Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.10.2016, Qupperneq 16

lögum. Svo fréttir Ásdís á Vífilsstöðum að
mamma sé búin að eignast dóttur og fer upp
á spítala til að kíkja á nöfnu sína. Þegar hún
kemur hafði mamma ekki brjóst í sér til að
segja henni að barnið héti Halla María. Og
Dísa spurði hvort þetta væri nafna sín. Og
mamma sagði bara já, en að hún hefði bætt
við Höllu-nafninu,“ útskýrir Ásdís. „Nokkr-
um árum síðar var ég feðruð, ekki eiginmann-
inum heldur manninum sem mamma taldi að
væri blóðfaðir minn,“ segir Ásdís og var þá
Guðmundsdóttir en Bragi gekk henni ætíð í
föðurstað. „Svo um fermingu ættleiðir Bragi
mig og þannig fæ ég nafnið Ásdís Halla
Bragadóttir,“ segir Ásdís.
„Svo fæ ég símtal um að hugsanlega sé eng-
inn þessara þriggja faðir minn heldur jafnvel
einhver maður sem ég hafði aldrei heyrt um
og þá fékk ég loks tækifærið um að ræða við
mömmu um fortíð hennar og fjölskyldunnar.“
Ömurleg æska móður
Greinilega voru ekki öll kurl kominn til grafar
og ljóst að saga móður hennar væri full af
leyndarmálum, og kannski leyndi hún þeim
ekki öllum viljandi. Móðir Ásdísar, Bebba,
hafði ekki átt sjö dagana sæla. Sem barn var
hún á vergangi en stjúpfaðir hennar vildi lítið
af henni vita. Hún þurfti að upplifa höfnun
foreldra og þurfti snemma að sjá sér farborða.
Auk þess varð hún fyrir kynferðisofbeldi á
unga aldri. Einn yngri hálfbróður átti Bebba
sem var augasteinn hennar og sá sem henni
þótti vænst um í uppvextinum.
„Mamma á í raun og veru ömurlega æsku.
Inni á milli komu ágætis tímabil en hún á
þannig sögu að ég er þakklát fyrir hvað hún
hefur getað gefið þrátt fyrir allt. Sagan fjallar
um ákveðið fjölskyldumynstur þar sem sárs-
auki fer á milli manna og á milli kynslóða og
er mjög erfitt að vinda ofan af þegar þögnin er
svona mikil. Þessi þögn sem við lifum svo
mörg í getur verið svo sár þegar við burðumst
ein með hana. Sagan er líka um þessa þörf
sem við sem manneskjur höfum fyrir því að
tilheyra. Að vera elskuð og vera viðurkennd.
Og vera tekin inn í fjölskyldu eða hóp, vera
partur af einhverju. Þessi ríka þörf fyrir að
eiga mömmu, að eiga pabba, að eiga systkini.
Og það er þessi mikli harmur þegar við náum
því ekki og okkur er hafnað. Það er það sem
skýrir svo margt. Mamma lendir ítrekað í
þessu, þessi sársauki og þessi höfnun og
skortur á viðurkenningu og ást, sem skýrir
svo margt í okkur sem manneskjum. Og smit-
ast svo frá kynslóð til kynslóðar og út í sam-
félagið með margvíslegum hætti og getur haft
mjög alvarlegar og dramatískar afleiðingar.
Við sjáum alls konar hluti gerast í samfélag-
inu sem eru afleiðingar þess að við vinnum
ekki með þessar tilfinningar,“ segir Ásdís.
Sökuð um morð á bróður sínum
„Í bókinni er ég að fjalla um þessa sögu og
hluti af henni er um Hallmar, bróður mömmu
sem varð úti. Það var mikil sorg og hræðilegt
slys,“ segir Ásdís en hann var einungis 23 ára
þegar hann lést en Bebba tveimur árum eldri.
„Pabbi hans, sem er stjúpi mömmu, sakar
hana um að hafa myrt hann.“
Hvernig þá?
„Hann sakar hana um að hafa úthýst hon-
um af heimili sínu og hrakið hann út í kuldann
um nóttina. Það sé henni að kenna. Mamma
bjó í Höfðaborginni sem var fátækrahverfi,
við afar slæman kost. Hún bjó við ofboðslega
mikla fátækt og bróðir hennar var mikið hjá
henni. Svo gerast dramatískir atburðir í lífi
þeirra sem enda með því að hann verður úti og
þannig missir hún eina systkinið sitt. Og ekki
nóg með það heldur er hún sökuð um að hafa
myrt hann. Hún fær ekki að koma í jarðarför-
ina.“
Þekktir þú þessa sögu þegar þú varst að
alast upp?
„Ég hafði bara séð toppinn á ísjakanum,
heyrt óljós minningabrot en aldrei áttað mig á
samhenginu. Margt af því sem ég segi frá í
bókinni úr hennar lífi og æsku hafði ég ekki
hugmynd um. Þess vegna skipti ég bókinni
upp í þessa tvo hluta,“ segir hún en annar
hver kafli er frá sjónarhorni móður hennar en
hinn frá sjónarhorni Ásdísar. „Þegar mamma
eignast mig ákveður hún að hefja nýtt líf.
