Morgunblaðið - 06.10.2016, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 2016
Að undanförnu
hafa birst fréttir um
það í fjölmiðlum að
regnbogasilung sé nú
að finna í ám sem
renna í Patreksfjörð,
Tálknafjörð, Arn-
arfjörð og Dýrafjörð
á Vestfjörðum, þótt
enginn fiskur sé
sagður hafa sloppið
úr kvíum þar. Þá
hafa tilkynningar komið um regn-
bogasilung í Breiðdalsá á Aust-
fjörðum, sem sennilega er afleið-
ing af óhappi í Berufirði í sumar.
Einnig hafa borist tilkynningar
um regnbogasilung í Vatnsdalsá,
Hafralónsá og Haffjarðará. Hvað-
an sá fiskur er upprunninn er
ekki vitað. Við nánari athuganir
hefur svo komið í ljós að tilkynn-
ingar hafa borist um veiði í öllum
landsfjórðungum. Regnbogasil-
ungur á að sjálfsögðu greiða leið í
kringum landið og þess vegna yf-
ir hafið og hingað. Hann þarf
ekkert vegabréf.
Viðbrögð við þess-
um tíðindum hafa
verið hin hógvær-
ustu. Það var t.d.
haft eftir fulltrúa
Fiskistofu: „Það hef-
ur í gegnum tíðina
gerst annað slagið að
regnbogasilungur
hefur veiðst. Það hef-
ur ekki verið gert
neitt í þeim málum
vegna þess að þetta
hafa verið stök tilvik.
Regnbogasilungurinn hefur ekki
fótfestu hér.“ Og í frétt í Morg-
unblaðinu 14. september 2016 var
eftirfarandi fullyrt: „Seiðin lifa
ekki af veturinn á norðlægum
slóðum og tímgast silungurinn
því ekki í íslenskri náttúru.“
Regnbogasilungur (Oncorhync-
hus mykiss) er alinn í þúsundum
tonna í nálægt 100 löndum um
allan heim. Engu að síður er það
svo að það er einungis vitað um
tiltölulega fá tilvik þar sem regn-
bogasilungur hefur náð að stofna
til sjálfbærrar tilveru utan nátt-
úrulegra heimkynna sinna, sem
er öll vesturströnd Norður-
Ameríku, allt til Alaska. Tilvikin í
Evrópu eru nálægt 100. Það er
því rangt að regnbogasilungur lifi
ekki af veturinn á norðlægum
slóðum og geti ekki fundið þar ný
heimkynni. Regnbogasilungur var
t.d. fluttur í Au Sable ána í Mic-
higan í Bandaríkjunum. Hún
rennur í Huron-vatnið. Það leið
hins vegar ekki á löngu þar til
regnbogasilungurinn hafði dreift
sér um öll Vötnin Miklu (e. Great
Lakes). Veiðar á regnbogasilungi
er þar nú svo mikil útgerð að
veiðimenn marga rennir ekki
grun í að þetta sé fiskur sem
hafði ekki áður „fótfestu“ á þess-
um slóðum svo að notað sé orða-
tiltæki sérfræðinga Fiskistofu.
Og ekki vantar vetrarkuldann
heldur. Þarna fer frostið í –40 Cº.
Nokkur dæmi eru til um sjálf-
bæra tilveru frá Noregi og þar af
eitt norðan heimskautsbaugs í
Brennfjellvötnum nálægt Skibotn
í Tromsfylki. Það er því ljóst að
seiðin lifa af veturinn á norð-
lægum slóðum, hvort sem er í
Noregi, Michigan eða í Alaska.
Það er hins vegar svo að ævi-
ferill regnbogasilungs er nokkuð
annar en laxa og annarra silunga,
t.d. bleikju og urriða. Regnboga-
silungurinn gengur seint í árnar
og hrygnir ekki fyrr en jafnvel í
apríl í Alaska þegar vatnshitinn
er orðinn nægur þótt hann kunni
að hrygna í desember í Kali-
forníu. Seiðin klekjast þess vegna
síðar út en hjá laxi og urriða og
eiga undir högg að sækja ef þau
verða fyrir einelti og ofsóknum
seiða þessara tegunda. Það er
þess vegna alls ekki útilokað að
regnbogasilungur geti fundið hér
á landi á sem er ekki setin af öðr-
um laxfiskategundum og er nægi-
lega næringarrík og hlý til þess
að fóstra seiði regnbogans þannig
að þau lifi af veturinn og geti
gengið til sjávar tvævetra eftir að
hafa náð fullum þroska. Þess mun
jafnvel dæmi úr Hvalfirði frá því
seint á síðustu öld, þó ekki fylli-
lega staðfest, að seiði hafi náð
þar nokkrum þroska sennilega
sem afleiðing af eldi í firðinum.
