Morgunblaðið - 06.10.2016, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Samfélagsvef-urinn Face-book lýtur
sínum eigin lög-
málum. Það sem
fram fer á vefnum
er yfirleitt sak-
laust, fólk setur þar myndir úr
ferðalögum og af barnabörn-
um og birtir glefsur úr lífi
sínu.
En vefurinn á sér einnig
skuggahliðar. Margir nota
vefinn til að ausa úr sér galli
og vilpu og atferlið getur ver-
ið yfirgengilegt. Úrræði
þeirra, sem fyrir slíku verða,
eru hins vegar ekki mörg. Þá
er Facebook andlitslaust
bákn, sem ekki er hægt að
nálgast.
Í nýjasta tölublaði tímarits-
ins Der Spiegel birtist grein
um Facebook undir fyrirsögn-
inni Hatursvélin. Þar segir að
í Þýsklandi sé bannað að af-
neita helförinni og ofsækja
fólk, en á síðum Facebook sé
allt hægt.
Í greininni er rakin saga
leikkonunnar Jennifer Ulrich.
Fyrr á árinu birti hún myndir
af því þegar íbúar í bæ í Sax-
landi umkringdu rútu með
flóttamönnum og gerðu aðsúg
að þeim. „Ég skammast mín
fyrir að vera Þjóðverji þegar
ég sé myndirnar frá Claus-
nitz,“ skrifaði hún meðal ann-
ars.
Brátt tóku að berast hót-
anir frá fólki, sem ekki skrif-
aði undir réttu nafni. Einn
sagði að taka ætti keðjusög og
saga forljótt andlitið á henni í
spað. Annar sagði að dagur
reikningsskilanna nálgaðist
og þá myndi hann koma til að
ráða niðurlögum Ulrich og
hennar líka með sem blóð-
ugustum hætti.
Ulrich kallar ekki allt
ömmu sína, en fannst svo
langt gengið að hún ákvað að
fara með málið til lögregl-
unnar og biðja Facebook um
að loka á umrædda notendur.
Facebook lofar að fara
rækilega yfir slíkar at-
hugasemdir og segir í reglum
vefjarins að einelti og ónot
verði ekki liðin. Tveimur dög-
um eftir að hún sendi at-
hugasemdirnar barst svar.
Niðurstaða Facebook var að
færslurnar brytu ekki gegn
samfélagsstöðlum vefjarins.
Engar skýringar voru gefnar
og engin frekari rök.
Ulrich spurði þá í færslu á
Facebook hvað þessir „vina-
legu“ notendur Facebook
hefðu þurft að skrifa til að
ástæða þætti til að þurrka
ummæli þeirra út.
Hún komst fljótt að því.
Facebook þurrkaði færsluna
hennar út og lét
ekki þar við sitja
heldur lokaði líka
á aðgang hennar
að vefnum. Það
var reyndar dreg-
ið til baka, en
fyrstu viðbrögð segja sína
sögu. Í raun er verið að gefa
til kynna að það megi dásama
Hitler, en ekki finna að vinnu-
brögðum Facebook.
Tilfelli Ulrich er síður en
svo einsdæmi. Þarna var hins
vegar þekkt kona á ferð og at-
hygli var vakin á máli hennar í
fjölmiðlum.
Lögreglan í Þýskalandi á í
stökustu vandræðum með að
framfylgja þýskum lögum
þegar kemur að haturs-
umræðu. Facebook bregst við
með svörum, sem berast með
undirskrift á borð við Face-
book-teymið. Engin leið er til
að fá upplýsingar um það
hvernig mál eru afgreidd hjá
fyrirtækinu eða þegar spurt
er hvaða reglur gildi, er því
svarað til að tilfellin séu svo
ólík að ekki sé hægt að svara
því.
Erfitt er að átta sig á
hversu margar athugasemdir
berast Facebook á dag, en út
frá fjölda notenda má ætla að
þær nemi þúsundum. Á Ír-
landi sitja síðan nokkrar
hræður og eiga að afgreiða
þær. Það er því kannski ekki
furða að svörin séu óljós og
lítt upplýsandi eins og í tilfelli
Ulrich.
Í greininni í Der Spiegel er
leitt getum að því að tregðu
Facebook í þessum málum
megi rekja til þess að færslur
af þessum toga skapi heil-
mikla umferð á félagsvefnum.
Ef þær hyrfu myndi umferðin
minnka og þar með tekjurnar.
Þýsk lög um prentfrelsi eru
ströng og sá sem gefur út eða
dreifir refsiverðum ummæl-
um getur ekki skýlt sér bak
við það að hann sé ekki höf-
undur. Ritstjórar bera ábyrgð
á því sem stendur í lesenda-
bréfum og birting getur jafn-
vel leitt til lokunar á miðli.
