Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.10.2016, Blaðsíða 21

30.10. 2016 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21
aftur: þetta snýst um það hvað þú gerir við það.
Það eru nokkrar ástæður af hverju ég er svo
heilluð af þessari tækni. Ein er að ég er mjög
glysgjörn og mér finnst gaman að umgangast
nörda,“ segir hún og kímir. „Þegar ég sé al-
gjörlega nýtt glingur er ég eins og kráka.
Svo er það líka það að ég er búin að vera að
túra í þrjátíu ár og þetta er orðið gott, eða meira
en það, þrjátíu og fimm ár, það fer eftir því hvar
þú byrjar að telja. Mér finnst það ógeðslega
gaman en mig langar núna til að eyða meiri tíma
í upptökur og semja og halda kannski bara eina
tónleika hér, eina tónleika þar og ekki vera að
túra. Þetta er því frábær leið til að túra.
Annað er líka að eftir samvinnu við kvik-
myndaleikstjóra í þrjátíu ár eða tuttugu ár, eftir
því hvenær þú byrjar að telja, hef ég alltaf verið
með nokkrar myndrænar hugmyndir fyrir
hvert lag sem ég hef sagt leikstjórum og þeir
taka það svo og vefja inn í sínar hugmyndir; það
má lýsa því að ég sé að byggja brú milli lagsins
og myndbandsins. Núna er ég er bara komin
með ákveðnari hugmyndir um hvað ég vil hafa í
myndbandinu og svo líka er ég í æðislegu sam-
starfi við James og í öllum myndböndunum sem
við höfum gert síðustu tvö ár höfum við komið
með allar hugmyndirnar og leikstjórinn síðan
búið til handritið og leikstýrt. Sýndarveruleik-
inn er raun leiksvið þar sem ég ég get stjórnað
og við getum gert það sem við viljum.“
Framhaldið af poppmyndbandinu
Í byrjun síðasta árs var sett upp í samtíma-
listasafninu MoMA í New York sýning helguð
Björk, en sýningin sem sett verður upp í Hörpu
á nánast ekkert sammerkt með MoMA-
sýningunni, það eina sem þar var sett upp og
verður einnig hér er Bipophilia-hlutinn og svo
verða líka sýnd öll myndbönd sem Björk hefur
gert líkt og var ytra. Björk segir reyndar að hún
hafi ekki verið spennt fyrir því að sett yrði upp
sýning líkt og gert var í MoMA. „Mér hafði oft
verið boðið að taka þátt í sýningu þar en sagði
alltaf nei af því að ég skildi ekki alveg hvar
poppið ætti að vera inni í listasafni. Ekki það að
ég sé á móti einu eða neinu, eða þykjast vera
auðmjúk eða of góð með mig, þetta eru bara epli
og appelsínur. Það er ástæða fyrir af hverju tón-
list virkar vel í tónleikasal með sæti og svið og
gott sánd. Það er ástæða fyrir því af hverju
maður heldur tónleika í Gamla bíói en ekki í ein-
hverjum sal í Listasafni Íslands. Á endanum
sagði ég samt OK – ég ætla að líta á þetta sem
tilraun og sumt virkaði og sumt ekki.
Það liggur við að ég hafi bara verið áhorfandi,
að borða popp á kantinum á þessari MoMA-
sýningu, en það voru svona tíu tilraunir gerðar
og það sem virkaði einna best var sýndarveru-
leikaverkefni. Þá sá ég að þetta er það sem get-
ur í raun og veru verið framhaldið af popp-
myndbandinu.“
Ógnvekjandi gínur
– Oft er það nú svo að þegar maður lítur til baka
yfir það sem maður hefur gert sér maður teng-
ingar og þræði sem áður voru huldir. Fékkstu
ekkert slíkt út úr MoMA-sýningunni?