Í ljósi þessa er full alvara á
ferð. Regnbogi, sem sleppur úr
kvíum, gæti fundið ný heimkynni
í íslenskri á. Sumir mundu e.t.v.
fagna því að fá hér til veiða regn-
boga í á þar sem annar fiskistofn
á sér ekki heimkynni. En þessir
flækingsfiskar færa okkur þó
einnig önnur og alvarlegri skila-
boð og framtíðarsýn, sem margir
hafa bent á, einmitt þá að laxa-
stofninn má fara að vara sig verði
af því umfangsmikla sjókvíaeldi á
laxi sem hugur eldismanna stend-
ur til. Samkvæmt leyfum, sem
þegar eru fengin, og áformum um
aukningu, er eldi á tæpum 180
þúsund tonnum á óskalistanum.
Þess vegna kann að vera veruleg
hætta á erfðabreytingum á ís-
lenska laxastofninum vegna laxa,
sem sleppa, verði þessi stórtæku
áform að veruleika. Regnbogasil-
ungur blandar ekki kyni við ís-
lenska laxfiska en frjór eldislax
gerir það þegar hann sleppur og
gengur í árnar okkar. Þar til bær
yfirvöld, sem geta komið í veg
fyrir þá hættu, mega ekki loka
augunum fyrir þeirri náttúruvá.
Regnbogasilungur gæti náð
„fótfestu“ í íslenskum ám
Eftir Árna
Árnason »Regnbogi, sem
sleppur úr kvíum,
gæti fundið ný heim-
kynni í íslenskri á.
Árni Árnason
Höfundur er rekstrarhagfræðingur og
áhugamaður um framtíð stangveiða.
Stjórnmálamenn okkar
blessaðir segja enda-
laust að við þurfum að
bæta lífskjörin. Auðvit-
að er það þjóðarlygi.
Fæstir þeirra segja
sannleikann um að við
þurfum að jafna lífs-
kjörin og hætta að
bruðla. Við höfum mik-
ið, mikið meira en nóg
af öllu þegar grannt er
skoðað. Við þurfum
bara að læra að for-
gangsraða. Það kunnum
við nefnilega ekki. Það
er heila málið og var
orðtak alþýðukonunnar
Þuríðar Jónsdóttur á
Ósi í Arnarfirði.
Og nú hefur svolítið
merkilegt skeð. Önnur
kona, hinn nýi forsætis-
ráðherra Bretlands,
Theresa May, járnfrú
númer tvö, hefur nýlega
sagt að jafna verði kjör-
in í landi hennar. Það sé
því eðlilegt að ráðast
gegn ofurlaunum og
risavöxnum kaupaukum.
Stórmerkilegt!
Hallgrímur Sveinsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Theresa May tekur af skarið!
AFP
Theresa May Ný járnfrú?
Funahöfði 1 | 110 Reykjavík | Sími 567 4840 | www.bilo.is | bilo@bilo.is
FIAT SHARKY DUCATO P200
nýskr. 03/2007, ekinn 53 Þ.km, diesel (101 hö),
5 gíra.Verð 5.880.000 kr.
Raðnr. 360001
HYUNDAI TUCSON CLASSIC 1,7D FWD
nýir bílar, diesel, 6 gíra beinskiptir.
Verð 4.350-4.590.000 kr.
Raðnr. 255596
JEEP WRANGLER RUBICON
nýskr. 05/2016, ekinn 11 Þ.km, 3,6 l bensín 285 hö,
sjálfskiptur. Verð 10.500.000 kr.
Raðnr. 255572
LAND ROVER RANGE ROVER EVOQUE
DYNAMIC SD4 nýskr. 01/2012, ekinn 92 Þ.km,
dísel (191 hö), sjálfskiptur, leður, glertoppur o.fl.
Verð 7.490.000 kr. Raðnr. 255470
TOYOTA HILUX DOUBLE CAB D/C, SR
nýskr. 01/2007, ekinn 179 Þ.km, dísel, sjálfskiptur,
leður, pallhús, 33“ breyttur. Verð 3.390.000 kr.
Raðnr. 255599
Þú finnur bílinn á bilo.is Auglýstir bílar eru á staðnum Skráðu bílinn á bilo.is
Vertu viðbúinn
vetrinum
fylgir Morgunblaðinu
laugardaginn 22. október
PÖNTUN AUGLÝSINGA: Til kl. 16 mánudaginn 17. október.
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105 kata@mbl.is
SÉRBLAÐ
Meðal efnis.
Vetrarfatnaður • Skórfatnaður fyrir veturinn
Bílinn tekin í gegn fyrir veturinn
Flensuvarnir. • Ferðalög erlendis
Íþróttaiðkun og útivist • Vetrarferðir
innanlands • Bækur, spil og fl. • Snyrtivörur
Námskeið og tómstundir • Leikhús, tónleikar
og ýmisleg afþreying.• Skíðasvæðin hérlendis.
Mataruppskriftir