Nema þegar Facebook á í
hlut. Svo er komið að margir
fá allar sínar upplýsingar í
gegnum Facebook. Þar rekast
þeir á fréttir og annað. Út á
hinn mikla fjölda notenda er
Facebook orðið stórveldi á
auglýsingamarkaði. Völd og
áhrif Facebook eru mikil, en
fyrirtækið skorast undan
þeirri ábyrgð, sem aðrir fjöl-
miðlar lúta. Hið alþjóðlega
risafyrirtæki lítur greinilega
svo á að það sé yfir lög ein-
stakra ríkja hafið og birtir
hvað sem er á meðan sjóðirnir
tútna út.
Á Facebook geisa
ofsóknir og hatur án
þess að nokkur fái
rönd við reist}
Ríki í ríkinu
Þ
að er fallegt yfir Facebook að líta
nú. Fréttavegginn hjá mér prýðir
nú fjöldi mynda af Facebook-
vinum í barnæsku með móður
sinni. Myndirnar eru merktar
#fyrirmömmu og vísa til söfnunarátaks
Bleiku slaufunnar í ár sem ber yfirskriftina
„Fyrir mömmu“.
Bleika slaufan er í ár tileinkuð brjósta-
krabbameini sem er algengasta krabbameinið
hjá íslenskum konum, rúmlega 200 greinast á
ári hverju og því eru þær margar mömmurnar
sem hafa þurft að fara í gegnum brjósta-
krabbameinsmeðferðir. Sem betur fer
læknast flestar eða ná að lifa með sjúkdómn-
um í mörg ár en samt látast 40 konur úr hon-
um á hverju ári. Ágóðanum af sölu Bleiku
slaufunnar í ár verður varið óskertum til end-
urnýjunar tækjabúnaðar til skipulegrar leitar að brjósta-
krabbameini. Slaufan kostar 2000 kr og er þeim pening
vel varið, hann á kannski eftir að bjarga einhverjum
mömmum.
Þó tilgangurinn með Bleiku slaufunni sé ekkert gleði-
efni þá er átakið #fyrirmömmu ansi skemmtilegt. Það er
gleðilegt að sjá Facebook-vini sína litla og krúttlega í
fangi foreldra sinna á hinum ýmsu tímaskeiðum.
Að gramsa í liðnum tíma getur þó grafið ýmislegt upp.
Þegar ég fór í þá vinnu heima hjá foreldrum mínum í vik-
unni að finna mynd af mér lítilli í fangi móður minnar
komst ég að því að slík mynd var vandfundin. Í lok átt-
unda áratugarins var ekkert verið að spreða í myndir,
þær voru yfirleitt bara teknar við sérstök til-
efni auk þess sem það var oftast móðir mín
sem var myndasmiðurinn og því sjaldnast
myndefnið sjálf.
Svo komst ég að þeim bitra sannleika að
miðjubarn er aldrei eitt á myndum. Á öllum
myndum af mér frá því ég var ungabarn og til
fjögurra ára aldurs er eldri systir mín með,
eftir fjögurra ára aldur bætist yngri bróðir
minn við og svo eftir átta ára aldur bætist litla
systir í hópinn. Í yfirreið minni yfir myndaal-
búmin komst ég að því að aðeins eldri systir
mín og sú yngri eru einar með mömmu á
nokkrum myndum; sú eldri af því að hún var
þá eina barnið og sú yngri því þá var tíminn
annar, komin ný myndavél og farið að spreða
filmunni.
Eftir dálítið grúsk fann ég þó eina mynd af
mér með mömmu, heimilishundinum og mjög miklu af
gulum bárujárnsvegg. Ég hrósaði sigri og setti hana inn
á Facebook til þess eins að komast að því að auðvitað var
hún verk eldri systur minnar sem var ekki lengi að monta
sig af þessari fyrstu ljósmynd sinni á Facebook-veggnum
mínum. Eldri systir mín hefur líka oft vit fyrir mér og
hún benti mér í leiðinni á ástæðu þess að við tvær vorum
saman á öllum myndum, það var til að spara flasskubb-
inn, líklega filmuna og framköllunina líka. Það þurfti að
ná hámarksnotkun úr hverjum kubbi með því að hafa alla
saman á einni mynd. Ég gat því ekki strítt systur minni á
því að hafa troðið sér inn á allar barnamyndir af mér, við
vorum bara uppi á tímum kubbsins. ingveldur@mbl.is
Ingveldur
Geirsdóttir
Pistill
Tímar Facebook og flasskubbsins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Laufey Rún Ketilsdóttir
laufey@mbl.is
Þetta fór af stað þegar súhugmynd að endurræsaElliðaárvirkjun var borin áborð borgaryfirvalda. Hún
vakti áhuga og þá var ákveðið að
nota tækifærið og rýna Elliðaárdal-
inn alhliða enda var þörf á því,“ segir
Snorri Sigurðsson, líffræðingur á
umhverfis- og skipulagssviði
Reykjavíkurborgar og starfsmaður
starfshóps um sjálfbæran Elliðaár-
dal, en starfshópurinn var skipaður
á fundi borgarráðs Reykjavík-
urborgar í mars á síðasta ári með
það hlutverk að gera tillögur að
framtíðarskipulagi og fjármögnun á
umhirðu og rekstri dalsins. Sér-
staklega skyldi marka skýra sýn
varðandi Toppstöðina og skoða fýsi-
leika þess að endurvirkja Elliðaár-
virkjun með sjálfbæra raforkufram-
leiðslu að markmiði.
