Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2009, Qupperneq 31

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 85. árg. 2009 27
að stjórnendur í hjúkrun gripu til aðgerða
til að efla ígrundun í starfi, auka hugrekki,
endurraða forgangsverkefnum, styrkja
þjónandi forystu (e. servant leadership),
bæta fjármálastjórnun, efla samfélagslega
virkni og nýta betur fjölbreytileika meðal
starfsfólks heilbrigðisþjónustunnar. Leiðir,
sem greindar voru og settar í forgang til að
efla færni og persónulegan styrk leiðtoga í
hjúkrun, eru birtar í töflu 1. Í töflu 2 má sjá
leiðir sem greindar voru og settar í forgang
til að efla færni og forystuhæfileika leiðtoga
í hjúkrun almennt. Í töflunum er bent á
tengt efni sem hjúkrunarstjórnendur geta
nýtt sér til að efla sig í leiðtogahlutverkinu.
Leiðtogar í lykilhlutverkum
Hjúkrunarstjórnendur á Íslandi gegna
lykilhlutverkum í heilbrigðisþjónustunni.
Nú er brýnna en nokkru sinni fyrr að
nýta styrkleika hópsins. Málþing fagdeildar
hjúkrunarstjórnenda í október sl. endur­
speglaði kraft og hugmyndaauðgi
hjúkrunarfræðinga. Fyrirlestur dr. Jaffe­Ruiz
fjallaði um brýn verkefni leiðtoga í hjúkrun
um þessar mundir og í vinnusmiðjunni
greindu stjórnendur sjálfir hvernig þeir
telja farsælast að bregðast við aðkallandi
málum í heilbrigðisþjónustunni. Meðal þess
sem talið var mikilvægast var að styrkja
persónulega þætti leiðtogans hjá hverjum
og einum með ígrundun, hugrekki og
auðmýkt og styrkja hagnýta þekkingu á
skipulagningu og fjármálum. Síðast en ekki
síst var kallað eftir enn frekari samstöðu
hjúkrunarstjórnenda og samfélagslegri
virkni sem skapar starfsgleði og árangur.
Höfundar þakka stjórn fagdeildar hjúkrunar­
stjórnenda og öllum þátttakendum á málþingi
deildar hjúkrunarstjórnenda fyrir skemmtilegt
og gagnlegt samstarf.
Dr. Sigrún Gunnarsdóttir er lektor við hjúkrunar­
fræðideild Háskóla Íslands. Dr. Helga Bragadóttir er
dósent við hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands og
þróunarráðgjafi hjúkrunar á Landspítala.

Heimildir
American Association of Critical Care Nurses
(2005). AACN standards for establishing
and sustaining healthy work environments.
American Association of Critical Care Nurses.
Sótt 10. janúar 2009 á www. aacn.org.
Porter­O’Grady, T., og Malloch, K. (2007).
Quantum leadership; a textbook of new lead­
ership (2. útg.). Boston: Jones and Bartlett
Publishers.
Til að varpa enn frekara ljósi á mikilvægi
forystu í hjúkrun kynntu Sigrún og
Helga líkan samtaka bandarískra
gjörgæsluhjúkrunarfræðinga (American
Association of Critical Care Nurses, 2005)
um grunnstoðir góðs starfsumhverfis
í hjúkrun sem byggist á niðurstöðum
nýjustu rannsókna. Samkvæmt líkaninu er
trúverðug forysta (e. authentic leadership)
ein af sex grunnstoðum sem tryggja
mest gæði fyrir sjúklinga og klíníska færni
hjúkrunarfræðinga. Aðrir þættir líkansins eru
þátttaka allra í ákvörðunum, merkingarbær
umbun, raunveruleg samvinna, hæfni í
samskiptum og síðast en ekki síst næg
mönnun. Mynd 4 lýsir líkaninu og tengslum
þáttanna sem móta líkanið.
Efni og skipulag vinnusmiðjunnar
Að loknum inngangi með fræðilegri
samantekt skipuðu þátttakendur
sér í fjóra hópa til að takast á við
efni vinnusmiðjunnar. Verkefni vinnu­
smiðjunnar var samræða í litlum hópum
og kynning samræðunnar með þátttöku
allra í vinnusmiðjunni. Skipulagið var í
tveimur hlutum, annars vegar var fjallað
um greiningu viðfangsefnisins og hins
vegar um aðgerðir til úrbóta. Í fyrri hluta
vinnusmiðjunnar greindu þátttakendur
leiðtogafærni stjórnenda í hjúkrun og í
seinni hlutanum var rætt um raunhæfar
aðgerðir til að efla leiðtogafærni meðal
stjórnenda í hjúkrun. Báðir hlutar
vinnusmiðjunnar (greining og aðgerðir)
skiptust í tvennt þar sem fyrst voru
samræður í litlum hópum í 40 mínútur
og síðan kynning með þátttöku allra
í 40 mínútur. Þátttakendur skiptu
með sér verkum í hópunum og fylgdu
fyrirframgefnum leiðbeiningum. Alls tók
vinnusmiðjan tæpar þrjár klukkustundir.
Niðurstöður vinnusmiðjunnar
Umræður í hópunum voru líflegar og komu
margar athyglisverðar hugmyndir fram
um leiðtogafærni hjúkrunarstjórnenda.
Hópstjórarnir stýrðu og ritarar skráðu
niðurstöðurnar jafnóðum. Fyrst voru kynntar
niðurstöður hópanna um leiðtogafærni
hjúkrunarstjórnenda hér á landi. Hóparnir
voru sammála um að hjúkrunarstjórnendur
hafa margar sterkar hliðar. Persónulegir
kostir hjúkrunarstjórnenda sem leiðtoga
eru að þeir eru ábyrgir, heiðarlegir, hafa
sterka sýn, eru sveigjanlegir, traustir og
góðar fyrirmyndir. Þeir hafa samstarfsfólk
sitt með í ráðum og eru góðir hlustendur.
Þátttakendur voru sammála um að
hjúkrunarstjórnendur gætu styrkt sig
í starfi með ígrundun, auknu þori og
hugrekki og með því að forgangsraða
verkefnum sínum í auknum mæli. Það
sem þátttakendur töldu einkum kosti í
færni hjúkrunarstjórnenda sem leiðtoga eru
einkunnarorð hjúkrunarfræðinga: hugur,
hjarta, hönd, almenn reynsluþekking
innan hópsins, þekking á vinnuumhverfi
hjúkrunarfræðinga, heildræn sýn
hjúkrunar á manninn og samfélagið, hæfni
hjúkrunarfræðinga til að sinna mismunandi
þörfum og sætta ólík sjónarmið og það að
hafa sjúklinginn í brennidepli.
Í lok seinni hluta vinnusmiðjunnar kynntu
þátttakendur tillögur sínar um aðgerðir til
að efla leiðtogafærni hjúkrunarstjórnenda
hér á landi. Tillögurnar voru um sjö
meginverkefni og voru tilgreindar aðgerðir
fyrir hvert verkefni. Þátttakendur lögðu til
Árangur í heilbrigðisþjónustu: Starfsumhverfi og forysta
Mynd 4. Gott starfsumhverfi í hjúkrun (American Association of Critical Care Nurses, 2005).
Mestu gæði fyrir sjúkling
Þátttaka allra
í ákvörðunum
Merkingarbær
umbun
Næg
mönnun
Hæfni í
samskiptum
Trúverðug
forysta
Klínísk færni
Raunveruleg
samvinna