Víkurfréttir - 18.12.1986, Qupperneq 34

JÓLABLAÐ
VlKUR-fréttir
„Mér var
ekki ætlað
að verða
sjómaður"
- segir Jón Tómasson, fyrrum símstöðvarstjóri,
nú ritstjóri Faxa og umboðsmaður, í jólaviðtali
„Það eru ekki margir sem fara i sporin hans Jóns Tómassonar“ sagði ónefndur
viðmælandi minn þegar ég sagði honum að ég ætlaði að fá Jón í jólaviðtal. Flestir
Suðurnesjamenn kannast við manninn. Hann var símstöðvarstjóri í Keflavík í 37 ár, hefur
komið víða við í félagsmálunum og verið bæjarfulltrúi svo eitthvað sé nefnt. Síðustu 10
árin hefur hann rekið umboðsskrifstofu, verið ritstjóri FAXA í 7 ár og í blaðstjórn meira og
minna í 40 ár. Lífsferill mannsins er ótrúlegur ef hugsað er til þess að hann lenti í „tvö-
földu“ slysi ungur að árum og var nálægt því að fara í aðra veröld. Og það fyrir lítið tilvik.
Jón vildi ekki fara í aðra veröld. Hann átti lífið framundan. Jón er eins og járnkarl, brotn-
ar ekki,- í mesta lagi bognar....
Við Jón höfðum mælt okkur mót síðdegis
einn laugardag í nóvember. Hann býr ásamt
konu sinni, Rögnu Eiríksdóttur, að Vatnsnes-
vegi 11 í Keflavík. Ég kannaðist við húsið sem er
gamalt steinhús, tveggja hæða. Eldri bróðir
minn leigði nefnilega neðri hæðina hjá þeim
hjónum fyrir 10-12 árum síðan og ég var oft
barnapía hjá honum. Ég gekk inní húsið og Jón
kom um leið niður stigann og bauð mig velkom-
inn. Þegar ég gekk upp stigann varð mér hugsað
um öll lífsspor Jóns sem er rétt tæpri hálfri öld
eldri en ég. Munurinn gæti vel verið minni. Jón
er svo eldhress. Hann lítur vel út; gráhærður og
frekar lágur vexti. Jón brosir oft, og mikið. Það
hlýtur að eiga einhvern þátt í þessu öllu saman
hugsa ég. Við setjumst inn í stofu og Ragna
kemur í þann mund og færir okkur kaffi og
meðlæti. Ég spyr hana hvernig það sé að eiga
svona atorkusaman eiginmann. Hún hlær að
spurningunni en svarar svo sallarólega: „Það er
bara ágætt.“
Fluttur í brauðkassa
Ég spyr Jón fyrst hvar hann sé fæddur og
uppalinn.
„Það er nú svo merkilegt að ég er fæddur
Keflvíkingur þó ég fæðist að Járngerðastöðum í
Grindavík. Þannig vildi til að faðir minn, Tóm-
as Snorrason, var skólastjóri Barnaskólans í
Keflavík en hafði það að atvinnu á sumrin að
ferðast með útlendinga upp á hálendið, sem
leiðsögumaður og túlkur. Mamma, Jórunn
Tómasdóttir, var þá mikið hjá ömmu í Grinda-
vík og átti mig þar 26. ágúst 1914. Nákvæmlega
mánaðargamall kem ég fyrst til Keflavíkur. Og
er þá borinn í brauðkassa af tveimur körlum.
Þá var enginn bílvegur kominn til Grindavíkur,
einungis fært hestum og gangandi.“
Jón ólst upp fyrstu fjögur árin í Keflavík, þar
til faðir hans hætti störfum sem skólastjóri og
íjölskyldan flyst til Grindavíkur. Þegar ég
spyr hann hvort hann muni eitthvað frá þessum
árum þá situr í honum merkileg reynsla gagn-
vart hestum.
„Mér þótti þetta svo skemmtilegar skepnur
að ég var alltaf á hælunum á þeim. Pabbi átti oft
ágæta hesta og m.a. átti hann einn sem hét
Sleipnir. Sá var frægur skeiðhestur og viljahest-
ur, alveg sérstaklega gáfuð skepna vil ég meina.
