Jökull - 01.12.1992, Blaðsíða 73

að ganga á fjallið. Ákvað Þorvaldur því að ganga á
innsta Þjófahnjúkinn, sem hann kallar Litla-Snæfell.
„Það er einstakur hnjúkur, strýtumyndaður“, 1160 m
á hæð, Þaðan fékk Þorvaldur gott útsýni yfir fjöll og
jöklaumhverfis, einnig til Snæfells. Þann 20. fer leið-
angurinn svo út fyrir austan Snæfell, að Laugará og er
þar fjórðu nóttina.
Þótt Þorvaldur gengi ekki á Snæfell og virðist
raunar hafa skoðað fjallið næsta Iítið, reynir hann að
gera sér grein fyrir berglagabyggingu þess og my ndun.
Hann telur að Snæfell og „tindarnir fyrir utan það og
innan“ séu allir úr móbergi. „Snæfell sjálft hefir ein-
hvem tíma gosið í fyrndinni, löngu fyrir landnámstíð,
en þó hafa engin hraun runnið þaðan, að sjáanlegt er.“
„Það er talið næsthæsta fjall á landinu (1822 m)
[nú talið 1833 m y.s.], og á því er töluverð jökulhúfa
efst. Þó var hún nú í sumar með minnsta móti sakir
hitanna. Niður úr jökulhúfunni ganga nokkrir skrið-
Jökulstangar, og eru tveir stærstirað norðaustan. Und-
nn hinum nyrðri rennur mórauður jökullækur, og fyrir
neðan hann eru stórar hraungrýtishrúgur, sem jökull-
inn hefur ekið á undan sér.“
„Nyrzt í Þjófadalnum miðjum er hár líparíthrygg-
ur, sem gengur inn í Snæfell, og kemur líparítið líka
fram í því að norðan. Það er því allt útlit til þess,
að stór sprunga full af líparíti, gangi þvers í gegnum
Snæfell. Gossprunga hefir að öllum líkindum í fyrnd-
>nni klofið Snæfell, frá suðri til norðurs. Upp um hana
hefir kastazt aska og blágrýtisgjall. Af einhverjum
breytingum neðanjarðar hefir glóandi líparítleðja að
lokum gubbazt upp í sprunguna, fyllt hana og storkn-
að þar. Hefir afl gossins ekki verið nóg til þess að koma
hparítinu alveg út, því það er, þegar það er rennandi,
miklu seigara en blágrýtið. Síðan þessi tappi kom í
gossprunguna, hefir Snæfell ekki getað gosið.“
Þorvaldur getur um hvítt vikurlag, 12-15 sm undir
yfirborði, og svart blágrýtisvikurlag 30-60 sm neðar,
sem hann telur ekki ólíklegt að rekja megi til gosa í
Snæfelli , og virðist því gera ráð fyrir að það hafi verið
virkt eldfjall fram á Nútíma.
Tilgáta hans um líparítstífluna í gossprungu fjalls-
>ns er skemmtileg og athyglisverð, og er gott dæmi um
glöggskyggni þessa mikla landkönnuðar, þótt eftir sé
vist að fá hana staðfesta eins og fleira í sambandi við
Snæfell. Reyndar mun jarðfræðilegri þekkingu á fjall-
inu lítið hafa farið fram síðan Þorvaldur gekk þama
um garða, fyrir nærfellt hundrað árum.
SÖGULEG SNÆFELLSGANGA 1925
Þann 22. júlí 1925 lögðu fjórirferðalangartil upp-
göngu á Snæfellstind. Það voru þeir bræður, Benedikt
og Emil Jónassynir og Þorsteinn Gíslason, allirbúsettir
á Seyðisfirði og Sveinn Jónsson bóndi á Egilsstöðum.
Fylgdarmaður þeirra var Friðrik Stefánsson bóndi í
Hóli í Fljótsdal, en ekki gekk hann á fjallið í það sinn.
Frásögn Benedikts af ferðinni birtist í blaðinu Hæni á
Seyðisfirði sama ár, og var endurprentuð í tímaritinu
Gerpi, 12. tbl. 2. árg. 1948, með myndum sem þeir
félagar tóku.
Það sem gerði ferðinasvo merkilega var, að Sveinn
á Egilsstöðum teymdi hest sinn alla leið upp á tindinn,
og er ekki vitað til að það hafi gerst fyrr eða síðar að
þar hafi komið skepna af því kyni.
Daginn sem þeir gengu á fjallið var bjart veður og
hlýtt, en nokkuð hvöss vestanátt, 15 gr. hiti niðri en
uppi á tindinum var 1 gr. frost, enda skall á þá þoka
meðan þeir voru þar. Eftir ferðalýsingunni að dæma,
hafa þeir gengið norðan eða NV á fjallið, og lentu í
illfærum skriðum, en niður fóru þeir eftir fönnum SV
í fjallinu, og gekk það eins og í sögu.
Þeir höfðu tvo hæðarmæla meðferðis upp á fjallið.
Sýndu þeir báðir um 2100 m hæð á tindinum, eða um
100 m hærra en leiðangurinn 1880 hafði mælt. Eftir
að hafa leiðrétt fyrir loftþyngdarbreytingu meðan á
ferðinni stóð, fengu þeir út hæðina 2130 m.
Daginn eftir fóru þeir suður með Snæfelli, upp á
Snæfellsháls og gegnum Þjófadal yfir á Vesturöræfi,
en þar sem veður var enn mjög gott og bjart á fjallinu,
ákvað Sveinn að freista þess að koma „steingráum
hesti, sem hann átti, upp á Snæfell, eftir fönnunum,
sem við fórum niður daginn áður.“
Fékk hann Emil til að fylgja sér, og er ekki að
orðlengja það, að þeir teymdu hestinn alveg upp á
tindinn, og þar tók Emil mynd af Sveini með hestinn,
sem hann kallaði Snæfelling eftir þennan atburð.
HEIMILDIR
Ármann Halldórsson (ritstjóri), 1975. Sveitir og jarðir
í Múlaþingi 2. bindi. (“Búkolla“)
JÖKULL,No. 42, 1992 71