Þjóðmál - 01.09.2012, Síða 49

48 Þjóðmál haust 2012
Hagsmunir fólksins
Með neyðarlögunum lagaði ríkisstjórn
Geirs Haarde til eftir sig og bláeyga
stjórn ar flokka bóluáranna . Þeim hafði
yfirsést í vímu bólunnar að ófrávíkjanlegar
forsendur hugmyndarinnar um hina
ósýnilegu hönd markaðarins eru að til
staðar séu virkir alvöru markaðir og að gott
siðferði ríki . Stjórnmálamenn framkvæma
stefnu sem kjósendur hafa valið . Á sama
hátt umbuna kjósendur eða refsa fulltrúum
sínum í kosningum . Að gera framkvæmd
stefnu, sem kjósendur hafa valið, að
refsimáli er órökrétt og ótækt úrræði í
stjórnmálabaráttu . Dómur sögunnar yfir
þeim sem stóðu að Landsdómsmálinu
verður þungbær .
Með neyðarlögunum voru hagsmunir
fólksins settir ofar öðru . Hagsmunir banka
og þeirra sem fjármagnað höfðu þenslu
þeirra sátu á hakanum . Úr sér sprottnir
bankar féllu máttvana í fang kröfuhafa og
nýir tóku við innlánum og annarri þjónustu
við þá sem hér búa . Innlán voru gerð að
for gangskröfum . Trygging innlána varð því
ríkissjóði nánast að kostnaðarlausu . Krónan
féll og allir landsmenn tóku á sig skertan
kaupmátt . Rekstur útflutningsgreina var
þannig tryggður . Seðlabankinn greip inn
í og tryggði inn- og útflutning og hélt al-
þjóðlegum greiðslukerfum opnum með
því að lofa þeim skaðleysi . Innan fárra
daga hafði jöfnuður í þessum viðskiptum
snúist við vegna gengis krónunnar og þá
sáu alþjóðlegu kortafélögin að allt var með
felldu . Gjaldeyrishöft voru sett á til að
forða krónunni frá enn meira falli við það
að erlendir aðilar drægju fé sitt til baka .
Menn trúðu ekki fyrr en í fulla hnefana að
bankarnir, sem skilað höfðu verðlaunuðum
ársreikningum á glanspappír, uppáskrif-
uðum af alþjóðlegum endur skoðunar-
félög um, væru í raun dúndrandi gjald-
þrota . Þegar það varð ljóst sýndu bæði
stjórnmálamenn og embættismenn vilja-
styrk, skynsemi og æðruleysi með velferð
lands og þjóðar í huga . Margvísleg mistök
virðast einnig hafa verið gerð . Sumum aðal-
leikendum og spellvirkjum hrunsins tókst
að hafa áhrif á stjórnir sem látnar voru fá
aukin völd, en starfandi í skjóli enn ríkari
bankaleyndar en fyrir hrun . Einhvern tíma
munu sagnfræðingar rýna í atburðarásina í
kringum „hrunið“ . Því fyrr því betra .
Íslenska leiðin
Þriðjudaginn 30 . september 2008 stofn -
aði bankastjórn Seðlabanka Íslands „að -
gerðahóp“ til að gera tillögur um við-
brögð við yfirvofandi fjármálaáfalli . Í
að gerða hópn um voru auk starfsmanna
bank ans þrír sérfróðir menn, einn hæsta-
réttarlögmaður, einn löggiltur endur-
skoðandi og einn við skiptafræðingur
með banka reynslu . Eng inn hagfræðingur .
Þessi hópur nálgaðist verkefnið eins og
menn endur skipuleggja fjárhag fyrirtækis
sem riðar til falls . Farið var yfir þekkt
viðbrögð í nálæg um löndum, kosti þeirra
og galla, hug myndum var safnað og þær
lagðar á borð ráðuneytisstjóra sem vitjuðu
hópsins . Unnið var á fleiri vígstöðvum,
en ég hefi ekki yfirsýn um það . Útkoman
varð sem kunnugt er íslenska leiðin eins og
Með neyðarlögunum voru hagsmunir fólksins settir ofar
öðru . Hagsmunir banka og þeirra
sem fjármagnað höfðu þenslu þeirra
sátu á hakanum .