Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.2015, Blaðsíða 71

Vikublað 8.–10. september 201550 Fólk Viðtal
í fjöllunum í þrjá mánuði og voru
svo hrikalega horuð. Það var skelfi-
legt að sjá þau,“ segir hún og beygir
af en jafnar sig fljótt og heldur áfram:
„Ég fékk síðar að vita að pabbi hefði
bjargað þúsundum manna. Hann
hafði menntað sig í Serbíu, var eldri
virðulegur maður og tókst sem slík-
um að tala við herinn. Þeim var þó
skipað í raðir en mamma og pabbi
voru ekki drepin vegna aldurs. Stríð-
ið fór mjög illa með pabba. Hann var
gjörsamlega ónýtur og vildi ekki lifa.
Hann lést svo fyrir þremur árum.“
Erfið eftirköst
Fitore segist hafa reynt að byggja upp
líf sitt eftir að stríðinu lauk. „Það var
allt ónýtt. Þeir brenndu allt. Foreldr-
ar mínir áttu hús í fjöllunum, það var
ónýtt. Mikið af því fólki sem var drep-
ið var flutt yfir til Serbíu og grafið og
enn í dag eru fjöldagrafir að finnast.
Árið 2003 var ég skilin og gjörsam-
lega útbrunnin. Ég varð að komast í
burtu,“ segir Fitore sem glímdi lengi
við eftirköstin eftir að hún kom til Ís-
lands. „Ég fékk slæmar martraðir og
vissi ekki hvað ég ætti að gera. Ég var
ekki alin upp í trú en fannst ég verða
að hlúa að mér. Ég þurfti eitthvað
ef ég átti að bjargast. Fólkið hér var
allt gott við mig og ég fór að kynna
mér búddisma og fór svo til sál-
fræðings sem hjálpaði mér að vinna
mig í gegnum þetta með listinni. Sál-
fræðingurinn vildi grafa hryllinginn
út og sannfærði mig um að ég þyrfti
ekki lengur að vera hrædd þar sem
nú væri ég á Íslandi.“
Áfram á olnbogunum
Hún segist sakna gamla heimalands-
ins en að Ísland sé hennar heimili í
dag. „Það er alltaf erfitt að vera inn-
flytjandi en ég hef breyst mikið síðan
ég kom hingað. Ég er komin vel inn í
samfélagið en held að ég sé heppin
að því leyti að ég er mjög félagslynd
og opin manneskja. Það var því ótrú-
lega auðvelt fyrir mig að komast inn
í samfélagið þótt stundum hafi ég
blótað því að vera ekki Gunnarsdótt-
ir eins og aðrar konur. Ég hef bara
komið mér áfram á olnbogunum
eins og útlendingar þurfa alls stað-
ar annars staðar að gera. Svoleiðis er
það bara; fyrst fá heimamenn tæki-
færi, svo aðrir. Annars hef ég fengið
ótrúlegustu tækifæri og það er alltaf
jafn gaman þegar fólk treystir manni
og sér eitthvað í manni.“
Eyja inni í landi
Hún segir menninguna í Kosovo
ólíka íslensku menningunni. „Ég
passaði aldrei inn í þetta feðraveldis-
ríki. Hér hafa konur miklu meiri völd
og ráða sér sjálfar. En sem betur fer
er þetta að breytast í rétta átt. Unga
fólkið fræðir börnin sín en við eigum
ennþá langt í land,“ segir Fitore sem
fer reglulega í heimsókn til Kosovo.
„Ég sá meðal annars til þess að Gus
Gus gæti haldið þar tónleika en Dan-
íel Ágúst er vinur minn. Hlutirnir eru
að breytast en Kosovo er enn mjög
lokað land – eins og eyja inni í stóru
meginlandi.“
Serbar líka fórnarlömb
Fitore segist eiga erfitt með að fylgj-
ast með neyð stríðshrjáðra og flótta-
manna í dag. „Ég sjálf fæ ekki leng-
ur martraðir en mér líður mjög illa
þegar ég sé fréttirnar frá Sýrlandi.
Ég get ekki horft á þetta því ég veit
ekki hvað ég get gert til að hjálpa. Ég
nota list mína til að fá útrás,“ segir
Fitore sem skapar afar ögrandi lista-
verk. „Ég set orð á fólk. Skrifa á barn;
HÆTTU AÐ SELJA LÍFFÆRI MÍN. Á
konu; HÆTTU AÐ NAUÐGA. Með
listinni mótmæli ég en svona lag-
að gerist aftur og aftur. Það vilja
allir frið, mannréttindi og að fá að
lifa saman, líka vinir mínir í Serb-
íu. Serbar eru líka fórnarlömb en
samfélag þeirra böðlast nú um með
sektarkennd.“
Sjálfsbjargarviðleitnin sterkust
Aðspurð segir hún Ísland vel geta
tekið á móti fleiri en 50 flóttamönn-
um. „Flestir flóttamenn vilja kom-
ast heim aftur um leið og þeir geta.
Við getum ekki látið fólk, konur og
börn, deyja í sjónum, við verðum að
hjálpa. Í fyrsta lagi þarf þetta fólk ör-
yggi, mat, föt og dvalarstað. Og eins
þurfa þau samfélagslega hjálp svo
þau geti hjálpað sér sjálf. Þau þurfa
að fá að tala um það sem hefur
gerst, að finna að hlustað sé á þau.
Ég vildi komast burt en gat það ekki.
Sjálfsbjargarviðleitnin er sterkari en
allt. Það er ekki hægt að ímynda sér
aðstæður þar sem manneskja reyn-
ir að lifa af og hugsar; kannski dey
ég en ég reyndi þá allavega. Það er
eina markmiðið. Þeir heppnu lifa
svo ferðalagið af. Að gefa fólki von
um að það sé enn þess virði að lifa
lífinu er ómetanlegt. Að sýna að það
séu enn til manneskjur sem er ekki
sama – þegar öll von er úti er slíkt
ómetanlegt. Sjálf beið ég eftir að
einhver kæmi og bjargaði okkur. Ég
trúði ekki að enginn myndi hjálpa.“
En hvernig er hægt að halda
áfram eftir svona lífsreynslu?
„Með því að trúa því og treysta að
þótt stríðið hafi verið staðreynd þá
sé það ekki komið til að vera. Mað-
ur verður að treysta því að lífið geti
orðið betra, að börnin þín eigi eft-
ir að verða heilbrigðir og hamingju-
samir einstaklingar. Þótt ég hafi ver-
ið nálægt því að gefast upp í stríðinu
kom það aldrei til greina. Það er
innbyggt í móðurhlutverkið að gef-
ast aldrei upp, það er einfaldlega
ekki í boði. Það hefði verið of auð-
velt. Ég var of sterk til þess að gef-
ast upp.“ n
Í FYRRA SELDIST ALLT UPP. TRYGGIÐ YKKUR MIÐA Í TÍMA.
Hamraborg 6, 200 Kópavogi - Miðasala í s: 44 17500 - www.salurinn.is, salurinn@salurinn.is
Eftir stríð Myndin
er tekin eftir stríðið
þegar Fitore var 29
ára. Mynd Úr EinkaSafni
Mótmælir með listinni Fréttir af bágstöddum flóttamönnum koma illa við Fitore sem
kýs að tjá sig með list sinni.
„Það er ekki hægt
að ímynda sér að-
stæður þar sem mann-
eskja reynir að lifa af og
hugsar; kannski dey ég en
ég reyndi þá allavega