„Sýning um tónlistarmanninn eða -konuna
sjálfa er algjör blindblettur, bara spegill af
spegli af spegli af spegli af spegli. Ég held að
það sé ágætt að halda svona sýningar þegar fólk
er dautt. Svarið við spurningunni er: ég áttaði
mig ekkert á því. Mér fannst bara mjög ógn-
vekjandi að sjá helling af gínum af sjálfri mér,
og varð að treysta því að öðrum þætti það ekki
ógnvekjandi, enda væru þeir ekki að horfa á
gínur af sjálfum sér. Ég er kannski ekki dóm-
bær á það, en ég er þannig forrituð að lífið er ein
breyting, maður vill ekki halda í eitthvað og
endurtaka það þúsund sinnum. Þegar sýningin
var haldin var ég að fara í gegnum þá breytingu
að ég er ekki viss um að ég nenni að túra svona
mikið lengur og þá gat ég breytt þessu í eitt-
hvað jákvætt. Ég get því svarað spurningunni
játandi frá því sjónarhorni.“
Eins og getið er í upphafi hefur Biophiliu-
verkefni Bjarkar verið notað við kennslu víða
um heim og tónleikaferð hennar um heiminn til
að kynna plötuna var óvenjuleg að því leyti að
hún var lengi í hverri borg og stýrði námskeiði
fyrir börn og hélt nokkra tónleika á hverjum
stað. Hún segir og að það hafi verið gríðarlega
skemmtilegt að vinna með börnunum, en ekki
síður að vera lengi í hverri borg í stað þess að
vera sífellt á ferð og flugi. „Það getur verið
heillandi að vera bara tvo daga í hverri borg og
þjóta á milli staða en eftir að maður er búinn að
gera það í tuttugu ár þá finnst manni maður
ekki hafa að fylgt neinu eftir almennilega. Ég
ákvað því með Biophiliu að í stað þess að vera
eins og Volta og halda sjötíu og sjö tónleika í
sjötíu og sjö borgum, þá vildi ég frekar vera í
átta borgum og halda tíu tónleika í hverri og
vera líka með mánaðar tónlistarkennslu á sama
tíma.“
Maður verður betri í að tengja
– Á Vulnicura ert þú að syngja opinskátt um
erfiða upplifun. Gefur sýndarveruleikatæknin
þér færi á að fjarlægjast þessar tilfinningar að
einhverju leyti?
„Hver plata er mjög ólík annarri. Ég hélt
bara tíu tónleika af þessari plötu, en samt er
þetta er sú plata sem hefur gengið einna best af
mínum plötum. Fólk hefur líka komið til mín og
þakkað mér fyrir, sagt að hún hafi haft svo mikil
áhrif og hjálpað því að takast á við missi, og þá
ekki bara skilnaði heldur líka þegar það hefur
misst ástvini eða missi yfirleitt.
Eitt af því sem maður verður betri í með aldr-
inum er að maður verður betri í að tengja:
hérna eru sjö hlutir sem virka ekki lengur,
hérna eru fjórir hlutir sem maður getur vökvað
og það eru nokkrar greinar eftir hér. Það passar
svo rosalega vel að nota sýndarveruleika við
lögin á plötunni því hún er svo frumspekileg,
það er í henni ákveðin heilun og hægt að deila
henni á hátt sem ekki er hægt með YouTube-
myndbandi. Sýndarveruleikinn gefur nýjan að-
gang að heilanum og ef við notum hann á skap-
andi hátt þá vaxa nýjar greinar.“
– Nú ert þú að vinna nýja plötu, og komin
langt með hana, þó að það sé stutt síðan
Vulnicura kom út. Þú hefur líka yfirleitt gefið
þér góðan tíma til að fylgja plötum eftir.
„Mig langar til að eyða öllum tíma mínum í að
semja og taka upp tónlist og ég hef verið að
gera það síðustu þrjú ár, eða fjögur fimm ár eft-
ir því hvað maður byrjar að telja. Samhliða því
langar mig til að halda sjálfsprottna tónleika
hér og þar og þá helst með stuttum fyrirvara.
Undanfarin ár hef ég verið að búa mér til tæki
sem ég get notað til að tjá það sem er inni í mér
þannig að mig langar til að hafa tíma í það.“
– Nú erum við búin að ræða fram og aftur um
sýndarveruleika, en ef við snúum aftur í veru-
leikann þá heldur þú líka tvenna tónleika í
Hörpu. Hvað verður á dagskránni?
„Hörputónleikarnir verða nokkurskonar
framhald af tónleikum sem ég hélt úti í London
um daginn þegar sýningin Björk Digital var
sett upp í Someset House. Fyrir hlé verða sex
fyrstu Vulnicura-lögin í sömu röð og þau eru á
plötunni, en eftir hlé eru hin og þessi lög frá
ferlinum sem eru strengjalegust.
Þegar maður er bara með strengi og rödd
heila tónleika þá eru ekki hundrað hlutir í gangi
og einfaldleikinn gefur mér svo mikið pláss sem
söngkona. Það hægðist líka óvart á öllum lög-
unum og þá einhvernveginn verður miklu meira
pláss fyrir mig að impróvísera, sem er mjög
gaman.“
Frá tónleikum
Bjarkar i Lund-
únum, gríma eftir
James Merry.
Ljósmynd/Santiago Felipe
’ Ég er þannig forrituðað lífið er ein breyt-ing, maður vill ekki haldaí eitthvað og endurtaka
það þúsund sinnum
Björk í sýndarveruleikagerð lagsins
Notget sem frumsýnt var í Miraikan,
Þjóðasafni vísinda og nýsköpunar í
Japan. Gríma eftir James Merry.
Veggmynd
Björk Digital