Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.10.2016, Blaðsíða 14

VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.10. 2016
Nafngreinirðu hann í bókinni?
„Já. Ég geri það.“
Er það eitthvað sem þú vilt upplýsa um hér
og nú?
„Það væri rangt af mér að slíta söguna úr
samhengi og segja of mikið um hana hér. Það
tók mig langan tíma að skrifa hana og ég vand-
aði mig við að reyna að gera það af virðingu við
þá sem við sögu koma og heildarsamhengið er
mikilvægara en afmarkaðar upplýsingar um
persónur eða tiltekna atburði,“ segir Ásdís.
„Bókin spannar tímabilið frá því að mamma
fæðist og þar til ég fæ upplýsingarnar um hver
blóðfaðir minn raunverulega er. Hún er ekki
um það hvað gerðist eftir það – það er nútím-
inn sem í mínum huga er ekki jafn áhugaverð-
ur og það hvernig atburðir fortíðar elta okkur
stöðugt og móta einstaklinga og heilu fjöl-
skyldurnar.“
Nú þurfum við að tala saman
Forvitni Ásdísar var vakin með símtalinu. Hún
gat ekki látið sem hún hefði ekki þessa vitn-
eskju. „Það leiddi til þess að ég fór að spyrja
mömmu. Mamma var mjög lokuð og vildi ekki
ræða þessi mál, sagði að ég vissi allt sem ég
þyrfti að vita en ég var ekki tilbúin til að gefast
upp og fór að grennslast fyrir. Fór að hnýsast
og spyrja, kanna málin og þá kom eitt og ann-
að í ljós. Ég settist aftur á móti mömmu og
sagði henni að nú þyrftum við að tala saman
fyrir alvöru. Og hún hafði enga undankomuleið
þegar það kom í ljós með DNA prófi, að mað-
urinn sem hún hafði alltaf sagt að væri pabbi
minn var ekki raunverulegur blóðfaðir minn,“
segir hún. „Og þá þurfti ég að vita hver það var
og hvernig hlutirnir hefðu gerst,“ segir Ásdís
en þær mæðgur tóku sér góðan tíma, enda
sársaukafullt af rifja upp fortíðina. „Það tók
hana mjög langan tíma að segja söguna, hún
var mjög lengi í gang. Eitthvað sem hún var
búin að þegja yfir í 45 ár. Hún sagði mér þetta
í litlum bútum og til að auðvelda henni það þá
sagði ég henni að vera ekki að einblína á
þetta,“ og átti Ásdís þá við faðernismálið. „Við
skulum bara tala um þína æsku, uppvöxt og
fullorðinsár og við byrjum bara á byrjuninni,“
sagði hún við móður sína.
„Við gáfum okkur mjög góðan tíma til að
fara í gegnum það og hún sagði mér allt um
æsku sína og uppvöxt, sem var mjög áhuga-
vert og margt mjög átakanlegt, sláandi og
mjög erfitt. Erfitt að tala um, erfitt að hlusta á
og erfitt að skrifa um! Svona fórum við í gegn-
um þetta, frá tímabili til tímabils og svo flétt-
aði ég það inn í mín uppvaxtarár og það sem ég
þekkti og mundi og vissi, og vissi ekki,“ segir
hún og hlær.
„Og þannig varð til saga, sem átti fyrst bara
að vera fyrir okkur og nánustu afkomendur. Af
því að þetta er mjög persónulegt og við-
kvæmt,“ segir Ásdís með áherslu á orð sín.
„Svo þegar ég var búin að skrifa þetta og
systkini mín voru búin að lesa var það sameig-
inleg ákvörðun að kannski þætti einhverjum
gott að lesa þetta. Kynnast þessu.“
Koddahjal sem varð að bók
Bókin var fimm ár í vinnslu en þær mæðgur
fóru sér að engu óðslega enda erfitt fyrir móð-
ur hennar að kafa djúpt í fortíðina. „Þegar
mamma var í stuði þá hittumst við og spjöll-
uðum saman. Og ég mátti ekki vera með blað
og penna,“ segir hún og hlær.
En upptökutæki?
„Nei!“ segir hún og skellihlær. „Þannig að
ég stalst til að kveikja á símanum. Hitt hefði
truflað mömmu, af því að þetta er svo persónu-
legt. Við lögðumst upp í hjónarúmið hennar og
mamma byrjaði að segja mér sögur. Þetta var
í raun og veru bara koddahjal. Og þannig fund-
um við smám saman taktinn; leiðina til að tala
um þetta. Svo þegar ég var búin með hvern
kafla þá las mamma yfir. Til að geta opnað sig
varð tilfinning hennar gagnvart þessu að vera
að þetta væri eins og koddahjal,“ segir Ásdís.
„Þannig að upphaflega var aldrei inni í
myndinni að gefa þetta út. Aldrei, aldrei. Þetta
var svo viðkvæmt og vandasamt því margt af
því sem þarna kemur fram eru atburðir sem
ég hef aldrei sagt frá og sem mamma hefur
aldrei sagt frá. Það að stíga fram og tala um þá
er stórt skref. Það að velja svo að opinbera þá
er ekki minna skref!“ segir hún og brosir.
