Þjóðmál - 01.03.2011, Blaðsíða 64

62 Þjóðmál VOR 2011
skilur af hvaða rótum heimspeki Rands er
runnin . Hluthyggjan tekur af drátt ar lausa
afstöðu með lífinu, krafti þess og fram­
tíð .
Ayn Rand lést árið 1982, en hugmyndir
hennar lifa áfram . Hún á sér fylgismenn
úti um allan heim, en þó einkum í Banda­
ríkjunum . Fólk á öllum aldri hefur kunnað
að meta skáldsögur hennar og lært mikið
af þeim, þrátt fyrir að vera ekki endilega
sammála skoðunum hennar á stjórnmálum
eða trúmálum . Meðal frægra aðdáenda
Rands eru Clarence Thomas, dómari við
Hæstarétt Bandaríkjanna; Jimmy Wales,
stofnandi Wikipediu; leikkonan Angelina
Jolie, sem hugleiddi á tímabili að taka
að sér aðalhlutverk í kvikmyndagerð
Undirstöðunnar; og hinn vinsæli bandaríski
þingmaður Ron Paul, sem telur Rand til
sinna helstu áhrifavalda .4
Aðeins ein bók eftir Ayn Rand hefur verið
gefin út á íslensku: Uppruninn (þýdd hér
sem Uppsprettan), sem kom út í þýðingu
Þorsteins Siglaugssonar árið 1990 . Þýðingin
er löngu uppseld og illfáanleg, en til stendur
að endurútgefa bókina á þessu ári . Vonandi
er þess ekki langt að bíða að Undirstaðan
og aðrar bækur Rands komi einnig út á
íslensku .
En fyrstu skrifin, sem birtust eftir Rand
á íslensku, er sennilega að finna í Morg-
unblaðinu 23 . febrúar 1944, þegar grein
hennar, „Einstaklingshyggjan er stefna
framtíðarinnar“ var birt í blaðinu . Greinin
byrjar á áminningarorðum um mikilvægi
þess að þekkja andstæðinginn:
Mannkyninu og menningunni stendur nú
4 Ron Paul er þó ekki sammála Ayn Rand um alla hluti .
Þau greinir einkum á um tvennt . Annars vegar var Rand
nokkuð herská í utanríkismálum, en Paul er eindreginn
friðarsinni; og hins vegar aðhyllist Paul, öfugt við Rand,
kristnar hugmyndir um Guð, náungakærleika, ölmusu
o .fl ., þó að hann sé reyndar enginn ofstækismaður í
trúmálum .
mest hætta af útbreiðslu einræðis kenning­
anna . Besti bandamaður þessara kenninga
er ekki trygð fylgismannanna, heldur ráð­
leysis fálm andstæðinga þeirra . Til þess að
geta barist gegn þessari stefnu verðum vjer að
þekkja hana .
Greininni lýkur síðan með orðum sem eiga
jafn vel við um þessar mundir og á loka­
mánuðum seinni heimsstyrjaldarinnar:
Meðan menn eru enn að þjarka um orsak­
ir þróunar og afturfarar menningarinnar, þá
hrópar hver einasta síða mannkynssög unnar
til vor, að það sje ekki til nema ein upp spretta
framfaranna: óháður einstakling ur við sjálf­
stætt starf . Sameignarstefn an er hið forna
skipu lag villimannanna . Ættarhöfðingjarnir
ráða yfir lífi og limum villimannsins . Sið­
menningin er í því fólgin að frelsa manninn
frá mönnunum .
Vjer eigum nú um tvent [sic] að velja:
Götuna fram á leið eða götuna aftur á bak .
Sameignarstefnan er ekki „nýskipan fram­
tíðar innar“ . Það er skipulag myrkrar fortíðar .
En það er til nýskipan framtíðarinnar . Það
er nýskipan hins sjálfstæða manns – hins
eina skapara framtíðar mannkynsins á öllum
tímum .5
Til að slík hugsjón um einstaklingshyggju
rætist þarf, eins og Ron Paul bendir á,
byltingu hugarfarsins . Í slíkri byltingu
verða þó ekki þinghús umkringd eða
and stæðingar hengdir, heldur rang hug­
myndir hraktar og andleysi læknað . Kjarni
hugmynda baráttunnar fer fram á vígvelli
hugvísinda og lista . Á þeim vígvelli er Ayn
Rand öflugur herforingi . Heimspeki hennar
er grundvöllur nýrrar róttækni .
5 Orðréttur texti úr Morgunblaðinu 23 . febrúar 1944, bls . 7 .
– Þess má einnig geta að We the Living birtist undir nafninu
Kíra Argúnova sem framhaldssaga í Morgunblaðinu árið
1949, og að leikritið Aðfararnótt sautjánda janúar hefur verið
leikið í útvarpi í þýðingu Magnúsar Ásgeirssonar .