Fréttablaðið - 03.12.2016, Síða 112

Dean Strang og Jerry Buting voru lögfræð-ingar Bandaríkja-mannsins Stevens Avery árið 2007 þegar hann var ákærður, og
loks sakfelldur, fyrir morðið á Teresu
Halbach.
Feikivinsæl heimildarþáttaröð,
Making a Murderer, var gefin út á
Netflix fyrr á árinu og velta því margir
fyrir sér eftir áhorfið hvort Avery og
frændi hans, Brendan Dassey sem
einnig var sakfelldur, hafi í raun verið
sekir. Í viðtali við Fréttablaðið segjast
Strang og Buting vera á því að kerfið
hafi brugðist Avery þar sem ekki hafi
verið hægt að sanna sekt hans.
Þættirnir voru sanngjarnir
Saksóknarinn í málinu, Ken Kratz,
hefur haldið því fram að þættirnir
hafi verið ósanngjarnir og sýnt hlið
Averys í mun jákvæðara ljósi. Fannst
ykkur þættirnir setja málið fram á
nákvæman og sanngjarnan hátt?
„Á sanngjarnan hátt, já, og að vissu
leyti á nákvæman hátt. Þeir sýndu þó
ekki hvert einasta smáatriði. Heim-
ildarmyndargerðarmennirnir sýndu
öll þau sönnunargögn og allar þær
rökfærslur sem báðar hliðar héldu
fram að væru mikilvægustu þættir
málsins á meðan meðferð þess fór
fram. Afraksturinn var rúmlega þrír
klukkutímar af myndefni frá réttar-
höldunum sjálfum. Auðvitað sýndu
þeir ekki öll réttarhöldin en mér
fannst afraksturinn vera sanngjörn
og nákvæm samantekt,“ segir Strang.
Þeir segja einnig að þættirnir og
vinsældir þeirra hafi haft umtalsverð
áhrif á starf þeirra.
„Fjöldi staða sem við höfum ferðast
til og talað á hefur auðvitað bitnað
á tímanum sem við höfum á skrif-
stofunni. Ég myndi segja að ég sé bara
að sinna helmingi skrifstofustarfanna
sem ég gerði fyrir tíu mánuðum. En
við erum ekki að ferðast allan tímann
svo við getum enn mætt á skrifstof-
una og í dómssal og gert það sem við
þurfum að gera,“ segir Buting.
Hann segir almenning núna vera
að sýna málum sem hann hafi ein-
beitt sér að allan sinn feril athygli.
Þeir félagar hafi nýtt athyglina til að
tala við almenning um það sem mætti
betur fara í bandarísku réttarkerfi.
Réttarhöldin merki um vankanta
kerfisins
„Mjög fáir eru á því að kerfið sé í lagi
eftir að hafa horft á þættina. Burtséð
frá því hvað þeim finnst um sekt eða
sakleysi Stevens Avery,“ segir Buting
og bætir við: „Ég held að stærsta lexí-
an sem megi læra af þáttunum sé sú
að maður þurfi að fylgjast með dóm-
stólum til að tryggja að ferlið sé rétt-
látt. Þrátt fyrir að lögin eigi að tryggja
réttlæti dugar það ekki alltaf til.“
Málflutningur ykkar gekk út á að
lögregla hefði vísvitandi reynt að
koma sök á Avery og Dassey með því
að koma fyrir sönnunargögnum. Var
það rétt ákvörðun?
„Sönnunargögnin leiddu okkur að
þeirri taktík en auðvitað var megin-
inntak málflutnings okkar það að
talsverður vafi lék á um sekt Averys.
Vafinn var meðal annars vegna vafa-
samrar rannsóknar og aðstæðna þar
sem lykilsönnunargögn í málinu
fundust. Lögreglan í Manitowoc-sýslu
átti ekki að vera viðriðin rannsókn-
ina vegna hagsmunaágreinings sem
myndaðist vegna lögsóknar Averys
gegn henni,“ segir Buting. Sú lögsókn
var vegna þess að Avery hafði áður
verið ranglega sakfelldur fyrir nauðg-
un og sat inni fyrir hana í átján ár.