„Þegar ég sest niður með mömmu minni til
þess að fá svar við því hvað gerðist og hver er
hugsanlega pabbi minn og hver ekki, þá förum
við í gegnum hennar ævi. Og það er sú saga
sem er mjög dramatísk og að mínu mati það
áhugaverð að ég ákvað að gefa út bókina. Ég
hafði enga sérstaka þörf fyrir að gefa út bók
um hver væri pabbi minn. Það er öllum sama
um það, þetta er frekar sú saga sem kemur í
ljós þegar mamma opnar loks Pandóruboxið.
Hver er aðdragandinn? Og hver er saga mann-
eskju sem lendir í að faðerni barns hennar er
véfengt?“
Svo flókið að það þurfti heila bók
Í bókinni er sagan sögð frá tveimur sjón-
arhornum; Ásdísar og móður hennar Bebbu
sem heitir fullu nafni Sigríður Stefanía Sí-
vertsdóttir Hjelm.
„Þetta eru tvær sögur en af því að sannleik-
urinn er aldrei einhlítur þá segja allir sína
sögu eins og þeir upplifa hana. Jafnvel systk-
ini, sem að fæðast inn í sömu fjölskyldu og eiga
sömu mömmuna geta lýst sinni æsku eða upp-
vexti gjörólíkt. Og einn og sami einstakling-
urinn getur litið sama atburðinn mismunandi
augum eftir því hvernig vindar blása og hvern-
ig aðstæður þróast. Þannig verðum við jafnvel
tvísaga,“ útskýrir Ásdís.
Þegar Ásdís er spurð hversu mörg systkini
hún eigi kemur hik á hana og hún verður fyrst
skrítin á svipinn en brosir svo.
Ég umorða spurninguna.
Hvað ertu alin upp með mörgum systkinum?
„Ég er alin upp við það að eiga fimm systk-
ini. Við ólumst upp fjögur saman, ég og Heiða
yngri systir mín og tveir eldri bræður, Sonny
og Sívar. Við ólumst upp hjá mömmu og pabba
en pabbi átti fyrir tvær dætur, Sigríði Heiðu
og Rut, sem eru hálfsystur mínar og ég er alin
upp við að séu það,“ segir hún.
Blaðamaður viðurkennir eftir smá þögn að
þetta sé dálítið flókið.
„Ég hefði verið búin að samþykkja blaða-
viðtal fyrr ef þetta væri einfalt!“ segir hún og
skellihlær. „En það þurfti alveg 300 og eitt-
hvað blaðsíður til að útskýra, þetta er mjög
flókið. Fjölskyldumunstur eru víða flókin nú til
dags, en þau gerast ekki mikið flóknari en
þetta,“ segir Ásdís.
Fæddist Halla María Santana
Talið víkur að hugsanlegum föður.
„Ég var búin að bera þrjú föðurnöfn þegar
ég fékk þetta símtal.“ Það ríkir þögn í stof-
unni.
„Ég get ekki útskýrt þetta,“ segir Ásdís en
byrjar engu að síður að reyna það og gefur
mjög svo stuttu útgáfuna. „Mamma og pabbi
kynntust ung, svo hættu þau saman og byrj-
uðu svo saman aftur. Og í millitíðinni gerðist
ýmislegt. Skömmu eftir að ég fæddist byrjuðu
þau aftur saman og ég ólst upp við það að
Bragi væri pabbi minn – og hann reyndist mér
einstaklega vel,“ segir Ásdís.
Hvað meinarðu með þrjú föðurnöfn?
„Já, ég fæddist sem Halla María Santana
en ég hafði ekki hugmynd um það fyrr en ég
var fullorðin að svo hefði verið. Mamma var
gift bandarískum hermanni,“ segir hún og út-
skýrir að við fæðingu var henni fengið eft-
irnafn hans. En það er einnig saga á bakvið
fornöfnin. „Mamma var gangastúlka á Víf-
ilstöðum og þar voru mjög strangar útivist-
arreglur. Einhvern tímann virti mamma ekki
reglurnar og kom mjög seint heim. Og kona
að nafni Ásdís var í því hlutverki að passa upp
á stelpurnar, elskuleg kona sem fór eftir regl-
unum. Hún ætlaði að ávíta mömmu en áminn-
ing hefði getað leitt til brottrekstar. Og
mamma segir við Ásdísi, sem var barnlaus
kona, elsku Dísa, ef ég eignast einhvern tím-
ann stelpu þá skal ég skíra hana í höfuðið á
þér,“ segir Ásdís. „Og Dísa var alveg til í það.
Svo fæðist ég löngu seinna og þá var mamma
búin að gleyma þessu og skírir mig Höllu
Maríu í höfuðið á bróður sínum Hallmari, sem
sagan í bókinni fjallar líka töluvert um. Ég
segi mikið frá Hallmari og hans hræðilegu ör-
Ásdís Halla mætti á landsfund Sjálfstæðisflokksins í október 1993,
aðeins viku eftir að Sonny bróðir hennar var jarðaður. Hún þurfti
að vinna og dreifa huganum eftir áfallið þótt erfitt væri.
Ásdís Halla og móðir hennar Sigríður
Stefanía Sívertsdóttir Hjelm, eða
Bebba eins og hún er ávallt kölluð,
tóku sér góðan tíma í að ræða saman
um fortíðina.