Skólavarðan - 01.12.2015, Blaðsíða 23

DESEMBER 2015 23
„Þarna vantar okkar krakka ákveðna
þjálfun. Ef við berum saman íslenska og
danska bókaorma þá kemur í ljós að hinir
dönsku standa betur að vígi þegar kemur
að vitund um hvers vegna er gott að lesa
bækur og þeir eiga auðveldara með að tjá
sig um lesturinn. Við vitum hins vegar að
íslensk börn langar að gera þetta; kannanir
hafa sýnt að börn hér á landi sakna þess
að eiga ekki samræður við fullorðna um
það sem þau eru að lesa. Þetta er mikil-
vægt atriði, að mínu mati, ekki bara fyrir
foreldra heldur líka fyrir kennara. Það er
ekki nóg fyrir börnin að fá bók í hendur og
lesa, heldur langar þau til að foreldrar og
kennarar lesi bókina líka og þannig geti þau
rætt innihaldið og spáð í hvað gerist. Ég
held að leshringir og bókaklúbbar í skólum
gætu verið sniðug leið til að fá fram þessar
umræður og auka þannig lestraráhugann,
því hann er smitandi,“ segir Brynhildur og
bætir við að ekki sé nóg að afhenda börnum
bækur og hvetja þau til að lesa.
„Það er auðvitað jákvætt en við þurfum
líka að vita hvaða bækur eru að koma út,
kynna okkur höfundana og geta talað við
börnin um þeirra bókamarkað.“
Myndbandakeppnin Siljan í grunn­
skólum á landsvísu
Barnabókasetrið efndi til skemmtilegrar
myndabandakeppni, sem kallast Siljan, í
grunnskólum í Eyjafirði í fyrra. Skilyrði var
að myndböndin tengdust tiltekinni íslenskri
bók og segir Brynhildur þátttökuna hafa
verið góða. „Aðdragandann að Siljunni má
rekja til þess að við fengum styrk frá Barna-
menningarsjóði til þess að gera tilraunir
með netsjónvarpsþætti um barnabækur,
þætti sem væru fyrir börn og unnir af
börnum. Við auglýstum og kynntum Siljuna
í skólum og á skólabókasöfnunum og
fengum í kjölfarið fjölbreytt og skemmtileg
myndböndum. Krakkarnir sýndu mikið
hugmyndaflug og kunnáttu við gerð mynd-
bandanna,“ segir Brynhildur.
Félag bókaútgefenda styrkti keppnina
þannig að skólabókasafn sigurvegaranna
fékk 100 þúsund króna bókaúttekt. „Mark-
miðið var auðvitað að hvetja börn til að lesa,
tala um bókina sína og nota jafningjafræðslu
til að fá önnur börn til að lesa. Það hefur
sýnt sig að það er mjög virk leið til að efla
lestraráhuga að krakkarnir sjálfir togi aðra
krakka áfram. Hitt stóra atriðið var að finna
leið til að rétta hlut skólabókasafna, þótt
ekki væri nema eins eða tveggja safna í senn,
því söfnin eru mjög fjársvelt,“ segir Bryn-
hildur, en þess má geta að sigurvegararnir
fengu peningaverðlaun.
Siljan fer aftur af stað á nýju
ári og segir Brynhildur að nú verði
blásið til keppni á landsvísu. Stefnt
sé á keppni í tveimur flokkum; 5.
til 7. bekk annars vegar og 8. til
10. bekk hins vegar. „Við ætlum að
skýra línurnar aðeins í keppninni
því nú geta nemendur í 176 grunn-
skólum tekið þátt, en í megindrátt-
um verður fyrirkomulagið eins og
síðast. Við munum kynna keppnina
í skólunum og á skólabókasöfnun-
um; kennurum er frjálst að nota þetta sem
skólaverkefni en aðallega er keppnin þó
hugsuð fyrir krakkana sjálfa; þeir kunna á
tæknina í símum og spjaldtölvum og ráða
alveg við verkefnið.“
Náum árangri með jákvæðni
Brynhildur segist bjartsýn á að hægt sé
að efla lestraráhuga barna og unglinga.
