Skírnir - 01.09.1991, Side 106

368
ANDREW WAWN
SKÍRNIR
anna“ (bls. 256), siglingafræði þeirra var „geiglaus", lögin „framúr-
skarandi". Og það sem mest er um vert, þegar Þorleifur skrifaði
um forníslensku á Edinborgarárunum fór hann ekki dult með
stoltið yfir þeim víðtæku áhrifum sem íslenskan hafði haft við
Norður-Atlantshaf. Islenskan með sín „gotnesku beygingakerfi og
sína gotnesku byggingu" hafði orðið öðrum þjóðum hvati til að
láta sínar eigin tungur fyrir róða og tileinka sér málkerfi sem voru
„gotnesk að formi, efni og anda“ (bls. 160). Yfirgrip slíkra ítaka
væru þeim einum ljós „sem þekktu frumgerðina, - móðurmál
gotneskra þjóða, - íslenskuna" (sama heimild). Hér var íslensk
arfleifð sem aldrei mundi fá þá einkunn Jónasar að vera fallin í
gleymsku og dá ef Þorleifur fengi nokkru um ráðið. Hann leit á
það sem eitt af sínum helstu verkefnum í Edinborg að auka
þekkingu á íslenskri tungu og fornbókmenntum:
Það er hryggilegt að sökum vanþekkingar á forníslensku máli, og þess hve
frumheimildir eru þar af leiðandi óaðgengilegar, ásamt því að
sagnfræðingar samtímans einskorða sig við hinar afar sértæku krónikur
óframra munka hvað áhrærir upplýsingar um miðaldir, hefur mann-
kynssagan verið svo rækilega fölsuð að það mun nú útheimta nokkurra
alda streð lærðra og upplýstra manna að ryðja burt alltof þaulsætnum
fordómum og endurheimta þann háa sess sem Skandínavar ættu að skipa í
annálum heimsins. Það er engin lækning við þessari þrálátu pest [...]
önnur en að grannskoða íslenskt mál og norrænar fornbókmenntir, en
jafnvel fremstu þjóðir Evrópu eru óvitandi um þýðingu þeirra (bls. 163).
Til voru Skotar sem hvöttu hann til dáða á þessu sviði. Um 1780
hafði Grímur Thorkelín átt þátt í að endurvekja kenningu sem
hafði fyrst komið fram í lok sautjándu aldar á Skotlandi, en sam-
kvæmt henni bar ekki að líta svo á að piktar væru keltar sem hefðu
hrakist að útjöðrum Bretlands, svo sem til Skotlands, þegar Róm-
verja bar að garði; þeir væru öllu heldur stoltir afkomendur
sigursælla innrásarmanna frá Noregi. Piktar væri upprunalega nafn
sem Rómverjar gáfu farandhermönnum (sem máluðu á sér
kroppinn til að hræða óvininn) á leið norður eftir Evrópu - sumir
hafi sest að í Þýskalandi, aðrir náð til Noregs. Seinni flokkurinn
hafi síðan siglt yfir Norðursjó með mikið innrásarlið og lagt Skot-
land undir sig. Málvísindi lágu þessari kenningu til grundvallar eins
og hún var endurvakin af Thorkelín og tóku margir fræðimenn