Skólavarðan - 01.12.2015, Blaðsíða 45

Þegar við eldum eftir uppskrift spyrjum við
hvernig við getum fengið það sem okkur
vantar. Tæknihyggja nútímans tekur mið
af framleiðsluaðferðum þar sem er byrjað
með nákvæma lýsingu á afurðinni. Sá sem
ætlar að gera gott úr aðstæðum sínum og
sjá tækifæri í því óvænta þarf hins vegar
sveigjanleg og ónákvæm markmið.
Varðandi þriðja greinarmuninn læt ég
duga að nefna að þeir sem hafa einhvern
tíma dansað til að skemmta sér vita að til-
gangur þess sem við gerum er ekki endilega
nein lokaafurð. Fólk með sæmilega fullu
viti stundar ekki dans til þess að uppskera
skemmtun að honum loknum. Skemmtunin
er innifalin í athæfinu og þannig er með flest
það besta sem við gerum, það hefur tilgang
í sjálfu sér. Þetta gildir jafnt um lærdóm og
leiki eða vinnu. Að rökræða saman um sögu,
reyna sig í íþrótt, leysa þraut – þetta er allt
þess virði að gera sjálfs þess vegna.
Dewey minnir á það í áðurnefndri bók
sinni, Democracy and Education, að ef
vinnan í skólanum gerir daginn í dag ekki að
góðum degi þá verður nám að gleðisnauðum
og árangurslitlum þrældómi.
Eiga skólar að gera sitt besta til að
mennta fólk eða eiga þeir einkum að
uppfylla þarfir stjórnsýslunnar?
Það segir sig nánast sjálft að það er
auðveldara að mæla árangur ef tilgreint er
af nákvæmni hver útkoman á að vera og hún
er að fullu komin fram þegar mælingin er
gerð. Þess háttar áætlanabúskapur býður
líka upp á miðstýringu þar sem fólki er ekki
treyst heldur látið vinna eftir nákvæmum
fyrirmælum. Tæknihyggjan á því samleið
með stjórnlyndi og ráðríki.
Kröfur yfirvalda um mælanlegan og
samanburðarhæfan árangur eru hluti af við-
leitni til að meta „afköst“ skóla og ráðstafa
almannafé skynsamlega. Þó við hljótum að
sýna þessum kröfum vissa samúð þurfum
við að hafa það á hreinu að það er ekki
meginmarkmið skóla að framleiða tölur
handa stjórnsýslunni. Skólastarf snýst um
að iðja nemenda sé lærdómsrík og markmið
slíkrar iðju eru iðulega að hluta til leiðar-
stjörnur fremur en vörður. Þau eru líka
meira og minna óljós og loðin – að hluta til
lífsgæði sem menn höndla meðan unnið er
og að hluta til alheimt löngu seinna á langri
ævi. Að ætla sér að hafa þau öll til reiðu að
verki loknu er svo óraunhæft sem framast
getur verið.
Til að skipuleggja farsælt skólastarf
þurfum við að gera okkur grein fyrir hvað
markmið menntunar eru af mörgu tagi. Um
leið og þessi fjölbreytileiki er viðurkenndur
er a.m.k. sumum gerðum miðstýringar
hafnað og þeim sem vinna í skólunum fært
vald yfir iðju sinni. Eins og Dewey útskýrði
fyrir 99 árum er dreifstýring – sjálfsstjórn á
vettvangi og frelsi til að nýta eigin skynsemi
í vinnu – meginforsenda fyrir farsælu starfi.
Skólastarf snýst um
að iðja nemenda sé
lærdómsrík og mark-
mið slíkrar iðju eru að
hluta til leiðarstjörnur
fremur en vörður.
Handleiðsla er líkleg til að stuðla að vellíðan í starfi. Hún
er fyrirbyggjandi þáttur varðandi starfsþreytu, skerpir
markmiðssetningu og eflir samskiptahæfni. Nýttu þér
rétt þinn til handleiðslu, sbr. 3. gr. í úthlutunarreglum
sjúkrasjóðs frá 1.des 2005.
Guðrún H. Sederholm
MSW fræðslu – og skólafélagsráðgjafi,
námsráðgjafi og kennari.
Lundur 92, 200 Kópavogur / S: 5544873 / Gsm: 8645628
gsed@simnet.is h ttog.com

Lesmál er ætlað
fyrir 2. bekk í apríl.
Prófið er einifalt í
notkun. Það metur
umskráningu,
lesskilning, hraðlestur
og réttritun.
Prófinu fylgir ítarleg
próffræðileg skýrsla,
auk hefðbundinna
upplýsinga um
fyrirlögn, skráningu
stiga o.fl.
Lesmál
Mat á lestri og réttritun
Höfundar eru Rósa Eggertsdóttir, Sigurgrímur Skúlason og Ingvar
Guðnason sem teiknaði myndir.
Skólar geta fengið sent sýnishorn af prófinu.
Rósa Eggertsdóttir annast dreifingu
(gsm 894-0568, rosa@ismennt.is).
Verð með ljósritunarrétti skóla er kr. 24.500.