En mynduð þið breyta einhverju ef
þið gætuð flutt málið aftur?
„Örugglega hundrað hlutum. Við
erum níu árum eldri og reyndari.
Stærsta spurningin snýst um að á
þeim tíma tókum við mjög mikil-
vægar ákvarðanir. Í fyrsta lagi hvort
við hefðum átt að fara fram á að rétt-
arhöldin yrðu haldin í annarri sýslu
með kviðdómi þaðan. Í öðru lagi
hvort við hefðum átt að fara fram
Málið í hnotskurn
Steven Avery, sem rak bílakirkju­
garð með fjölskyldu sinni í
Manitowoc­sýslu í Wisconsin, var
sakfelldur árið 1985 fyrir nauðgun.
Avery hlaut 32
ára fangelsis­
dóm. Eftir að
hafa setið
inni í átján ár
komu fram
ný DNA­sönn­
unargögn sem
sýndu fram á sakleysi hans og var
honum sleppt árið 2003.
Avery kærði sýsluna vegna
rangra sakargifta en áður en málið
var tekið fyrir hvarf ljósmyndarinn
Teresa Halbach. Það var árið 2005.
Stuttu seinna fannst bíll hennar,
brenndar líkamsleifar og önnur
sönnunargögn á lóð Averys og var
hann ákærður fyrir morð.
Við yfirheyrslu játaði fimmtán
ára þroskaskertur frændi Averys,
Brendan Dassey, að hann hefði
staðið að morðinu á Halbach
sem og nauðgun og afskræmingu
líkamsleifa með Avery. Dassey var
einnig ákærður.
Meðferð mála
frændanna hefur
verið umdeild
og sérstaklega
eftir sýningu
heimildar­
þáttaraðarinnar
Making a
Murderer sem fjallar
um þá frændur. Eru þar færð rök
fyrir því að játning Dasseys hafi
verið þvinguð og að sönnunar­
gögnum í málinu hafi verið komið
fyrir af lögreglu til þess að koma
Avery aftur á bak við lás og slá og
fá með því uppreist æru fyrir að
hafa staðið að fyrri sakfellingu
hans.
Nú hefur játning Dasseys verið
dæmt ómerk og til stendur að
rannsaka á ný hvort lögregla hafi
komið téðum sönnunargögnum
fyrir.
Jerry Buting og Dean Strang voru lögfræðingar Stevens Avery. NoRDicphotoS/Getty
Myndu
breyta
hundrað
atriðum
Fyrrverandi lögfræðingar Stevens Avery
munu spjalla við Íslendinga í mars. Í viðtali
við Fréttablaðið segjast þeir hlakka mikið til
komunnar. Ef réttarhöldin færu fram í dag
myndu þeir breyta hundrað ákvörðunum.
Frægðin hafi breytt lífi þeirra og starfi.
staklega þegar hún kemur úr munni
lögreglu og saksóknara. Í þessu til-
felli var blaðamannafundurinn
óvenjulegur, fæstir saksóknarar
halda slíkan blaðamannafund og
hvað þá með málflutningi sem hægt
var að sýna fram á að væri ósannur,“
segir Buting.
Fylgjast enn með
Þrátt fyrir að vera ekki lengur viðriðn-
ir mál Averys og Dasseys fylgjast þeir
vel með fréttum. Nýlega hafa fréttir
birst af því að mögulega standi til að
sleppa Dassey.
