Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Side 89

Er biblíumál karlamál?
hvem hátt hlutlaust eða eðlilegt við tilteknar aðstæður; markaður þá það sem
er á einhvem hátt óvanalegt.
Ég mun hér á eftir reyna að fjalla skipulega um hverja persónu, eintölu
og fleirtölu. Ég tek dæmi úr Biblíunni frá 1981, úr nýju þýðingunni sem nú
er unnið að, Vinkonum og vinum Jesú og úr samanburðarefni úr ýmsum
áttum. Áríðandi er að fínna hvort um raunverulega mismunun sé að ræða.
1. persóna
Eintala
Hægt væri að ímynda sér að lítill vandi væri með 1. persónu. Karlar tala ein-
faldlega um sig í karlkyni og konur tala um sig í kvenkyni. En þetta er ekki
eins einfalt og vandalaust og halda mætti. Persónufomafnið ég er auðvitað
eins í karlkyni og kvenkyni en sagnfyllingar og t.d. óákveðin fornöfn geta
haft mismunandi myndir eftir kynjum. Eftirfarandi dæmi úr Davíðssálmum
sýnir við hvaða vanda er að eiga:
(6) Þvo mig hreinan af misgjörð minni, hreinsa mig af synd minni, því
að ég þekki sjálfur afbrot mín, og synd mín stendur mér stöðugt fyrir
hugskotssjónum.11
1 þessu versi er karlkyn notað. Ef breyta ætti versinu svo að það þjónaði
báðum kynjum, hvaða möguleikar kæmu þá til greina? Augljóslega er ekki
hægt að breyta því í kvenkyn (Þvo mig hreina ...) því að kvenkyn í íslensku
er markað og á einungis við kvenvemr. Hvað þá með hvorugkyn (Þvo mig
hreint... )? Engin hefð er fyrir slíkri málnotkun. Hvaða vera talar um sig í
hvorugkyni? Einhver gæti talið að „lausnin" væri fólgin í því að færa versið
yfir í fleirtölu (Þvo okkur hrein ...) en þá verður að hafa í huga að talan skipt-
ir einnig máli. Þessi sálmur er bæn einstaklings til Guðs. Hér virðist best að
halda karlkyninu (Þvo mig hreinan ...) því að það getur bæði átt við karla og
konur.
Fleirtala
Olíkt eintölunni er hvorugkyn notað í 1. persónu fleirtölu þegar kyn er látið
liggja milli hluta. Eftirfarandi texti er úr leiðtogahefti fyrir bamastarf í
kirkjunni, Einn dagur - þúsund ár. Textinn á jafnt við stráka og stelpur:
11 S1 51.4-5. Biblíutilvitnanir eru úr útgáfunni frá 1981 nema annað sé tekið fram.
87