Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2012, Page 23

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 4. tbl. 88. árg. 2012 19
skrítið að hann sé með slitgigt. En þeir
eldri standa sig oft betur en unga fólkið
nú til dags,“ segir hún.
Susanne tekur sér góðan tíma í
heimahjúkrunina og henni finnst það ekki
borga sig að vera minna en hálftíma hjá
hverjum sjúklingi fyrir sig. Það tekur tíma
fyrir sjúklinginn að koma sér í stellingar og
fara að treysta henni. Þá getur hún farið
að greina kvilla eins og þunglyndi eða
sykursýki og getur gripið snemma inn í.
Fólk getur þá hugsanlega verið lengur
heima og losnað við að leggjast inn á
spítala. Einu sinni var hún í heimsókn hjá
sjúklingi sem var stanslaust að drekka
vatn. Henni datt þá í hug að mæla
blóðsykurinn sem reyndist nokkuð hár. Að
fá tækifæri til að hugsa sjálfstætt og ekki
bara einbeita sér að einhverjum tilteknum
verkum gerir vinnuna svo skemmtilega
að hennar mati. Þegar búa þarf um
sár fer Susanne gjarnan í heimsókn,
sérstaklega til eldra fólksins, frekar en
að láta fólk koma á móttökuna. Susanne
finnst mikilvægt að einblína ekki bara á
fótasárið heldur ekki síður að grennslast
fyrir um aðstæður sjúklingsins. Það er
erfitt að lækna fótasár ef sjúklingurinn
situr á traktor fimm klukkutíma á dag
með fótinn hangandi. Slíkt er hægt að
skilja betur með því að sinna fólki í þeirra
umhverfi. „Svo mælist líka miklu betri
blóðþrýstingur heima. Þegar fólk fer í
Egilsstaði til læknis mælist það oft með
háan blóðþrýsting. Svo fer ég heim til
sjúklingsins og þó að ég mæli oft og
nokkrum sinnum í röð þá mælist hann
sárasjaldan eins hár,“ segir hún.
Allt getur gerst
„Maður veit aldrei hvað gerist hér og
hvenær hlutir gerast. Fólk veikist ekki
endilega einmitt þegar ég er í vinnu,“
segir Susanne. „Þegar það verður slys
kemur fólk stundum heim til mín. Ég er
farin að læsa húsinu um kvöldið, það er
ekki gaman að vakna við að það stendur
sjúklingur blæðandi við rúmstokkinn. Svo
er ég með lítil börn hér heima og mér finnst
að sumt eigi þau ekki að þurfa að sjá. Ég
hef lent í ýmsu en ég reyni að benda á
móttökutímann. En þegar einhver hringir
og segir, „barnið mitt er veikt, ég kem,“
og skellir á þá er lítið sem ég get gert.
Stundum hef ég þurft að taka pottana
af eldavélinni þegar ég er kölluð út. En
eins og góð vinkona mín segir, þetta er
lífsstíll en ekki vinna. Maður annað hvort
er hjúkrunarfræðingur hér með öllu sem
tilheyrir eða flyst í burtu. Maður er bara, eins
og gamli sveitalæknirinn eða ljósmóðirin,
alltaf til taks. Við erum í hjúkrunarfræði til
þess að hjálpa og bjarga og það er ekki
hægt að segja nei. Sérstaklega ekki þar
sem engan annan heilbrigðisstarfsmann
er að finna í 75 kílómetra fjarlægð. Sumir
hafa ekki bíl eða hafa ekki möguleika á að
fara sjálfir. Mér finnst oftast ekki hægt að
segja nei. Ég hef reyndar sagt nei, þegar
það var ferðamaður staddur á kaffihúsi hér
í þorpinu sem spurði hvort það væri hægt
að fá verkjatöflu. Þá var hringt í mig utan
vinnutíma en þá sagði ég nei, þetta væri
ekki bráðatilfelli. En ef barn dettur og meiðir
sig og móðirin er alveg frávita þá á ég erfitt
með að senda viðkomandi í Egilsstaði.