„Það gerist samt ekki án fyrirhafnar og ég
er svolítið hrædd um að við séum að eyða
of miklum tíma og peningum í tæknilegu
hliðina í skólakerfinu, sífelld próf, sem
veldur því að lestrargleðin mætir afgangi.
Þetta er slæm stefna að mínu mati, því ef
við kennum börnunum aftur og aftur að
taka sama prófið þá munu þau ef til vill
skora hátt, en ef við hlúum ekki að áhuga
þeirra á lestri þá munu þau ekki lesa,“ segir
Brynhildur.
Hún gagnrýnir umræðuna um að börn
lesi ekki og að strákar lesi ekki. „Að mínu
mati náum við ekki árangri ef við höldum
áfram að leggja ofuráherslu á að strákar
lesi ekki bækur. Þessi skilaboð, einkum til
stráka, eru slæm og hafa tvennt í för með
sér; þetta stimplar strákana og gefur þeim
afsökun fyrir að lesa ekki og dregur úr
sjálfstrausti þeirra og löngun til að teygja sig
í lesefni. Neikvæð nálgun af þessu tagi mun
ekki skila neinu.“
Lestraruppeldið þarf að hefjast snemma
og vill Brynhildur helst sjá það hefjast strax
í mæðraskoðuninni. Hún segir Barnabóka-
setur, ásamt Borgarbókasafni, Bókmennta-
borginni og Félagi bókaútgefenda, hafa
fyrir fáeinum árum gefið út fræðslubækling
sem var dreift í ungbarnaeftirlitinu.
Bæklingurinn bar yfirskriftina Lestur er
lykill, komdu með í hugarflug og að sögn
Brynhildar var honum ætlað að hvetja
foreldra til að sinna lestraruppeldi.
„Það þarf að vanda til verka og eitt
af því sem þarf að laga er rekstur skóla-
bókasafnanna en þau urðu fyrir harkalegum
niðurskurði í hruninu, niðurskurði sem
hefur ekki gengið til baka. Samdrátturinn
í bókakaupafé er gríðarlegur, að jafnaði
um 50 prósent í krónutölu, enn meiri ef
verðhækkanir á bókum eru teknar með í
reikninginn. Dæmigerður 450 barna skóli
kaupir nú 100 til 150 færri bækur á ári.
Þetta hefur svo haft áhrif á útgáfu barna- og
unglingabóka.“
Brynhildur segir barnabókaútgáfu hér
á landi öfluga en þó sé áhyggjuefni hversu
fáar íslenskar bækur koma út fyrir yngstu
börnin og unglinga. „Sex íslenskar bækur
ætlaðar unglingum komu út í fyrra og tólf
þýddar. Alls eru þetta 18 bækur og unglingar
sem lesa mikið eru búnir með þær allar í
febrúar.“
Skólabókasöfnin eru lífæð barnanna
því þar hafa þau aðgang að bókum. „Það
þarf verulega að bæta rekstur skólasafnanna
sem eru á forræði sveitarfélaganna. Á sama
tíma og söfnin búa við skert fjárframlög til
bókakaupa er ríkisvaldið að setja peninga
í læsisátak sem byggist á tæknihyggju. Það
er pólitískt snúið að koma skólasöfnunum
á réttan kjöl en afar mikilvægt því þau
eru lykill að lestraráhuga barna,“ segir
Brynhildur Þórarinsdóttir.
Adam Ingi Viðarsson, nemandi í Glerárskóla,
hlaut ásamt Jóni Páli Norðfjörð, Siljuna síðast-
liðið vor fyrir myndband um Brosbókina eftir
Jónu Valborgu Árnadóttur. Fyrir aftan Adam sitja
bekkjarfélagarnir og bíða þess að byrja að lesa
bókakostinn sem skólabókasafninu áskotnaðist
vegna verðlaunanna. Myndbönd Siljunnar, sem
kennd er við Silju Aðalsteinsdóttur, er hægt að
finna á YouTube.