Þjóðmál - 01.12.2012, Page 18

Þjóðmál VETUR 2012 17
Heiðar Már Guðjónsson
Forréttindi vogunarsjóða
R íkisstjórnin sem nú situr hefur haft mörg orð um það hvernig fjár magns-
eigendur skipuðu sérstakan sess í hag-
kerfinu alveg upp að hruni krónunnar og
bankanna . Einhver hefði ímyndað sér að á
stjórnartímanum yrði það tryggt að svo yrði
ekki áfram . En það er öðru nær .
Við fall bankanna haustið 2008 töpuð-
ust gríðarlegir fjármunir og neyðarlögin
færðu innistæðueigendum mikil verðmæti
á kostnað kröfuhafa bankanna sem voru að
langmestu leyti erlendir aðilar .
Hafa hagnast
á hruninu
Erlendir kröfuhafar voru mest bankar og eignastýringarfyrirtæki sem ákváðu
að taka tapinu, selja kröfur sínar og leita
annað . Kaupendur krafnanna voru fyrst og
fremst vogunarsjóðir, þ .e . sérhæfðir alþjóð-
legir fjárfestar sem nota oft lántökur í fjár-
festingum sínum og reyna að hámarka út-
greiðslur sínar á sem skemmstum tíma .
Miklar sögur hafa verið sagðar um að
íslensk ir aðilar séu í þessum nýja hópi en
erfitt er að sjá að slíkt fái staðist .
En íslenskir aðilar starfa með vogunar-
sjóðunum og hafa hjálpað þeim við að kort-
leggja landið, bankakerfið, atvinnu grein ar
og uppsprettur alþjóðlegra verðmæta . Svo
vel hefur þeim tekist til að þeir sitja á betri
upplýsingum en íslenska ríkið um hver
eigna- og tekjustaða þjóðarbúsins er .
Vogunarsjóðirnir byrjuðu strax að kaupa
kröfur árið 2008 og á fyrstu misserunum
var hægt að nálgast kröfur á föllnu bank-
anna með allt að 95% afslætti eða á verðinu
5% af höfuðstól . Á þeim tíma voru þetta
skuldabréfaútgáfur sem einfalt var að eiga
viðskipti með en þegar fram liðu stundir
breyttist eðli krafnanna í lánasamninga sem
erfiðara er að eiga viðskipti með, og því er
umfang viðskiptanna ekki jafn sýnilegt og
að öllum líkindum umtalsvert minna . En
síðustu verð á slíkum kröfum eru um 30%
í tilfelli Glitnis, 27% í Kaupþingi og milli
5 og 6% í Landsbankanum . Vogunar-
sjóðirnir sitja því á miklum hagnaði og
hafa sumir hverjir margfaldað fé sitt á
síðustu 4 árum .
Vogunarsjóðirnir vilja núna fá fjármagn
sitt til baka . Þeir eru því að reyna að loka
nauðasamningum og fá heimildir til að
færa verðmæti frá Íslandi . Það skiptir
miklu að þetta gerist sem fyrst enda er tími
peningar . Hjá þessum sjóðum er óþreyjan
enn meiri því sjóðirnir hafa takmarkaðan
líftíma og árangurstengdar þóknanir eru
mjög miklar .