Skírnir - 01.01.1984, Page 295
SKÍRNIR
289
DÓMUR í DAGSLJÓSI
han til en svinevogter og en forhenværende morder der har fast bopæl
i svinestien, sælger sin „lyse m0“ for en tpnde brændevin, er som at
plaske gennem dynd.“
í fyrsta lagi er vafasamt að líta á tilvitnuð orð Tom Kristensens sem ein-
hvers konar heildartúlkun á persónu Magnúsar og í öðru lagi verður ekki
betur séð en að þau komi heim og saman við skilning Eiríks Jónssonar sjálfs,
þótt hann kjósi að sjá brennivínsástríðu Magnúsar sem einhvers konar af-
leiðingu óbærilegrar ástar hans á Snæfríði.
Það er ekki síst varðandi túlkanir á hinum fullgerða texta íslandsklukk-
unnar, einstökum persónum og efnisatriðum, sem Eiríki Jónssyni virðist í
mun að sýna fram á annan og nýrri skilning en fram komi hjá fyrri rann-
sakendum. Túlkun hins fullgerða listaverks liggur þó utan meginviðfangs-
efnis ritgerðarinnar — að finna aðföng skáldsins og sýna úrvinnslu þeirra —
eins og áður er getið.
Ein er sú ritgerð sem virðist hafa haft öðru meiri áhrif á túlkunarhátt
Eiríks Jónssonar, en hennar getur hann að litlu.
Fyrir útgáfu lslandsklukkunnar í einu bindi, Rvk. 1969, skrifaði Kristján
Karlsson „Formála". Hann er talinn í heimildaskrá en aðeins vitnað til hans
á einum stað, 225. bls., þar sem rætt er um hliðstæðu í Æneasarkviðu og ís-
landsklukkunni.
Til grundvallar heildartúlkun Kristjáns Karlssonar liggja tvö meginsjón-
armið: 1) að lesa beri verkið sem harmleik í þremur þáttum; 2) að lífssýn
örlagatrúar ríki í verkinu. Þetta orðar Kristján m.a. svo:
„Hin þrískipta gerð íslandsklukkunnar er i raun og veru hinn harmsögu-
legi forngríski þríleikur: hver saga hennar, hvert „bindi“ er sjálfstæð endur-
tekning hins sama höfuðtema eftir reglu þríleiksins." (Kristján Karlsson:
„Formáli". 2. bls. ótölusett).
Og siðar:
„En þó að staðhæft sé, að skilningur forlagatrúar liggi til grundvallar ís-
landsklukkunni, jafngildir það vitaskuld ekki því að loka augum fyrir hinu,
að margskonar aðrar lífsskoðanir sjá dagsins ljós i sögunni /. . ./.“ (Kristján
Karlsson. „Formáli". 6. bls. ótölusett).
Strax í umfjöllun sinni um þriðja kafla „Klukkunnar" segir ritgerðarhöf-
undur:
„Snæfríði og Arnæusi er ekki annað skapað en að skilja." (56. bls.).
Þetta stendur án samhengis við texta ritgerðarinnar á þessum stað, en skýr-
ist á 225. bls. er höfundur vísar til „Eormála" Kristjáns:
„Æneasi og Dido er áskapað að unnast og áskapað að skilja /. . ./.
í íslandsklukkunni kemur einnig fram að Amæusi og Snæfríði er „áskap-
að að unnast og áskapað að skilja, því honum er ætlað annað hlutverk en
elskhugans“.“
Bergmál af hinum dramatíska lestrarhætti heyrist á 73. bls.:
„Ferðalag móður Jóns Hreggviðssonar upplýkur nýju sögusviði. Hlutverk
19