Því ef mig vantaði var alltaf farið þangað sem
hesturinn hélt sig, hér í móanum við Vatnsnes.
Þá var hér engin byggð. Og það var alveg sama
hvar ég var settur á bak hestinum. Hann rölti
fet fyrir fet, taumlaust heim að skóla. Þetta
fannst mér mjög merkilegt sérstaklega eftir á
þegar ég heyrði talað um skynlausar skepnur.“
Á mótorbát til Grindavíkur
-Þið flytjið svo búferlum til Grindavíkur?
j,Já, þá fór ég í mína fyrstu sjóferð með litlum
mótorbát sem notaður var til flutninga á þess-
um árum á milli byggðarlaganna. Hann var í
eigu Einars kaupmanns í Garðhúsum í Grinda-
vík en skipstjóri á honum var Einar nokkur
Guðberg. Mín fyrsta reynsla af sjó var ekki
beint í frásögur færandi því þegar við komum
að legunni í Grindavík og fórum yfir í minni bát
sem átti að flytja okkur til lands var mér bilt við
þegar Einar kaupmaður kom út í bátinn. Hann
var stór og mikill og ég minnist þess að ég varð
skíthræddur þegar báturinn fór á fleygiferð
þegar Einar steig á borðstokkinn.'1
Alvara lífsins tekur við
I Grindavík gekk Jón svo hina hefðbundnu
skólagöngu á þessum árum í barnaskóla. En
haustið eftir fermingu tók alvara lífsins við. Jón
fór í sína fyrstu róðra, 14 ára gamall og sem full-
gildur sjómaður fór hann á sína fyrstu vertíð
eftir áramótin, þá á 15. ári.
-Þú hefur ætlað þér að verða sjómaður?
„Það var ekki um annað að ræða. Strákar
sem ólust upp á svona stöðum gátu varla orðið
annað en sjómenn. Ég kunni ágætlega við mig á
sjónum, var sjö vertíðir í Grindavík og þar af
eina sem formaður á bátnum í veikindaforföll-
um Eiríks móðurbróður míns, sem annars var
með bátinn. Hann veiktist skömmu fyrir vertíð-
ina og var frá svo til allan tímann. Þá var ég 18-
19 ára“.
-Þetta voru auðvitað bara opnar litlar trillur?
„Já, þetta var 4 tonna trilla en áhöfnin var 9
manns, 4 á sjó og 5 landamenn.“
-En var nokkur framtíð í því að vera á lítilli
trillu fyrir stórhuga unga menn?
„Lífið snerist um sjó og ekkert annað en sjó-
mennsku. Og mér féll hún vel. Ég var nokkur
vor og sumur á togurum eftir vertíðir í Grinda-
vík en mína áttundu vertíð fór ég upp á Akra-
nes. Ég ætlaði að komast í sjómannaskólann og
þá varð ég að vera búrnn að vera skráður á þil-
skip í marga mánuði. Ég réði mig því á 40 tonna
bát sem vélamaður enda lærður mótoristi. En
enginn veit sína ævi fyrir og þennan vetur lauk
sjómannsferli mínum er ég lenti í slysi.“ Jón
hvílir sig nú á frásögninni, drýpur á kaffinu og
verður hugsi um þennan atburð, sem breytti
lífsferli hans. Heldur svo áfram: „Það voru
greinilega forlögin sem tóku þarna í taumana
því þetta var ákaflega klaufalegt og vanhugsað
allt saman. Þannig var að þetta var á laugardag
fyrir páska 1936. Það var landlega og ekkert ró-
ið yfir bænadagana. En það var samt venja að
fara um borð og athuga hvort ekki væri allt í
lagi. Eftir eina slíka ferð þegar ég er á leiðinni
heim kem ég að nokkrum strákum í bænda-
glímu upp á túni. Ég hafði ákaflega gaman af
glímu og hafði glímt töluvert heima í Grinda-
vík.