. Á hinn bóginn er heim-
spekin ambátt sannleikans, hins einfalda og óbrotna sannleika.
Hann leyfir engin undanbrögð. Þess vegna hljótum við að ganga
að því vísu, eins og sakir standa, að náttúrleg réttindi séu engin
til. Kannski ber okkur að harma þetta. Það kann að vera að trú-
leysi sé ekki gott. En trúleysi sem þykist vera trú er viðurstyggð.
Svona nú, engan æsingl Sláumst heldur í hóp með Stefáni
Þorlákssyni: „hann taldi kristindóm fyrir utan sig af því hann
gæti hvort sem er ekki breytt honum neitt ef hann skyldi vera
rángur.“