Það er líka slysahætta fólgin í því að láta
mömmu fara svona langt með veikt barn.“
„Stundum hef ég þurft
að taka pottana af
eldavélinni þegar ég er
kölluð út.“
„Ég held að það geti fáir ímyndað sér
hvernig er að vera hérna nema að hafa
reynt það. Sérstaklega að vita í vondu
veðri að Vatnsskarðið sé ófært og það sé
einhver veikur eða eigi von á barni. Þá er
ekki skemmtilegt að vita til þess að næsta
sjúkrahús er 170 kílómetra í burtu. Ég fékk
því búnað hingað til þess að taka á móti
barni ef á þyrfti að halda. Það er reyndar
ótrúlegt hvað er hægt að leiðbeina manni
í gegnum síma. Það sem ég mátti alls
ekki gera úti sem hjúkrunarfræðingur er
hægt hér af því að það er ekki annar
kostur í boði. Ég hef þó sem betur fer
ekki þurft að taka á móti barni hér. Ég er
stundum spurð, getur þú ekki bara tekið
á móti barninu mínu? Ég er ekki ljósmóðir
og vil það ekki en ef það gerist óvænt
þá verður maður bara að gera sitt besta
og hafa lækni í símanum. En ég hef gert
ýmislegt sem ég hélt að ég myndi aldrei
gera. Einu sinni fékk einn skjólstæðingur
bráðaofnæmiskast. Þá þurfti ég að gefa í
æð allskonar lyf sem ég lærði úti að bara
læknir mætti gefa, eins og adrenalín. Þá
fannst mér ég bara ekki á réttum stað.
Sjúklingurinn fékk hraðan hjartslátt og
fleiri einkenni sem ég áttaði mig eftir á
að væru að sjálfsögðu aukaverkanir af
adrenalíninu. En ég hafði aldrei séð þetta
áður. Sjúklingurinn kvartaði yfir að hjartað
hans væri að springa. Þá var erfitt að
segja, „biddu aðeins, ég þarf að hringja í
lækni og spyrja,“ án þess að hann kæmist
í ennþá meira í uppnám,“ segir Susanne.
Ef læknirinn kemst ekki frá Egilsstöðum
þarf Susanne því að gera það sem
hún getur jafnvel þó það sé fyrir utan
starfssvið hennar. Það getur verið vegna
veðurs eða vegna anna annars staðar á
svæði vaktlæknis, þó það gerist ekki oft.
Þegar læknirinn kemst leiðar sinnar eða
sendur er sjúkrabíll er þó biðin oft löng.
Á vetrarvegi getur aksturinn tekið meira
en klukkutíma. „Ég hef þurft að fara með
sjúkling á móti sjúkrabíl og einu sinni var
allt ísi lagt. Þegar við mættumst fyrir utan
Eiðar fóru báðir bílar fram hjá hvorum
öðrum áður en okkur tókst að stansa,“
segir Susanne.
Áður var sjúkrabíll á Borgarfirði sem
björgunarsveitin rak en ákveðið var að
ekki væri þörf fyrir hann. Ef flytja á sjúkling
liggjandi í björgunarbílnum þarf að skrúfa
aftursætið úr og það tekur sinn tíma. Ekki
er heldur til búnaður eins og hreyfanlegur
súrefniskútur og þess háttar sem oft
reynist nauðsynlegur til að flytja sjúkling.
Bundin við staðinn
Þó að Susanne sé sátt við að starfið sé
þannig að hún geti þurft að vinna á öllum
tímum er hún ekki sátt við að gera það
í frítímanum og fá ekki alltaf greitt fyrir.
Hún er nú farin að berjast fyrir því að fá
greitt fyrir alla vinnu og finnst allt í lagi
að yfirmenn á Egilsstöðum viðurkenni að
aðstæður séu þannig. „Ég get núorðið
skrifað yfirvinnu en ég þarf að taka hana
út í fríi og ég fæ enga afleysingu og hef
ekki fengið í nokkur ár í sumarfríinu.
Það er svolítið erfitt að fara héðan. Í
sumarfríinu hef ég unnið einn dag í viku
til að halda þessu gangandi. Ég get ekki
sagt gamla fólkinu að því miður, næstu
fimm vikur verði engin þjónusta. Mér
finnst mikið öryggi fyrir gamla fólkið að ég
komi og kíki við til þess að athuga hvort
allt sé í lagi,“ segir hún.