Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2001, Síða 89

Islenska Hómilíubókin og Díatessaron Tatíans
Þegar texti Tatíans er lesinn fyrsta sinni í nútímaheildarútgáfum mætti í
fljótu bragði virðast að um einfalda endurtekningu og endurröðun á efni guð-
spjallanna fjögurra væri að ræða en texti hans hefst á upphafsorðum Jóhann-
esarguðspjalls. Þegar nánar er að gáð kemur á hinn bóginn í Ijós að víða er
ekki um einasta orðamun að ræða heldur og viðbætur eða niðurfellingar úr
texta guðspjallanna eins og þau eru þekkt af handritabrotum frá ýmsum tím-
um. Af þeim ástæðum verður að setja nákvæmar reglur um hvernig beri að
einangra texta Tatíans frá öðrum hugsanlegum og þekktum textaafbrigðum.34
Textasagan er margflókin sökum þess að hvort tveggja hin ausræna textahefð
Fjórstafaritsins sem og hin vestræna kann að hafa haft ítarleg áhrif á fyrstu
þýðingar á ritum Nýja testamentisins og eins vegna þess að fornar þýðingar
á Nýja testamentinu sem ekki voru undir áhrifum Fjórstafaritsins kunna að
hafa haft áhrif á síðari útgáfur af riti Tatíans.35
Peterson bendir á vandamál því tengt að grundvalla upprunalegan texta
Díatessaron þar sem hann er samhljóða gríska texta guðspjalla Nýja testa-
mentisins eða viðteknum útgáfum af þeim (krítískum útgáfum36). í raun fjalla
þannig rannsóknir á texta Díatessaron í dag, að hans mati, á stöðum (í hin-
um ýmslu útgáfum af Díatessaron) þar sem text(an)um ber ekki saman við
viðteknar útgáfur af textum helgiritasafns Nýja testamentisins:
Since large portions of the Diatessaron’s text agree with the current canonical text,
there is no way to tell whether readings in Diatessaronic witnesses which now
agree with the canonical text are the result of Vulgatization or part of the harm-
ony’s original text. Only in those passages where the harmony’s text diverges
from the canonical text, can a judgement be made. Consequently, all modern Di-
atessaronic research is a search for deviations from the canonical text.37
33 T.d. Postola sögur. Legendariske fortœllinger om apostlernes liv, deres kamp for
kristendommens udbredelse samt deres martyrdpd (ed. C. R. Unger; Christiania [Oslo]:
Bentzen, 1874).
34 Útbreiddasta nútímaútgáfa á texta Dítessaron Tatíans er byggö á arabískri þýöingu á sýr-
lenskri útgáfu af textanum (ekki frumtexta) sem varðveitt er í sex handritum frá tólftu og
fram á nítjándu öld, Tatiani evangeliorum harmoniae arabice (ed. Agostino Ciasca; Rome:
Bibliographia Polyglotta, 1888). Á grundvelli þessarar útgáfu þýddi Hope W. Hogg Fjór-
stafaritiÖ á enska tungu árið 1895 sbr., idem, „The Diatessaron of Tatian,“ í The Ante-
Nicene Fathers: Translations of the Fathers down to A.D. 325, Vol. 10 (5th ed.; Allan
Menzies ed.; Edinburgh & Grand Rapids, MI: Clark & Eerdmans, 1969), 34-138. Eins
og Peterson bendir á þá er útgáfa Ciasca á arabíska textanum á hinn bóginn úrelt og
viðtekna útgáfan nú, Diatessaron de Tatien (ed. A.-S. Marmardji; Beyrouth: Impremerie
Catholique, 1935), sbr. Peterson, „Tatian’s Diatessaron," 409.
35 Sjá Peterson, ibid., 408-419.
36 T.d. Novum Testamentum Graece (27th ed.; Eberhard & Erwin Nestle eds.; Nestle-Aland;
Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1993).
37 Peterson, „Tatian’s Diatessaron,” 420.
87