Orð og tunga - 01.06.2006, Page 119

Þórdís Úlfarsdóttir
Málfræðileg mörkun orðasambanda
1 Inngangur
Hér verður lýst tilraun til að marka orðasambönd eins og þau sem
eru í orðasambandaskrá Orðabókar Háskólans.^Að marka er það kall-
að þegar tölvutækur texti er greindur málfræðilega á vélrænan hátt og
greiningarstrengur látinn fylgja hverju orði. Forritið sem notað er til
þess nefnist markari og verknaðurinn heitir mörkun. Orðasamböndin
sem um ræðir eru af margvíslegu tagi, orðasamband getur til dæmis
verið lýsingarorð sem stendur með nafnorði: feitt embætti, sögn með
sagnfyllingu: vera glaður og svipléttur, eða orðtak: aka seglum eftir vindi.
Þessi þrjú orðasambönd eru meðal þeirra sem prófað var að marka.
Málfræðileg greining orðasambanda er í því fólgin að tekin eru
valin sambönd og þau undirbúin fyrir vélræna greiningu, m.a. með
því að setja aðgreinandi tákn á milli þeirra. Síðan er markarinn látinn
greina málfræðilega einstök orð í samböndunum. Orðasambönd hafa
ekki áður verið greind á þennan hátt í íslensku svo vitað sé.
Byrjað var að marka orðasamböndin í mars 2005 og enda þótt ekki
væri farið af stað með ákveðið markmið í huga varð fljótlega ljóst að
mörkunin mundi gefa forvitnilegar niðurstöður. Skömmu áður hafði
Sigrún Helgadóttir skilað lokaskýrslu um verkefnið Markarann sem
var nýtt tungutæknitól fyrir íslensku, en hún hafði tekið að sér tækni-
lega umsjón forritsins og þjálfun þess fyrir íslenska texta hjá Orðabók
1 Jón Hilmar Jónsson hefur haft umsjón með orðasambandaskránni og hugmyndin
að því að marka orðasamböndin er frá honum komin.
Orð og tunga 8 (2006), 117-144. © Orðabók Háskólans, Reykjavík.