Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.10.2016, Blaðsíða 58

Hanna Borg Jónsdóttir stígur fyrstuskrefin á rithöfundarferlinum meðbókinni um Rúnar góða. „Já, þetta er
fyrsta bókin mín en vonandi ekki sú síðasta.
Mig langar að halda áfram að skrifa,“ segir
Hanna í samtali við Sunnudagsblað Morgun-
blaðsins.
Hanna er lögfræðingur að mennt en í henni
leynist listræn taug. Vert er að geta þess að
hún er tvíburasystir Jóns Jónssonar, hins
kunna, glaðværa tónlistarmanns úr Hafnar-
firði. „Ég er töluvert feimnari og hef haldið
mig meira til hlés en Jón. Hann tók alltaf meira
pláss, en ég hafði gaman af því. Hann hefur
alltaf verið frábær og mér finnst við voða hepp-
in að vera tvíburar. Því fylgir mikill stuðn-
ingur,“ segir hún.
Allir eru jafn mikilvægir
Sérstakir kaflar, Hugleiðingar, eru á nokkrum
stöðum í bókinni, þar sem lagðar eru spurn-
ingar fyrir lesendur og birtar greinar úr
Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Dæmi:
Hvað þýðir það að við séum öll jafn mikilvæg?
Hvernig væri heimurinn ef enginn hefði gengið
í skóla?Ganga öll börn í skóla. Eru allar fjöl-
skyldur eins?
Á öðrum stað er spurt:
Hvernig leyndarmál mega börn eiga? Ef ein-
hver beitir þig eða einhvern sem þú þekkir of-
beldi, hvað áttu þá að gera? Hvað er ofbeldi?
Hanna hefur búið erlendis í rúman áratug,
nú í Frakklandi, þar sem eiginmaður hennar,
landsliðsmaðurinn Ásgeir Örn Hallgrímsson,
hefur atvinnu af því að spila handbolta.
„Ég útskrifaðist frá Háskóla Íslands 2011,
vann fyrst stuttan tíma í utanríkisráðuneytinu
og flakkaði dálítið á milli Íslands og Frakk-
lands en eignaðist fyrsta barnið 2012 og varð
þá að halda mig meira við einn stað. Þá fór ég í
sérnám í mannréttindum og hugmyndin að
bókinni kviknaði þegar ég lærði um mannrétt-
indi barna.“
Meðan á náminu stóð segist Hanna Borg
hafa haft langmestan áhuga á mannréttindum
„og mannréttindi barna voru mér mjög hug-
leikin. Hugmyndin varð til af því að mig lang-
aði að byrja á að fræða börnin mín um mann-
réttindi strax meðan þau væru lítil, við lesum
mjög mikið og ég leitaði að bók eins og þessari.
Þegar ég fann hana hvergi ákvað ég að skrifa
hana sjálf!“
Hún og Ásgeir eiga nú tvo litla drengi.
Teikningar í bókinni eru eftir Heiðdísi
Helgadóttur, og skipa mjög veglegan sess.
Skipta vitaskuld miklu máli eins og jafnan í
bókum fyrir börn. „Ég er svo heppin að eiga
Heiðdísi að vinkonu og hún er líka minn uppá-
haldslistamaður. Þetta er líka fyrsta bókin
hennar og ég gladdist mjög þegar hún var til í
að gera þetta með mér. Góðar myndir voru
mikilvægar til þess að fanga athygli barnanna
og halda henni.“
Hugleiðingarnar, sem áður voru nefndar,
eru áhugaverður og óvenjulegur hluti barna-
bókar. Lesandi fær á tilfinninguna að
höfundurinn sé fullur réttlætiskenndar og telji
mikilvægt að fá börn til að hugleiða ýmislegt
snemma, sem áður hefur jafnvel ekki verið tal-
ið mikilvægt þegar börn eiga í hlut.
„Mér finnst mjög mikilvægt að börn séu
frædd um réttindi sín. Það nægir ekki að tala
bara um hve nauðsynlegt sé að fræða börnin.
Það þarf að finna leiðir til þess sem henta þeim.
Sumir segja að þetta hljóti að vera of háfleygt
fyrir börnin en í Rúnari góða eru réttindi sett í
samhengi við daglegt líf í gegnum söguna og
þannig mötuð rétt ofan í börnin svo þau fá
áhuga og skilning. Það er mikilvægt að börn
þekki réttindi sín, ef byrjað er nógu snemma að
tala um þau við þau þá verður það eftir í undir-
meðvitundinni og þau fara að fylgjast með
bæði sjálfum sér og öðrum. Ef eitthvað er ekki
í lagi geta þau talað við einhvern sem þau
treysta. Börn hafa alls kyns þarfir og eiga að fá
þeim fullnægt en þó má aldrei nota ofbeldi en
þau verða auðvitað að vita og skilja hvað of-
beldi er, bæði andlegt og líkamlegt.“
Fjölbreytileiki mannlífsins
„Í bókinni er lögð mikil áhersla á jafnrétti; að
við séum öll jafn mikilvæg. Bókin er hugsuð
fyrir krakka frá þriggja til tíu ára, fyrir
minnstu börnin er sagan aðallega lesin en eftir
því sem þau eldast er hægt að fara í hugleiðing-
arnar og dýpra eftir því sem þau verða eldri.
Og bókin er ekki síður hugsuð fyrir fullorðna
sem lesa fyrir börnin sín því ég er sannfærð um
að margt fullorðið fólk þarf þessa fræðslu líka!
Mikilvægt að fræða börn
strax um mannréttindi
Rúnar góði er óvenjuleg barnabók og á í raun ekki síður erindi við fullorðna, segir höfundurinn,
Hanna Borg Jónsdóttir. Hún er lögfræðingur, hefur augljóslega mikinn áhuga á mannréttindum
barna og leitast við að kynna ungum lesendum réttindi sem öll heimsins börn ættu að njóta.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
58 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.10. 2016
LESBÓK
Stefán Máni, hinn þekkti glæpasagnahöf-undur, vendir sínu kvæði í kross umstundarsakir og hefur sent frá sér
barnabók sem lætur ef til vill ekki mikið yfir
sér en er ekki öll þar sem hún er séð í fyrstu.
Bókin fjallar um unga stúlku, Lovísu Perlufesti
Blómasdóttur, eða bara Agnesi; það fer dálítið
eftir því hvernig á það er litið …
Bókin ber engan smá titil: Hin æruverðuga
og ættgöfga hefðarprinsessa fröken Lovísa
Perlufesti Blómasdóttir daprasta litla stúlka í
öllum heiminum.
„Það er gömul saga á bak við söguna; hún er
ekki ný hjá mér því ég skrifaði hana líklega
fyrir 10 árum eða meira, þegar stelpan mín var
lítil og er undir áhrifum frá henni,“ svarar
Stefán Máni, spurður hvernig á því standi að
hann, höfundur kolsvartra krimmabóka um ís-
lenska undirheima, sendi allt í einu frá sér
barnabók.
„Þegar maður á litla krakka sjálfur les mað-
ur fullt af barnabókum og er innblásinn af
þessari frumæsku þegar börn eru að verða
manneskjur, eru með fjörugt ímyndunarafl og
eru mikið í því að búa til alls konar hliðarsjálf,
tala um sjálf sig í þriðju persónu og bullorðin
streyma fram. Börn eru ekkert nema tilfinn-
ingar á þessum tíma og flakka á milli þeirra
margsinnis á mínútu. Þau eru mjög upptekin
af eigin líðan og eru miðja alheimsins. Þessi
heimur barnsins hefur mér alltaf þótt heillandi,
tilfinningaríkur, sjálfmiðaður og dramatískur.“
Stefán Máni segir anda dóttur sinnar svífa
yfir vötnum í bókinni „en líka mín eigin æska.
Sum atriðin í bókinni hverfast um hana; til
dæmis það, þegar stelpan gefur litla bróður
sínum sjampó, er eitthvað sem ég gerði við
bróður minn í æsku! Bókin er í raun óður til
æskunnar, hvort sem er til minna barna eða
barna annarra, æskunnar yfirhöfuð. Æskan er
skemmtilegur heimur þar sem mikið er um
árekstra við fullorðna fólkið og raunveruleik-
ann,“ segir höfundurinn.
Bókin er samstarfsverkefni Stefáns Mána
og Bergrúnar Írisar Sævarsdóttur teiknara.
„Þetta er bók sem ég gat ekki klárað einn og
óstuddur því myndir skipta svo miklu máli. Á
sínum tíma leitaði ég að teiknara sem hentaði
en fann ekki og það var raunverulega ekki fyrr
en Bergrún spurði mig upp úr þurru hvort ég
ætti ekki handrit að barnabók að hlutirnir fóru
að gerast. Þá rifjaðist handritið upp fyrir mér
Heillandi heimur
bernskunnar
Vinsæll krimmaskrifari sýnir á sér nýja hlið og sendir frá sér
barnabók. Stefán Máni kveðst hafa mikinn áhuga á menningar-
heimi barna og andi dóttur hans svífur yfir vötnum í bókinni.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Eftir dag með texta langar
mig ekki að lesa. Það er eins
og að baða sig í sandi. Heila-
stöð orðvitundar búin á því.
En nú eru að koma jól og
bækur kitla, ekki smá.
Venjulega fæ ég kafla úr
jólabókum í upplestrum með
kollegum, snið yfir línuna og
veit hvert hver höfundur er
að fara og hvort ég hef
áhuga. En þessi jól er ég
bókafrí svo lystin vaknar
sjálf og það sem lætur mann
tikka, forvitnin. Mig langar
að sjá hvernig menn af sömu
kynslóð og
ég, Sigríður Halldórsdóttir
og Vigdís Grímsdóttir, segja
sögu Sigríðar í bókinni Elsku
Drauma mín. Ég man Siggu
sem heillandi eldri nemanda
í MH. Svo hlakka ég til að
lesa bók Ásdísar Thorodd-
sen, Utan þjónustusvæðis,
hún er hvellklár og þær syst-
ur. Svo er það skáldsaga Arngunnar Árna-
dóttur, Að heiman.
HVAÐ LANGAR
HÖFUNDANA AÐ LESA?
Þórunn Jarla
Valdimarsdóttir
Ég er einmitt nýkomin með
í fangið bók sem er á þess-
um eilífa hvað-langar-
mann-að-lesa lista, hún
heitir Núna. Þetta er ljóða-
bók eftir Þorstein frá
Hamri og á kápunni eru ár-
hringir trés. Það er engin
leið að vita hvað ég verð
lengi að lesa þá ríku bók,
því núna er teygjanlegt
hugtak.
Svo er önnur ljóðabók
sem ég frétti bara nýverið
að væri á leiðinni. Hún er
eftir Guðrúnu Hannes-
dóttur og heitir Skin. Ég
þori næstum að hengja mig
upp á þessa stafsetningu,
þótt ég hafi ekki séð bók-
ina, höfundurinn er þannig.
Þá er spurning um að
nefna Verndargrip eftir
Roberto Bolaño, sem heitir
Amuleto á frummálinu og
Ófeigur Sigurðsson þýðir
úr spænsku. Þetta er nó-
vella um Mexíkó og S-
Ameríku, gefin út af hinum víðsýna Sæ-
mundi á Selfossi.
Sigurbjörg
Þrastardóttir