Jökull - 01.12.1992, Síða 53

(í Argyll, 1851) um það að flóra blágrýtissvæðanna á
Mull -eyju við Skotland sé frá míósen.
Heer (1879) svaraði strax Nature-grein Gardners
af nokkrum þjósti, og taldi honum vera ókunnugt um
nýjustu rannsóknir frá Bandaríkjunum: aðeins örfáar
eósen plöntutegundir þaðan hafi fundist í heimskauta-
flórunni. Á Svalbarða séu auk þess sædýraleifar frá
míósen undir plöntusteingervingunum. Hann hafn-
ar hugmyndum Gardners um ástæður kólnunar veð-
urfarsins, en virðist telja að á míósen hafi verið lít-
ið kaldara við norðuríshafið en í Miðevrópu. Eng-
inn bilbugur er heldur á Heer varðandi míósen aldur
heimskautaflórunnar í tveim lokabindum Flora Fossil-
is Arctica (1880, tilv. af Ward 1889; 1883, tilv. af
Seward 1892), að undanteknum einum fundarstað á
Vestur-Grænlandi.
Gardner svaraði aftur með skæðadrífu stuttra
greina (Gardner 1879a,b, 1880a,b,c,d, 1881a,b,c,
1882a,b,c,d, og fleiri) og kynnir þar einkum frekari
rannsóknir sínar frá jarðlögum á suðurströnd Eng-
lands. Heer hafði einnig talið þau jarðlög tilheyra
rníósentímanum í ritsmíðum er birtust 1862, en þar
höfðu nú einnig fundist sjávardýraleifar, sem studdu
sjónarmið Gardners um eósen aldur. I nánast öllum
greinunum koma fyrir skammir, annaðhvort um Heer
nefndan með nafni eða um þekkingarleysi og óvönduð
vinnubrögð „virðulegra prófessora af meginlandinu"
við rannsókn steingervinga. Gardner gefur sig hvergi
1 því að öll heimskautaflóran, þar með á Islandi (sjá
þó undantekningu í Gardner 1881 b, bls. 414), sé frá
eósen. Til skýringar á hugmyndum sínum um veður-
farsbreytingar taldi hann líklegt að jarðskorpan fljóti
a bráðnu lagi, og geti því auðveldlega lyfst og sigið
undan þrýstingsbreytingum, t.d. vegna rofs eða set-
niyndunar (Gardner 1881 d).
SINNASKIPTI GARDNERS UM ALDUR
ÍSLANDS
I millitíðinnihafði Starkie Gardner drifið sig sjálf-
Ur til Islands 1881 að leita steingervinga. Fór hann
vítt um landið (6. mynd), en ekki hef ég rekist á inn-
lendar heimildir um dvöl hans. Sá hann hér merki
núkilla umbrota og hreyfinga, sem studdu þá skoðun
hans að loftslag á norðurhveli væri háð landfræðileg-
Mynd 6. Teikning Gardners (1885a) af bergstafla með
surtarbrandslagi í Vesturdal í Skagafirði.
— J.S. Gardner’s drawing ofa lignite occurrence in
Skagafjördur, N-Iceland.
um aðstæðum; til dæmis gæti land á Islandssvæðinu
hafa sigið síðan á eósen og loftslagið í Evrópu kólnað
við það að kaldur sjór frá heimskautinu ætti nú greið-
ari leið suður í Atlantshaf en áður (Gardner 1882c,e,
1883a). Þessar hugmyndir virðast almennt hafa vakið
litla hrifningu (Gardner 1883b,c).
Gardner mun hafa gengið illa að finna plöntustein-
gervinga á þeim stöðum sem hann hafði tíma til að
komast á. í erindi, sem hann flyturí des. 1884 um ferð
sína (Gardner 1885a), kvartar hann um að hafa ekki
fengið nægan útbúnað til fararinnar. Hann hafi þó
haft tækifæri til að rannsaka íslenska steingervinga í
Kaupmannahöfn, og geti þeir vel verið frámíósentíma.
(í útdrætti erindisins, sem birtist í Geol. Mag. 1885,
bls. 45-46, telur hann flestöll íslensk steingervinga-
lög tilheyra „líparít-mynduninni"). Álit sitt um aldur
íslands ítrekar hann í annarri grein (Gardner 1885b):
„The Icelandic fossil plant-beds I have ascertained to
be on an altogether different and far newer horizon,
relative to those of the British basalts....“. Hafnarferð-
in hefur líklega verið farin eftir 1883, því að í formála
seinna bindis Bretlandsflórunnar (Gardner 1883-86;
JÖKUFF,No. 42, 1992 51