Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Page 127

Biblíuleg stefí kvikmyndum
Hér er um fallega og áhugaverða mynd að ræða sem lýsir af næmni upp-
gjöri táningsáranna. Sálmur 23 er notaður á skemmtilegan og óvenjulegan
hátt í því uppgjöri dóttur og föður sem á sér stað á sviði trúarinnar.
Liberty Heights
Ekki fer á milli mála að Sálmur 23 hefur einstaka og óvenjulega stöðu í
bandarísku samfélagi. Hefur bandaríski gamlatestamentisfræðingurinn
William Holladay talað um sálminn sem „veraldlegt helgitákn“ eða þjóðar-
tákn Bandaríkjanna og hefur stöðu sálmsins verið líkt við sjálfan bandaríska
þjóðsönginn.19 Er mikil notkun sálmsins í Hollywood-kvikmyndum vita-
skuld ein af sterkustu vísbendingunum um hversu djúpum rótum sálmurinn
stendur í alþýðumenningu þjóðarinnar.
Þessi staða sálmsins kemur vel fram í hinni athyglisverðu kvikmynd
Liberty Heights, sem gerist í Baltimore árið 1954, en Liberty Heights er nafn
á gyðingahverfi í útjaðri borgarinnar.
Myndin fjallar ekki síst um tilhugalíf gyðingadrengs og blökkustúlku á
sjötta áratugnum í Baltimore og margvíslega erfiðleika sem þeim mæta. Far-
ið er með sálminn „Drottinn er minn hirðir“ þrisvar sinnum í myndinni, í
skólastofunni enda hefur sálmurinn löngum verið hluti af morgunbænum
bandarískra skóla. Það er einmitt við þær aðstæður sem gyðingadrengurinn
Ben Kurtzman fer að gjóta augunum að blökkustúlkuninni Sylviu, hann veit-
ir því athygli hversu hún biður af mikilli lotningu, sbr. orð hans: „Ég hef
aldrei séð neinn svo lotningarfullan.“ Þannig verður sálmurinn hluti af til-
hugalífi þeirra og hér er sálmurinn notaður á allt annan hátt en við eigum að
venjast, þ.e. ekki tengdur dauðanum á neinn hátt.
Eitt sinn eiga Sylvia og Ben mjög athyglisverðar samræður um sálminn
þar sem þau hittast í strætisvagni. Þar spyr Sylvia þennan aðdáanda sinn
hvaða augum hann líti sálminn, hvaða þýðingu sálmurinn hafi fyrir hann
sem Gyðing, og hann svarar því að fyrir sér sé Sálmur 23 nánast eins og
þjóðsöngurinn eða eitthvað sem flutt er fyrir kappleik. Samtal þeirra um
sálminn er áhugavert og ljóst verður af því samtali að sálmurinn er eitthvað
sem sameinar þau þó svo að Ben játi að því fari fjarri að hann skilji sálminn
til fullnustu og ekki er að heyra að sálmurinn hafi mikla trúarlega þýðingu
fýrir hann þó svo að hann sé hluti af menningararfleifð hans, eitthvað sem
hann kann utanbókar.
19 W. L. Holladay 1993, The Psalms through Three Thousand Years. Prayerbook of a Cloud ofWit-
nesses. Minneapolis. Fortress Press, s. 359-371.
125