Þjóðmál - 01.12.2010, Blaðsíða 28

26 Þjóðmál VETUR 2010
augljós neikvæð áhrif sem tilboðsleið Jóns
Steinssonar hefur fyrir sjávarútveginn og
þjóðarbúið í heild . Ég varð fyrir vonbrigð-
um að þessi hálærði fræðimaður skyldi
nálg ast viðfangsefnið á jafn hlutdrægan hátt
– í nafni fræða sinna . Eflaust telur Jón sig
vera samkvæman sjálfum sér í hagfræðilegri
nálgun sinni – rétt eins og áætlunarbú-
skapurinn gekk upp á teikniborði Lenins .
En það má aldrei verða að lífsafkoma
Íslendi nga ráðist af þeim takmörkuðu
forsendum sem eru í Excel-skjalinu hans
Jóns Steinssonar .
Jón telur að þessi nýja leið hafi engin
áhrif á tekjur og kostnað sjávarútvegsins .
Ég hef rakið að ekki þarf nema 9%
tekjutap eða kostnaðarhækkun til þess að
dæmið snúist við á þann hátt að ríkið þurfi
að koma útgerðinni til bjargar með einum
eða öðrum hætti . Áður fyrr var það gert
með millifærslum og sjóðasukki ásamt því
að gengi krónunnar var haldið niðri til að
bæta rekstur greinarinnar . Sjálfur metur
Jón að arðurinn sé 27 kr . á þorskígildið, en
það jafngildir 8% af tekjum greinarinnar
2008, þannig að við erum sammála um
eitthvað .
Ókostir tilboðsleiðar og fyrningarleiðar
Jóns og Samfylkingarinnar eru meðal
annars þessar:
• Skammtímahugsun mun koma í stað
langtímahugsunar með ýmsum óvæntum
ókostum .
• Tilboðsleiðin fjölgar þeim sem sækja
sjóinn . Það verður meiri sókn á sama
fjölda fiska með tilheyrandi sóun og
versn andi afkomu .
• 8% fyrningin lækkar verðmæti eigna
sjáv arútvegsfyrirtækja á einu augabragði í
besta falli um 30% . Líklegra er að verð-
mæti eigna muni lækka margfalt meira
vegna versnandi framlegðar og hás leigu-
verðs á kvóta . Telja má líklegt að boðið
verði mjög hátt verð fyrir leigu kvót ann,
greinin er þekkt fyrir að kaupa kvóta háu
verði og er það vegna jaðaráhrifa (það
kostar hlutfallslega minna að veiða eitt
viðbótarkíló af þorski) . Í fram haldinu
verður hrina gjaldþrota í geiran um og
bankarnir þurfa að afskrifa stóran hluta af
kröfum sínum á sjávarútveginn .
• Nýir fjárfestar, sem eignast þau sjáv ar-
útvegsfyrirtæki sem bankarnir þurfa að
taka til sín, munu hafa takmarkaða fjár-
festingargetu sem dregur úr gæðum aflans
og þar af leiðandi tekjum og framlegð .
• Þeir fjárfestar sem hafa nægt eigið
fé munu fjárfesta lítið í hagkvæmari
veiðarfærum og tækjum ef óvissa ríkir
um nýtingu þeirra næstu árin . Vissa um
aðgang að auðlind er mikilvæg forsenda
hverrar fjárfestingar . Þetta mun hafa áhrif
á verklag og þ .a .l . á gæði aflans og tekjur
af honum .
• Samningar við söluaðila erlendis verða
háðir meiri óvissu um hvort nægjanlegt
magn fáist í framtíðinni . Mikilvægt er
fyr ir fiskvinnslufyrirtæki að standa við
sölusamn inga . Í húfi er langtímasam band
við neyt end ur sem hefur verið byggt upp
í gegnum árin .
• Sveitarfélög og íbúar þeirra munu lifa
við sífellda óvissu um framtíðina, munu
útgerðarmenn bæjarins ná sama kvóta í
næstu tilboðshrinu?
Það er makalaust að Jón Steinsson skuli
telja að hin nýja leið hans muni ekki hafa
nein neikvæð áhrif á rekstur sjávar útvegs-
fyrirtækja . Hann telur að auðlinda rentan
haldist óbreytt . Í reiknilíkönum hag fræð-
inga bregður oft fyrir hugtakinu „að öllu
öðru óbreyttu“ sem er varhugaverð fors-
enda . Félagarnir Hugo Chávez og Robert
Mugabe gerðu eflaust ráð fyrir að allt
annað yrði óbreytt þegar þeir þjóðnýttu
hverja eignina á fætur annarri . Ég hefði