Orð og tunga - 01.06.2006, Page 13

Birna Arnbjörnsdóttir: Orðabækur, málfræðigrurmar og netkennsla 11
kennslu tungumála sem ekki eru þannig uppbyggð. í því samhengi
þarf sérstaklega að huga að því að setja fram málfræðiupplýsingar og
orðskýringar í merkingarlegu samhengi í námsefninu þ. e. að nem-
andinn vinni með málfræðiupplýsingar í tengslum við málnotkun og
að upplýsingarnar séu einfaldaðar og aðlagaðar bæði að færni nem-
andans í tungumálinu og að námsefninu. Þetta á sérstaklega við á
fyrstu stigum náms. Með notkun tölva má auðveldlega gera flókin
málfræðileg atriði sýnileg á gagnvirkan hátt. Með aðstoð myndefn-
is og jafnvel hreyfimynda má skýra orð og orðasambönd þannig að
byrjandinn átti sig á merkingu þeirra, sérstaklega þegar upplýsing-
arnar tengjast beint efninu sem nemandinn vinnur með hverju sinni.
Hér er átt við framsetningu málfræði og orðskýringa í textanum eða
námsefninu sjálfu en hið sama á reyndar við um framsetningu upp-
lýsinga í hjálparmiðlum. Hér á eftir verða sýnd dæmi um slíka að-
lögun og dreginn fram munurinn á framsetningu upplýsinga úr orða-
söfnum, alfræðisöfnum og málfræðigrunnum á netinu sem nýtast sem
handbækur á fyrstu stigum tungumálanáms og hefðbundinni fram-
setningu málfræði og orðskýringa í uppsláttarritum.
3 Orðabækur sem uppsláttarrit, orðabækur
sem handbækur og kenningar um máltileinkun
Markmið orðabóka sem uppsláttarrita er m.a. að gefa tæmandi lýs-
ingu á merkingu orða ásamt nauðsynlegum upplýsingum um notkun
þeirra. Oftast er þá gert ráð fyrir að notendur hafi góða færni í mál-
inu sem unnið er með. Notkun uppsláttarrita af þessu tagi til kennslu
samræmast markmiðum hugsmíðahyggjunnar (Bruner 1974) en aðal-
inntak þeirrar kenningar er að hafi nemandinn greiðan aðgang að
upplýsingum muni hann byggja upp sinn eigin þekkingargrunn. í
tungumálanámi og -kennslu birtist hugmyndafræði hugsmíðahyggj-
unnar í því formi að nægilegt ílag í málumhverfinu, þ. e. greiður að-
gangur að markmálinu, nægi til máltileinkunar. Þetta má sjá m.a. í
aukinni áherslu á notkun gagnabanka eða málheilda í tungumála-
kennslu sem gefa nemandanum tækifæri til að uppgötva sjálfur form-
gerð málsins út frá málnotkunardæmum, sérstaklega klösum (Ellis
2003). Með tilkomu veraldarvefsins hefur aðgengi að rauntextum auk-
ist til muna sem aftur hefur aukið möguleika nemandans á að efla