Hópurinn hefur nú skilað af sér
lokaskýrslu sem samþykkt var af
borgarstjórn í fyrradag. „Mörg af
þessum verkefnum eru langtíma-
verkefni og skilgreina hvert verið er
að stefna í framtíðinni,“ segir Snorri
en stefnt sé að því að tillögurnar
verði komnar í farveg innan þriggja
ára.
Toppstöðinni fundið hlutverk
„Það sem er kannski mest áber-
andi varðandi umræðu um Elliðaár-
dalinn er samspil hjólandi og ann-
arrar umferðar, sérstaklega
gangandi,“ segir S. Björn Blöndal,
formaður borgarráðs og starfshóps-
ins, en lagt er til í skýrslunni að
styrkja rafstöðvarveginn sem hjóla-
braut. „Við erum að vonast til að
með því að bæta aðstæður þar, þá
leysist málið af sjálfu sér og ekki
þurfi að fara í neinar hindranir.“
Þá sé almennur vilji til að Topp-
stöðin verði ekki rifin en þar er nú
rekið frumkvöðlasetur en áður raf-
orkuver. „Það er óumflýjanlegt að
umferð um dalinn muni aukast með
fólksfjölda og að ferðamenn sæki að
einhverju marki þangað sem heima-
menn telja vera áhugaverða staði.
Það er því upplagt að kanna hvort
einhverjir geti séð færi í að nýta
Toppstöðina til þess,“ segir Björn en
lagt er til í skýrslunni að efna til
hugmyndasamkeppni um þá starf-
semi sem gæti átt heima í Toppstöð-
inni og þannig verði höfðað til
áhugasamra fjárfesta.
Fjölgun ferðamanna kalli þó
ekki á sérstakt átak til að hvetja þá
til að gera Elliðaárdalinn að við-
komustað sínum þó þeir séu alltaf
velkomnir. Innnviðir dalsins þurfi þó
að vera í lagi og afþreying til staðar.
Það hafi einnig verið aðlaðandi
hugmynd að endurræsa Elliðaár-
virkjun en það sé hins vegar kostn-
aðarsamt og ekki ábatasamt, sam-
kvæmt upplýsingum frá eiganda
hennar, Orkuveitunni. „Það er held-
ur ekki hægt að keyra hana af full-
um krafti því þá hefur það áhrif á
laxveiðina og ljóst að hugmyndin um
að virkjunin sé tekjulind til innviða-
uppbyggingar í dalnum er ekki
raunhæf – hvað sem síðar kann að
verða.“ Starfshópurinn ályktaði því
á þann veg að ekki væri skyn-
samlegt að endurvekja virkjunina en
ástæða væri til að kanna aðra notk-
un húsnæðisins, til dæmis sem orku-
sögusafn.
Nýtt deiliskipulag
Vinna við nýtt deiliskipulag fyr-
ir Elliðaárdalinn hefst á næsta ári og
segir Björn að sú vinna verði sett í
forgang en gildandi deiliskipulag sé
22 ára gamalt. Þá hafi íbúar í kring-
um dalinn og aðrir velunnarar tekið
vel í tillögur hópsins og bætt við
gagnlegum ábendingum í ferlinu.
Vilja ekki endurræsa
Elliðaárvirkjun
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Elliðaárdalur Starfshópur um sjálfbæran Elliðaárdal skilaði lokaskýrslu
með tillögum að framtíðarskipulagi í dalnum. Gera þarf nýtt deiliskipulag.
Sarfshópurinn um sjálfbæran
Elliðaárdal leggur einnig til að
fyrirkomulagið á veiðileyfum í
Elliðaánum verði endurskoðað
með það að markmiði að auka
tekjuöflun sem hægt væri að
nýta fyrir nauðsynlega inn-
viðauppbyggingu og umhirðu í
Elliðaárdalnum eða frekari
vöxt fræðslu- og kynning-
arstarfs.
Þessi tillaga skuli unnin í
samráði við Stangaveiðifélag
Reykjavíkur sem eitt hefur að-
gang að laxveiðum í Elliðaám
og stjórnar útdeilingu veiði-
leyfa.
„Það verður þó áfram lykil-
markmið með veiðunum að
þær séu opnar öllum sem
hafa áhuga á,“ segir Snorri
Sigurðsson, starfsmaður
hópsins, en þróunin verði ekki
sú sama og í öðrum lax-
veiðiám landsins þar sem
kostnaður við veiðileyfið sé
fólki oft hindrun.
Auki tekjur af
veiðileyfum
VEIÐAR Í ELLIÐAÁM