Þjóðmál - 01.12.2012, Síða 59

58 Þjóðmál VETUR 2012
fátækt fólk á þessum tíma hafi farið jafnoft
til læknis og betur stætt fólk . Allir hafi fengið
viðhlítandi meðhöndlun .
Kostnaður í heilbrigðis-
þjónustunni tekur annan kipp
Eftir Medicare og Medicaid breyttist bandaríska heilbrigðiskerfið á til tölu-
lega skömmum tíma úr því að vera að mestu
einkarekið í það að vera blanda af einka- og
ríkisrekstri . Margir hafa bent á, t .a .m . Ron
Paul og Milton Friedman, að eftir að ríkið
fór að láta til sín taka á sviði heilbrigðisþjón-
ustu hafi kostnaður í heilbrigðiskerfinu
tekið að hækka hratt á nýjan leik . Að þeirra
mati og raunar fjölmargra annarra, sér í lagi
innan Repúblikanaflokksins, hafa síaukin
inngrip ríkisins gert lítið annað en að gera
heilbrigðisþjónustuna í heild dýrari .
En hvers vegna verður heilbrigðisþjón-
ustan dýrari við það að ríkið fjármagni
stöðugt stærri hluta hennar? Ron Paul og
fleiri telja skýringuna einfaldlega vera stað-
bundna verðbólgu . Þegar peningum er dælt
inn á eitthvert svið þá freistast sá geiri til að
hækka verð til samræmis . Læknar, sem áður
þurftu að taka mið af takmörkuðum tekjum
skjólstæðinga við verðlagningu, þurfa síður
að gæta að því nú þegar stór hópur þeirra fær
myndarlega meðgjöf frá ríkinu . Og ef læknar
eða sjúkrahús geta hækkað reikninginn þá
munu lyfsalar og lyfjafyrirtækin taka mið af því
og svo koll af kolli . Þá hefur hagsmunahópum
innan heilbrigðisgeirans tekist að fá þingið til
að samþykkja alls kyns löggjöf og reglugerðir
sem draga úr frelsi einstaklingsins til að velja sér
heilsutryggingu og meðferðarúrræði miðað við
þarfir sínar . Til að mynda er bannað að kaupa
sér heilsutryggingu á milli fylkja . Þá er lækn-
um gert skylt samkvæmt lögum að tryggja sig
fyrir svimandi háum skaðabótakröfum vegna
læknamistaka sem bandaríska réttarkerfið
dæm ir fólki gjarna . Sjúklingur getur t .d . ekki
farið fram á hóflegar bætur gegn lægra verði .
Hann er m .ö .o . skyldugur til að kaupa dýrasta
happ drættismiðann, eins og Friedman kall -
aði þessar skaðabótatryggingar . Samkvæmt
lög um ber spítölum í Bandaríkjunum að hafa
mun fleiri hjúkrunarfræðinga en sjúkrahús í
öðrum löndum telja þörf á . Þá sýna útreikn-
ingar OECD og McKinsey að stjórnunar-
kostnaður og yfirbygging í bandaríska heil-
brigðis kerfinu er langtum meiri en annars
staðar . Jafnt og þétt hafa nær allir kostnaðar-
liðir í kerfinu hækkað með þeim afleiðingum
að nú stendur meðal-Bandaríkjamaðurinn
frammi fyrir því að vera innlyksa í dýrasta
heilbrigðis kerfi sem þekkist í heiminum .
Bandarísku læknasamtökin
Þótt stéttar- og fagfélög lækna hafi sterka stöðu víða um heim þykja þau óvenju
valdamikil í Bandaríkjunum . Bandarísku
læknasamtökin (AMA, American Medical
Association) ráða til dæmis miklu um
hverjir mega reka læknaskóla, hvernig
lækna nám skuli byggt upp og hverjir fái
inngöngu í læknaskóla . Engir skólar í Banda-
ríkjunum gera jafnmiklar kröfur um inn -
göngu og læknaskólar . Fyrst þurfa menn að
ljúka fjögurra ára grunnnámi í háskóla (oft
kallað PreMed), svo þreyta menn strangt
inntökupróf í læknaskóla (Medical School) og
standist menn það tekur við fjögurra til fimm
ára almennt læknanám . Að því loknu bætist
við nokkurra ára sérnám . Hlut fall útskrifaðra
lækna, miðað við þá sem upp haflega stefndu
á að ljúka læknanámi, er margfalt lægra en
tíðkast í skyldum greinum eins og líffræði og
efnafræði eða dýralækningum . Þessar stífu
kröfur hafa valdið skorti á læknum á sumum
sviðum, aðallega þó í heimilislækningum . Og
sé litið á samanburðartölur yfir fjölda lækna
kemur m .a . í ljós að fjöldi lækna á hverja
þúsund íbúa í Bandaríkjunum er með því
lægsta sem þekkist innan OECD eða um 2 .4