Þannig að bókin fjallar um lífið fyrir og eftir
fæðingu mína.“
Fann svo til með mömmu
Þú hlýtur að hafa kynnst mömmu þinni alveg
upp á nýtt?
„Já,“ segir Ásdís og það blikar í tár í augum
hennar. „Ég hélt að ég væri hætt að gráta,“
segir hún einlæg.
Við sitjum andartak í þögninni.
„Það var einmitt það sem var svo erfitt,“
segir hún og bætir við, „það hvarflaði ekki að
mér að ég myndi einu sinni tárast, ég hélt ég
væri búin með þetta.“
Ásdís segir bókaskrifin hafa tekið á sig til-
finningalega. „Eitt er að hlusta og reyna að
skilja og þekkja foreldra sína og fjölskylduna.
Að hlusta og fá mömmu til að segja frá var eitt,
en svo þegar ég sat ein með sjálfri mér og
skrifaði um hana og fór inn í söguna hennar,
það var annað. Að ýta sjálfri mér til hliðar sem
dóttur og setja mig eins vel og ég gat í spor
mömmu gekk nærri mér. Ég fór á hennar stað
og reyndi að segja hennar sögu. Ég upplifði
það svo ótrúlega sterkt og það var oft átak-
anlegt og sárt. Og ég fann svo til með henni að
ég engdist.“
Var hún góð mamma?
„Já mjög.“
Stóð hún sig vel sem móðir?
„Hún stóð sig vel sem mamma mín, ég ætla
ekki að segja að hún hafi staðið sig óaðfinn-
anlega sem mamma allra barnanna sinna – að-
stæður voru svo ólíkar og hlutskipti hennar
sem einstæð móðir í Höfðaborg var erfitt. En
hún var frábær mamma mín. Það hentaði okk-
ur mjög vel að vera mæðgur.“
Þú ert lík henni.
„Já“, segir hún og hlær. „En við erum líka
mjög ólíkar og það er kannski ástæðan fyrir
því að samband okkar hefur alltaf verið náið.
Þess vegna hvarflaði ekki að mér að ég vissi
svona lítið um mömmu mína. Ég hélt að
mamma mín væri opin og einlæg við mig, hefði
alltaf sagt mér allt.“
Varstu fúl að hún skyldi ekki hafa sagt þér
söguna fyrr?
„Ég upplifði allar þær neikvæðu tilfinningar
sem hægt er að finna gagnvart annarri mann-
eskju. Ég var sár. Reið. Fúl. Ég var það í smá
tíma, nokkra daga, kannski nokkrar vikur. En
það er ekki minn stíll að vera reið eða fúl og
neikvæð. Það skiptir mig mjög miklu máli að
lifa í núinu og vera jákvæð og glöð, trúa á hið
góða. Ég sagði við sjálfan mig, ég get ekki
verið svona reið, svona svekkt, og hvað þá út í
mömmu mína sem hefur gert allt fyrir mig. Ég
verð að vinda ofan af reiðinni. Ég verð að
reyna að skilja hvað gerðist. Og ég gat ekki
skilið nema að finna traust hjá henni og finna
að hún treysti mér og að hún treysti sjálfri sér
til að segja hlutina eins og þeir voru,“ segir
Ásdís.
Lán að fara í gegnum söguna
„Og það tók allan þennan tíma. Það tók svo-
lítinn tíma að vinda ofan af reiðinni en smám
saman gerðist það. Og það var mjög góð til-
finning. Að losna við það að verða sár og reið
og finna að allt á sinn tíma og allt á sínar
skýringar. En það er líka þannig að ég er
ekkert viss um að ég hefði treyst mér til að
fara í gegnum þetta fyrr. Vegna þess að
maður þarf líka ákveðin persónulegan
þroska til þess að geta sett sig í spor ann-
arra. Ég á þrjú börn þegar ég fer í gegnum
þetta og hef reynslu af því að vera móðir.
Þannig að ég skildi betur móðurhlutverkið,
hvernig maður stundum lætur satt kyrrt
liggja. Ég er ekki viss um að það hefði verið
gott fyrir mig að fá símtalið 20 árum fyrr.
Eða 30 árum fyrr. Maður er aldrei alveg
reiðubúin fyrir svona símtal en ég held að
það hafi verið betra að það gerðist þegar ég
var orðin þetta fullorðin. Það var erfitt en
aðeins auðveldara að vinna úr því til lengri
tíma,“ segir hún.
Ásdís segir að lífið hafi ekki verið eintóm
átök. „Það má ekki gleyma að allt á sér marg-
ar hliðar. Þrátt fyrir þessa fjölskyldusögu höf-
um við átt stórkostlega tíma og fundið fyrir
gleði og ást og hamingju. Það er líka þannig
að í gegnum harminn og áföllin fær maður
tækifæri til að kynnast betur og upplifa meiri
VIÐTAL
16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.10. 2016