Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1998, Page 100

Múlaþing
„Hinn 3. október hófst gröfturinn, og
kom brátt í Ijós vegghleðsla, sem var 0,35
metrum undir yfirborði jarðvegsins. Veggur
þessi láfrá austri til vesturs og var norðan-
til við miðju, yfir þvera gryfjuna. Hleðslan
var tvíhlaðin eða tvöfaldur veggur og um 1
m á þykkt og um 0,75 cm hár. Allir voru
steinar þessir vel tcekir hraustum manni og
auðsjáanlega valdir hleðslusteinar. “ 3
Komið var að mjaltatíma. Bjöm ákvað
að skreppa frá til að reka kýmar inn svo
Sigurður hélt einn áfram við verkið.
Skömmu eftir að Björn var farinn fann
Sigurður beinagrind af manni rétt utan við
áðurnefndan vegg, aðeins 70 cm undir yfir-
borðinu. Beinagrindin var heilleg og mæld-
ist 1,69 cm á lengd.
Sigurður ákvað þegar í stað að hætta
greftri og lét Bjöm og fóstra sinn vita.
Jafnframt var sýslumanni, Hjálmari Vil-
hjálmssyni, tilkynnt um fundinn sem síðan
kom tilkynningu áfram til Matthíasar
Þórðarsonar þjóðminjavarðar. Ekki reyndist
unnt að rannsaka staðinn í það skiptið en
fóstri Sigurðar taldi að halda yrði áfram við
gerð gryfjunnar þar sem vetrarforði skepn-
anna á bænum lá undir skemmdum.
Sigurður hélt því áfram við gröftinn
ásamt Birni kaupamanni. Fljótlega komu
þeir niður á um 50 cm þykkt urðarlag, sem
Sigurður taldi vera gamalt aurhlaup. Undir
urðarlaginu tók moldarlag við. Þar urðu
þeir varir við steina sem var raðað upp í
1,20 metra lengju sem sneri austur og vest-
ur inn undir vegg gryfjunnar en vegna
nákvæmra fyrirmæla um það hversu stór
gryfjan átti að verða grófu þeir ekki út fyrir
enda steinaraðarinnar. Sigurður og Bjöm
hreinsuðu því næst moldina af steina-
lengjunni og fjarlægðu svo steinana úr
3Sigurður Magnússon 1971:76.
^Sigurður Magnússon 1971:77.
'fsigurður Magnússon 1992:37.
gryfjunni. Þegar þeir byrjuðu að bera
steinana burtu varð þeim ljóst að steinamar
tilheyrðu gröf sem var hlaðin úr grjóti.
Sigurður skráði fundinn í dagbók sína:
„...gröf þessi var harla einkennileg.
Hún var hlaðin úr grjóti og var um 0,60 m
á breidd innan veggja. Hleðslan var einföld
steinaröð, og virtist hafa verið vel frá
gengið. Gafl var einnig hlaðinn að vestan-
verðu, austurendann grófum við ekki upp....
Ofan á kistubörmunum lágu aflangir
steinar, sem lokuðu kistunni, ög yfir brjósti
hins látna lá myndarleg hella, sem tók út
yfir veggina. “ 4
Beinin sem lágu í steinkistunni voru
frekar illa varðveitt og virtist Sigurði sem
þau væru af hávöxnum manni. Þessi gröf
fannst sunnan við hlaðna vegginn sem
Sigurður og Björn fundu fljótlega eftir að
þeir byrjuðu að grafa fyrir gryfjunni.
Steinkistuna fundu þeir á 1,30 m dýpi.
Fyrrnefnda gröfin lá aftur á móti norðan við
vegginn, rétt undir grassverðinum.
Sigurður og Björn héldu áfram að grafa
fyrir sætheysgryfjunni. Nú komu þeir niður
á undarlega "holu" á 1,50 metra dýpi við
suðvesturbarm gryfjunnar. Að sögn Sigurð-
ar var hún nánast ferköntuð og mældist um
35 cm á hvem kant. I holunni voru leifar
einhvers sem Sigurður og Bjöm kunnu ekki
skil á.5
Auk þessa alls sem hér er talið upp
fundu þeir Sigurður og Bjöm einnig aflang-
an stein, skammt frá þeim stað er fyrri
beinagrindin fannst. Steininn var ferkant-
aður með 30 cm breiðum sléttum flötum.
Um 40 cm af honum stóð inn í sætheys-
gryfjuna frá barmi hennar og því reyndist
ekki unnt að mæla heildarlengd hans.
Steinninn virðist hafa verið langur því
98