Jökull - 01.12.1992, Blaðsíða 81

1 ■ mynd. Vatnshæðarlínurit úr mæli nr. 233 í Kreppu.
Hlaup sennilega úr Hnútulóni. —Hydrograph of a
jökulhlaup in Kreppa.
I-INÚTULÓN; KVERKÁ; KREPPA
Fylling að Kreppubrú rofnar oftast nær þegar jök-
ulhlaup koma í ána. Síðan brú kom á Jökulsá á Fjöll-
um við Upptyppinga þurfa ferðamenn ekki að óttast
uð verða strandaglópar í Krepputungu, þótt ekki verði
komist á bíl yfir Kreppu. Hlaupin koma oftast úr
Hnútulóni í Kverká, sem síðan fellur í Kreppu, en
°nnur lón í Kverkárnesi inn með Brúarjökli geta líka
hlaupið og fellur hlaupvatnið þá beint í Kreppu.
iajla 4. Hlaup í Kreppu
uPpruni dags. ár hámarks- hlaup-
rennsli (m3/s) vatn G1
Hnútulón 7.-9. júlí 1984 49
Hnútulón 24.-26. ágúst 1986 38
22.-24. júlí 1987 20
Hnútulón var tómt 21. ágúst 1984 eins og sjá má
af myndum teknum úr flugvél þann dag. Má því telja
líklegt að Kreppuhlaupið 1984 hafi verið þaðan ættað.
Næsta hlaup í Kreppu (1986) var af svipaðri stærð og
því má ætla að það hafi líka komið úr Hnútulóni en
hlaupið 1987 var u.þ.b. helmingi minna og gæti því
hafa verið úr öðru lóni (sjá 7. mynd).
HVERADALUR?; JÖKULSÁ Á FJÖLLUM
Það er tiltökumál að hlaupin í Jökulsá á Fjöllum
skuli koma að vetrinum svo óvenjulegt sem það er með
jökulhlaup yfirleitt. Ekki er vitað með vissu hvaðan
þessi hlaup koma, en líklegt verður að telja, að þau
séu ættuð úr Kverkfjöllum, þar sem eru a.m.k. tvö
jökulstífluð lón í mikilli hæð yfir sjó. Hlaupin eru
ekki stór og valda engum skaða, en mjög formfalleg á
línuritum úr vatnshæðarmælum eins og 8. mynd sýnir.
Þar kemur fram, að aðeins lækkaði í ánni, áður en
hún óx mjög skyndilega, og nær hlaupið hámarki á
um það bil einum klukkutíma líkt og stífla hafi brostið
skyndilega. Gætu menn átt fótum fjör að launa, þegar
svo há flóðalda hleypur niður farveginn.
Tafla 5. Hlaup í Jökulsá á Fjöllum
Uppruni dags. ár hámarks- rennsli (m3/s) hlaup- vatn G1
Hveradalur? 30. jan. 1985 1
Hveradalur? 14.-15. nóv. 1987 10
Þar sem nefndar eru loftmyndir í textanum er ýmist
átt við myndir frá Landmælingum íslands eða myndir
fyrsta höfundar.
HEIMILDIR
Bjami Kristinsson 1986. Tvíhlaup á Skeiðarársandi.
Jökull 36, 56.
Bjami Kristinsson, Snomi Zóphóníasson, Svanur Páls-
son, og Hrefna Kristmannsdóttir 1986. Hlaup á
Skeiðarársandi 1986. OS-86080/VOD-23, Orku-
stofnun, Reykjavík. 42 bls.
Helgi Björnsson 1988. Hydrology of Ice Caps
in Volcanic Regions. Vísindafélag Islendinga.
Reykjavík. 139 bls.
Helgi Björnsson og Finnur Pálsson 1989. Rúmmál
Grænalóns og breytingar á stærð og tíðni jökul-
hlaupa. JökuII 39. 90-95.
JÖKULL, No. 42, 1992 79