Þjóðmál - 01.12.2012, Síða 69

68 Þjóðmál VETUR 2012
eigum þessi fjöregg sameiginlega . Að þau
tengja okkur og hjálpa okkur að skilja að við
erum öll í sama bátnum . Því ef réttindi eins
einstaklings eru skert eða á fleirum brotið
— þá bitnar það að lokum á okkur öllum .
Og ef ein rödd nær að heyrast sem snertir
streng eða opnar augu — þá gagnast það
okkur öllum . Þess vegna er tjáningarfrelsið
hornsteinn lýðræðisins . Betur sjá augu en
auga . Og því fleiri raddir sem geta heyrst,
því meiri líkur eru á að einhver komi auga á
arfa sem vex í skugga eða jafnvel illgresi sem
einhver er að vökva .
Illgresi þarf að reyta
Fjölmiðlamenning nútímans er hluti af siðmenningu okkar, réttarríki og lýðræði .
Og hún er því miður full af illgresi því hún
er afar glysgjörn og viðkvæm fyrir lýðskrumi
og þar með rökleysu . Það er innbyggt í
fjölmiðlamenningu okkar að stytta sér leið
að athygli og tilfinningum fjöldans, oft blæ-
brigðalaust . Sem er slæmt . Því slíkt er frjór
jarðvegur fyrir röklaust lýðskrum . Og þannig
tekst lýðskruminu að draga athyglina frá því
sem skiptir mestu máli og ala á fordómum,
ótta og reiði sem enginn grundvöllur er fyrir .
Lýðskrum elur á rökleysu, talar til lægstu
hvata fólks og grefur þess vegna undan
heilbrigðri dómgreind þess . Og þannig felst í
rökleysunni og lýðskruminu viss misnotkun
á veikleikum frelsisins og lýðræðisins . Og
þess vegna stuðlar þetta tvennt að einni
helstu ógn lýðræðisins, siðmenningarinnar
og réttarríkisins: Að úrkynjast eða snúast í
andhverfu sína .
Og það er auðvitað fullt af illgresi í
athuga semdakerfum Netsins eins og ann ars
staðar . En við því er aðeins til ein lausn: Að
reyta það upp . Að tala við óþjóðalýðinn . Að
leyfa honum að spegla sig í eigin meðulum .
Að sýna þeim sem kunna ekki mannasiði
að slíkt gengur ekki upp . Að láta vita hvað
manni mislíkar og gefa góð rök fyrir skoðun
sinni . Að stinga á illkynja æxlum, fá innihald
þeirra í andlitið og sjá þau hverfa . Að sýna
að frelsi fylgir ábyrgð . Að sýna heilbrigða
skynsemi og dýpka umræðuna . Að vera góð
fyrirmynd og sýna öðrum meiri háttvísi en
þeir megna sjálfir . M .ö .o .: Að sýna hugrekki
og auðmýkt . Og taka þátt .
Því Netið er alveg opið . Og þar er engin
forskrift . Því það erum við sem búum hana
til . Alveg eins og siðmenninguna, lýðræðið
og réttarríkið . Því allt er þetta eins og frelsi
hins daglega lífs . Eða þarf ekki hvert og
eitt okkar að skoða á hverjum einasta degi
hvað þarf að laga og bæta í lífi okkar svo
ekki fari illa? Eða drukknar maður ekki
að lokum í óhreinindum ef maður hættir
að þurrka af og ryksuga eða að baðast og
bursta tennurnar? Eða fellur ekki bletturinn
úti í garði í órækt ef maður hættir að slá
hann? Og fyllast ekki beðin af illgresi ef
maður hættir að reita það upp? Gildir ekki
nákvæmlega það sama um réttarríkið?
Siðmenninguna? Og lýðræðið?
Vaxandi ofbeldi
á sér orsakir
Svo virðist sem sífellt fleiri áróðurs kennd gervihugtök og innihaldslausir lýð-
skrumsfrasar mengi umræðuna í þjóðfélag-
inu í sí-auknum mæli . Og eini tilgangur-
inn virðist að reka múgæsingaráróður
fyrir helstu tískufórnarlömb samtímans
og lúxusvandamál þeirra — á meðan
raun verulegum og grafalvarlegum alvöru-
vanda málum er ýtt úr kastljósinu . Með
þeim afleiðingum að mörg brýn og alvar-
leg samfélagsleg úrlausnarefni standa
óleyst árum saman . Vegna þess að djúp og
blæbrigðarík umræða um það sem raun-
veru lega skiptir máli fer aldrei fram .
Dæmi: Umræða um ofbeldi í
íslensku þjóð félagi . Sem virðist stundum