Skírnir - 01.01.1984, Page 289
SKÍRNIR DÓMUR í DAGSLJOSI 283
höfundur telur hafa haft sérstakt heimildargildi við samningu íslands-
klukkunnar.
Þá tekur við meginhluti ritsins í þremur köflum:
„Klukkan", 33.-153. bls.,
„Hið ljósa man“, 155.-252. bls.,
„Eldur í Kaupinhafn", 253.-362. bls.
Efnistök og aðferð höfundar í þessum aðalköflum eru alls staðar hin sömu.
Hann rekur sig eftir frumútgáfu skáldverksins í þremur bindum, kafla
eftir kafla, og dregur fram þær „rætur" er hann telur að standi undir skáld-
sögunni. Birtir hann tíðum hlið við hlið búta úr þeim verkum, sem Halldór
Laxness hefur að hans mati notað við samningu skáldsögu sinnar, og til-
svarandi kafla úr íslandsklukkunni.
Jafnhliða er svo nokkuð á dreif um allt ritið túlkun ritgerðarhöfundar á
skáldsögunni, einkum einstökum efnisatriðum og persónum hennar eins og
þau birtast í prentuðum texta skáldverksins.
„Lokaorð" er stuttur kafli, 363.-368. bls., þar sem ritgerðarhöfundur dreg-
ur saman þær niðurstöður er hann telur sig hafa sýnt fram á í ritinu.
Þá er birt sem fylgiskjal „Hreggviðsþula", bréf Jóns Hreggviðssonar til
Árna Magnússonar 31. júlf 1708, á 369.—380. bls.
Skrár um myndir, heimildir og mannanöfn eru á 381.—409. bls.
II
Stíll höfundar á þessu verki er dálítið upphafinn og sums staðar með
nokkrum skáldlegum tilþrifum. Af þeim stílshætti leiðir aftur að orðfæri er
margræðara og ómarkvissara en æskilegt getur talist þegar um fræðilegar
skilgreiningar er að ræða, sbr. t.d. 93. bls. „Islandsklukkan geymir örlagastef
fornsögunnar."
Raunar gerir höfundur tæplega nægilega skýra grein fyrir því hver sé til-
gangur og markmið rannsóknar hans. Tilætlun hans með verki sínu verður
nánast að lesa út xir nokkuð dreifðum athugasemdum og staðhæfingum.
Verður þetta að teljast ljóður á vísindalegri ritgerð.
í upphafi „Formála" segir ritgerðarhöfundur að sú skoðun hafi verið „all-
almenn" að Peter Hallberg „/. . ./ hafi í ritum sínum um Halldór Laxness
og skáldverk hans rakið sköpunarsögu íslandsklukkunnar svo varla verði um
bætt.“ (9. bls.).
Hann bendir á að Peter Hallberg hafi þó varað við þeirri skoðun en vitn-
ar síðan til greinar eftir Steingrím J. Þorsteinsson í Árbók Landsbókasafns
íslands, Rvk. 1957. Um hana segir ritgerðarhöfundur:
„Þessi orð dr. Steingríms J. Þorsteinssonar verða varla skilin á annan veg
en þann að hann telji dr. Hallberg hafa fullkannað tilurðarsögu íslands-
klukkunnar." (10. bls.).
Sannast sagna er þó ekkert í tilvitnuðum orðum Steingríms sem réttlæti
svo afdráttarlausa fullyrðingu. í framhaldi af þessu segir höfundur um til-
gang og markmið eigin rannsóknar: