Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.10.2016, Blaðsíða 50

50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.10. 2016
H
vað hugsa menn þegar þeir
standa með atkvæðið sitt í
kjörklefanum. Það hefur von-
andi engin rannsókn farið fram
á því. Hafi hún farið fram eru
yfirgnæfandi líkur á því að þar
séu hefðbundin gervivísindi á ferð, froðusnakk, sem
hvergi festir hendi á. Í besta falli hjal um sjálfsagða
hluti, og bæti engu við.
Kjósendur furðufuglar?
Þótt svo vel tækist til að aðspurð tilraundýr væru öll
sæmdarfólk sem ekki mætti vamm sitt vita kæmi
ekkert gagnlegt út úr því, aðeins óburðug eftiráspeki
hrærð saman við ímyndun.
Það liggur á hinn bóginn fyrir, þótt órannsakað sé,
að margur kjósandi kemur til þess eins að koma sínu
hefðbundna atkvæði á sinn stað. Það þarf enga hugs-
un til þess. Þar með er ekki sagt að þau atkvæði séu
ekki meðal hinna nýtilegustu.
Bréfritari er sjálfur í þessu líkastur sæmdarskepnu
og ratar á sinn bás án bollalegginga. Þótt hann hafi
eitthvað minna álit á einum en öðrum á listanum ger-
ir hann ekkert með það. Krossar hratt við upphafs-
stafinn sinn og kemur honum í kassann. Forðum var
svo farið í kaffi og pönnukökur til mömmu að fagna
kjördegi, eins og vani var á Eyrarbakka og Selfossi,
og ekki minnst orði á stjórnmál.
Fyrir fáeinum misserum skundaði bréfritari á kjör-
stað þegar þar var kosning í svonefnt stjórnlagaráð.
Hafði í vasanum talnarunur á bréfsnifsi. Fjórar tölur
voru í hverri runu, og enginn vegur að muna hvað
hver runa þýddi. Þennan kjósanda langaði mest til að
skrifa „pin“-númer kreditkortsins, svo að einhver
tala sem hann kannaðist við færi í kjörkassann.
Sleppti því þó af ótta við að annað tveggja gerðist: At-
kvæðið yrði dæmt ógilt eða að pin-númerið næði kjöri
og það vildi hann ekki gera því.
Sem betur fer úrskurðaði Hæstiréttur kosninguna
markleysu, og bréfritara hefði því verið óhætt að
sýna pinninu sínu sóma.
Lágmarks alvöru þörf
Vera má að þetta þyki léttúðugt tal um stórmál.
Kosningarétturinn er sagður heilagur, enda hafa
menn fórnað lífi sínu svo að aðrir mættu njóta hans.
En samt virðist kjósendum á Vesturlöndum þykja
sífellt minna til hans koma. Sama þróunin er hér á
landi. Þar er kosningaréttinum slegið upp í grín af
minnsta tilefni. Ein ástæðan gæti verið sú að þeir
sem öðlast hafa trúnað fólksins fara ekki vel með
hann. Íslensk dæmi eru mörg.
Menn minnast þess þegar Samfylkingin skaust
bakdyramegin til valda í borginni eftir að hafa stofn-
að til skrípiframboðs til hliðar við sig og skriðið á því
til valda. Þannig var gengið þvert á kosningaúrslitin
og kjósendum gefið langt nef. Það er enginn vafi á því
að upplausn Samfylkingarinnar nú má fyrst og síðast
rekja til fyrirlitningar á flokknum í höfuðborginni.
Það er þungbært að lesa útskrift af heitstreng-
ingum Steingríms J. Sigfússonar um Evrópusam-
bandið fyrir kosningarnar 2009. Ekki síst þegar þjóð-
in veit að þegar þau orð voru sögð af mikilli einurð
hafði Steingrímur J. fyrir nokkru handsalað við Sam-
fylkingu að gera hið gagnstæða. Það var ekki bara
Steingrímur J. sem laug svo óhugnanlega það kvöld.
Því forystumaður Samfylkingar sat nærri honum í
sjónvarpssalnum og var, auk Steingríms, ein um að
vita að hann fór með landráðakennd ósannindi og hún
samsek þagði.
Í kosningunum um helgina hefur VG sett nýtt and-
lit á Steingrím. Það má segja að það sýni vott um að
flokkurinn skammist sín fyrir framgöngu hans. En
skammist sín þó ekki nóg. Því flokkurinn hefur enn
sett lygamerki í öndvegi baráttunnar.
Þekkir vel til
Á þetta er rækilega bent í nýlegri grein Hjörleifs
Guttormssonar, náttúrufræðings og fyrrverandi ráð-
herra, sem ber yfirskriftina: Á að farga fullveldi
Íslands á aldarafmælinu 2018?
Í lok greinar sinnar segir Hjörleifur: „Fráhvarf for-
ystu Vinstri grænna frá upphaflegri andstöðu við
ESB-aðild er annað og djúpstæðara en almenningur
gerir sér grein fyrir. Eftir að einarðir ESB-andstæð-
ingar höfðu einn af öðrum hrakist úr þingflokki VG
hljóðnuðu andstöðuraddir forystumanna, sem eftir
sátu, við ESB-aðild. Eftir að Ísland lagði inn aðildar-
umsókn að ESB sumarið 2009 minnist ég þess ekki að
Steingrímur J. sem formaður eða arftakinn Katrín
Jakobsdóttir hafi í blaðagreinum eða á öðrum vett-
vangi rökstutt og útskýrt þá formlegu afstöðu flokks-
ins að vera á móti aðild. Klisjunni virðist eingöngu
hafa verið viðhaldið til að villa a sér heimildir og til að
missa sem fæsta eindregna andstæðinga ESB-
aðildar út úr röðunum. Öðru vísi verður ekki útskýrð
þögn þessa fólks í örlagaríkasta máli Íslendinga um
langt skeið. – Það sama er uppi á teningnum nú í að-
draganda kosninga. Í kosningaáherslum VG eins og
þær birtast á heimasíðu flokksins er ekki að finna
stakt orð um Evrópusambandið, af eða á. Þurfum við
frekari vitnanna við?“
Íslendingar hafa einfaldan smekk.
Of einfaldan?
Ekki verður um það deilt að sjaldan hefur jafnstórum
hluta hagvaxtar þjóðar verið fleytt jafn hratt út til að
tryggja almennan vöxt kaupmáttar og gerst hefur
síðustu árin. Ekki er víst að svo hraður vöxtur kaup-
máttar og orðið hefur fáist staðist til lengdar í þróuðu
ríki. Eitthvað kunni að láta undan. Vöxtur kaup-
máttar hefur verið mestur hjá fólki á lægri taxtalaun-
um. Það er sanngjarnt. En sagan bendir til þess að
slíkar hækkanir muni fyrr en síðar leita upp launa-
töfluna. Nú stendur kaupmáttur launa þannig að lík-
ast er því að hér á landi hafi aldrei orðið hrun. En
Annar hvur
maður þykist nú
fæddur í ólandi
’
Nú stendur kaupmáttur launa þannig að
líkast er því, að hér á landi hafi aldrei
orðið hrun. En þrátt fyrir þá staðreynd snýst
umræðan um allt annan veruleika. Sá sem
fylgist með henni fær ekki annað séð en að
allt sé á horriminni. Umræðan er fjar-
stæðukennd og á enga stoð.
Reykjavíkurbréf28.10.16