Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2014, Qupperneq 48

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 2. tbl. 90. árg. 201444
ÚTDRÁTTUR
Aðstandendur gegna mikilvægu hlutverki í bataferli sjúklinga sem
fá gerviliði. Með styttri legutíma á sjúkrahúsum er meiri ábyrgð
lögð á sjúklinga og aðstandendur hvað varðar umönnun sem
heilbrigðisstarfsfólk sinnti áður. Til að sinna þessu hlutverki vel
þurfa aðstandendur fræðslu en lítið hefur verið rannsakað hverjar
fræðsluþarfir þeirra eru. Tilgangur þessarar rannsóknar var að
kanna hvernig fræðsluþarfir aðstandenda gerviliðasjúklinga eru
uppfylltar á Íslandi og bera niðurstöður saman við sambærilegar
niðurstöður frá sjúklingum.
Rannsóknin var framvirk, lýsandi samanburðarrannsókn með úrtaki
sjúklinga (n=279) sem fóru í skipulagðar gerviliðaaðgerðir á mjöðm
eða hné frá nóvember 2009 til júní 2011 og aðstandenda þeirra
(n=212) á þeim þremur sjúkrahúsum á Íslandi sem framkvæma
slíkar aðgerðir. Mælipunktar voru þrír: tími 1 (T1) fyrir aðgerð og
fyrir formlega fræðslu um aðgerðina; tími 2 (T2) við útskrift eftir
aðgerð á sjúkrahúsinu, eftir útskriftarfræðslu, og tími 3 (T3) 6
mánuðum eftir aðgerð. Notuð voru stöðluð matstæki sem mæla
væntingar sjúklinga og aðstandenda til fræðslu. Fengin fræðsla
og aðgengi aðstandenda að upplýsingum frá heilbrigðisstarfsfólki
var metið með fjórum spurningum úr Good Care Scale. Á T1
svöruðu 212 aðstandendur, á T2 svöruðu 141 og á T3 svöruðu
144 spurningalistum. Meðalaldur var 58 ár (sf 13,5) og spönn
frá 19 til 89 ára, flestir voru makar eða 72%. Niðurstöður sýndu
að bæði aðstandendur og sjúklingar höfðu meiri væntingar til
fræðslu fyrir aðgerðina en þeir töldu sig hafa fengið bæði þegar
spurt var strax eftir aðgerð sjúklings og sex mánuðum síðar. Eftir
því sem aðstandendur höfðu betra aðgengi að upplýsingum frá
hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og læknum var væntingum um
fræðslu betur sinnt. Álykta má að þörf sé á að meta fræðsluþarfir
aðstandenda markvisst og nýta betur tímann til fræðslu meðan
sjúklingur dvelur á sjúkrahúsinu.
Lykilorð: Aðstandendur, aðgengi að upplýsingum, fræðsla,
skurðaðgerð, væntingar.
INNGANGUR
Gerviliðaaðgerðir
Gerviliðaaðgerðir á hné og mjöðm vegna slitgigtar eru með
algengustu stærri skurðaðgerðum sem framkvæmdar eru á
Vesturlöndum og hefur þeim fjölgað hratt á undanförnum árum.
Ekki er séð fyrir endann á þeirri þróun enda sýna rannsóknir að
aðgerðin bætir færni og lífsgæði sjúklinga (Judge o.fl., 2011),
sjúkdómurinn hrjáir helst þá sem eldri eru og öldruðum fjölgar
ört (OECD, 2012). Jafnframt hefur legutími á sjúkrahúsum styst,
á Íslandi úr 6,3 dögum árið 2000 í 5,8 árið 2009 (Embætti
landlæknis, e.d.). Með styttingu legutíma eftir gerviliðaaðgerðir
er lögð meiri ábyrgð en áður á sjúkling og aðstandendur hans
í bataferlinu, bæði hvað varðar meðferð, eftirlit og umönnun er
varðar athafnir daglegs lífs. Stytting legutíma þýðir einnig að
minna ráðrúm gefst til að fræða sjúkling og aðstandendur sem þó
Árún K. Sigurðardóttir, Háskólanum á Akureyri
Brynja Ingadóttir, skurðlækningasviði Landspítala og hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
HVERNIG ER FRÆÐSLUÞÖRFUM AÐSTANDENDA
GERVILIÐASJÚKLINGA Á ÍSLANDI SINNT?
ENGLISH SUMMARY
Sigurdardottir, A.K., and Ingadottir, B.
The Icelandic Journal of Nursing (2014), 90 (2), 44-51
HOW ARE THE EDUCATIONAL NEEDS OF
ARTHROPLASTY PATIENTS’ SIGNIFICANT
OTHERS FULFILLED?
Significant others play an important role in the recovery of
arthroplasty patients. Shorter hospital stay puts a greater
responsibility for care on both patients and their significant
others, care which previously was provided by professionals.
To be able to fulfill that role significant others need knowledge
but few studies have been conducted on their educational
needs. Aims of this study were to examine what knowledge
significant others of elective arthroplasty surgery patients in
Iceland expect, how those expectations are being met and to
compare the results with results from patients.
The method was a prospective descriptive comparative follow­
up design with three measurement points: time 1 (T1) before
surgery and any formal education, time 2 (T2) at discharge
from hospital, after formal discharge education, and time 3 (T3)
6 months after discharge. The convenience sample consisted
of significant others (n=212) of patients (n=279) undergoing
elective arthroplastic surgeries of hip or knee from January to
November 2010, in all three Icelandic hospitals which perform
those surgeries. The instruments used measure expected and
received knowledge of patients and their significant others and
access to knowledge from nurses and doctors was measured
with four items from the Good Care Scale. On T1, T2 and T3,
212, 141 and 144 significant others participated, respectively,
most of them were spouses or 72%. Their average age was
58 years (sd 13.5) and ranged from 19 to 89 years. The
results showed that significant others had high expectations
for knowledge before surgery but perceived that they received
less knowledge than they expected, both when asked right
after patient’s surgery and, even less so, 6 months later. Better
access to information from doctors and nurses was related to
how well knowledge expectations were met. It is concluded
that nurses need to assess information needs of significant
others more systematically and make skillful use of the time
when the patient is in hospital for education.
Keywords: Access to knowledge, education, expectations,
significant other, surgery.
Correspondance: arun@unak.is