Buting segir að alríkisdómari hafi
úrskurðað játningu Dasseys þvingaða
og fyrirskipað í kjölfarið að honum
yrði sleppt eftir að lögfræðingar
Dass eys fóru fram á slíkt. „Þá áfrýjaði
ríkissaksóknari þeim úrskurði og fór
fram á að Dassey yrði ekki sleppt fyrr
en dómari hefði heyrt áfrýjunina. Við
því var orðið.“
Einnig stendur til að gera nýjar
prufur á DNA-sönnunargögnum í
máli Averys. Þær prufur gætu skorið
úr um aldur blóðs Averys sem fannst á
vettvangi. Strang segir að annaðhvort
séu sýnin frá árinu 2005 og sýni þar
með að Avery hafi líklega verið í bíl
Halbach kvöldið sem hún var myrt,
eða frá 1996 og því augljóst að lögregla
hafi komið blóðinu fyrir á vettvangi.
En eruð þið enn í sambandi við
Avery?
„Ekki beint. Hann er með annan
lögfræðing sem kemur í veg fyrir að
við höfum beint samband við hann.
Við erum hins vegar í sambandi við
fjölskylduna og lögfræðing hans.
Fjölskyldan heldur enn í vonina,“
segir Strang.
hlakka til komunnar
Strang og Buting munu spjalla um
Making a Murderer, mál Averys og
réttarkerfið, við Íslendinga í Hörpu
þann 26. mars næstkomandi. Hvern-
ig kom það til?
„Við fengum boð frá Íslandi í
gegnum umboðsmann okkar í
Minnesota. Okkur þótti það mjög
heillandi,“ segir Strang. Þeir hafi
viljað ræða réttarkerfið við Banda-
ríkjamenn sem og íbúa annarra
landa. Þetta hafi verið frábært tæki-
færi til þess.
„Sérstaklega þar sem tugir Íslend-
inga sendu okkur tölvupósta með
ábendingum og spurningum eftir
að hafa horft á Making a Murderer.
Ísland er eitt þeirra landa sem sýndu
einna sterkust viðbrögð við þáttun-
um. Þess vegna, og vegna þess hversu
yndisleg borg Reykjavík er og hversu
frábært land Ísland er, var rökrétt að
þiggja boðið,“ segir Strang.
Þórgnýr Einar
Albertsson
thorgnyr@frettabladid.is
á ógildingu réttarhaldanna eftir að
einn kviðdómenda þurfti að víkja
frá eftir fyrsta daginn. Þar með hefðu
réttarhöldin byrjað upp á nýtt. Þetta
voru tvær mikilvægustu og umdeild-
ustu ákvarðanirnar sem við þurftum
að taka. Fyrir mitt leyti myndi ég
taka sömu ákvarðanir eftir níu ára
umhugsunarfrest,“ segir Strang.
Þeir segja einnig að grafískar lýs-
ingar saksóknarans Kratz af meintu
athæfi Averys og Dasseys, sem þeir
byggðu á játningu þess síðarnefnda,
hafi fest í hugum kviðdómenda.
„Ég held að okkur finnist það
báðum hafa verið stærsta hindrun
okkar. Fólk grípur oft fyrstu frásögn
sem það heyrir og trúir henni. Sér-
Mjög fáir eru á því að
kerfið sé í lagi eftir að
hafa horft á þættina.
Burtséð frá því hvað
þeiM finnst uM sekt eða
sakleysi stevens avery.
Jerry Buting, fyrrvernadi lögfræðingur
Stevens Averys
Ken Kratz, saksóknari. MyND/SKJáSKot
3 . d e s e m b e r 2 0 1 6 L A U G A r d A G U r68 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
0
3
-1
2
-2
0
1
6
0
4
:0
7
F
B
1
2
0
s
_
P
1
1
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
1
1
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
0
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
B
8
B
-9
0
9
C
1
B
8
B
-8
F
6
0
1
B
8
B
-8
E
2
4
1
B
8
B
-8
C
E
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
7
B

F
B
1
2
0
s
_
2
_
1
2
_
2
0
1
6
C
M
Y
K