Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.2015, Blaðsíða 95

Vikublað 8.–10. september 201574 Menning
Er skipulagið í lagi...?
Lausnir fyrir heimili og fyrirtæki
Brettarekkar
Gey
mslu
- og
dekk
jahi
llur
Mikil burðargeta
Einfalt í uppsetningu
KÍKTU VIÐ Á WWW.ISOLD.IS OPIÐ 08:00 - 17:00
Nethyl 3-3a - 110 Reykjavík
Sími 53 53 600 - Fax 567 3609
V
arla er annað hægt en að
reyna að finna sökudólga
þegar ferill Amy Winehouse
er rifjaður upp. Og þeir eru
nokkrir sem bjóða sig hér fram. Um-
boðsmaðurinn sem skutlaði henni
meðvitundarlausri í tónleikaferðir
þó að hún gæti ekki meira, eða hinn
vonlausi eiginmaður sem kom henni
í kynni við heróín. Myndinni tekst
líka að sýna fram á hrylling þess
að lifa undir smásjá bresku slúð-
urpressunnar. Því meira sem Amy
drakk, því meira komst hún í blöðin
og því meira drakk hún.
Það er engin einföld skýring gef-
in á því hvers vegna kona sem var
svo mörgum kostum búin fór svo illa
svo fljótt. Á okkar tímum dettur fólki
strax í hug kynferðisleg misnotkun,
en það er slegið út af borðinu strax.
Samt er faðir hennar helsti skúrkur
verksins, yfirgaf hana í æsku en sneri
aftur þegar hún varð fræg og mætti
með myndavélar í meðferðir. Og eins
og kemur fram í slagaranum „Rehab“
var það aldrei hann sem hvatti hana
til betra lífernis.
Kannski er einmitt hér komin
ástæðan fyrir retró-textum Amy, sem
leikur sér stöðugt að þeirri hugmynd
að sterkir karlmenn komi til bjargar.
En myndin fjallar því miður of lítið
um tónlistina. Þannig gerir hún það
sama og hún gagnrýnir, að einblína
á veikleikana frekar en hæfileikana.
En nóg er af efni, Amy er ein fyrsta
stórstjarnan sem elst upp á „selfie“-
öld og því er öll æskan til á mynd-
skeiði. Myndin segir ekki mikið nýtt,
en er eigi að síður ágætis upprifjun á
einhverjum áhugaverðasta tónlistar-
manni 21. aldar hingað til. n
Líf undir smásjá
Valur Gunnarsson
valurgunnars@gmail.com
Kvikmyndir
Amy
IMDb 8,0 RottenTomatoes 97% Metacritic 85
Aðalhlutverk: Amy Winehouse
Leikstjóri: Asif Kapadia
128 mínútur
Amy Winehouse Ný heimildamynd um
söngkonuna varpar ekki nýju ljósi á örlög henn-
ar en er ágætis upprifjun á ævi eins hæfileika-
ríkasta tónlistamanns aldarinnar hingað til.
L
íklega er framtíðin það áhuga-
verðasta sem til er, öll erum við
jú á leiðinni þangað án þess að
vita hvert stefnir. Og samt hafa
íslenskir höfundar verið heldur
tregir til að gefa henni gaum.
Andri Snær Magnason er einn af
undantekningunum. Lovestar gerð-
ist í framtíð hins endalausa góðæris
og í Tímakistunni fer hann bæði langt
fram og aftur í tímann. Bandaríkja-
maðurinn Kim Stanley Robinson er
ófeiminn við hvort tveggja og er al-
mennt talinn einn besti vísinda-
skáldsöguhöfundur samtímans. Á
Bókmenntahátíð í Norræna húsinu
klukkan tólf á föstudag munu þeir
tveir ræðast við.
Ef til vill er besta leiðin til að segja
fyrir um framtíðina sú að reyna að
skilja fortíðina sem best. Robinson
hefur skrifað bækur sem gerast
á nýlendu á Mars eða Kaliforníu
árið 2065. En hann hefur einnig
leitað langt aftur í söguna, til sam-
tíma Galileós eða allt aftur á ísöld.
Bókin Years of Rice and Salt gerist í
annars konar fortíð, og fellur undir
grein sem stundum er kölluð „hjá-
saga“. Hér þurrkast Evrópa út í Svarta
dauða, og framtíðin verður önnur.
Heimur án Evrópu
Íslamskir landnemar frá
Andalúsíu byggja Frakkland á ný,
þar sem siðaskipti eiga sér stað. Kín-
verjar uppgötva Ameríku á 17. öld,
og skömmu síðar verður vísinda-
bylting í Samarkand í Mið-Asíu.
Robinson er, eins og Andri Snær,
afar upptekinn af umhverfismálum
og vísar gjarnan í málefnið í verk-
um sínum. Flestar bóka hans spanna
margar aldir, en ólíkt mörgum öðr-
um vísindaskáldsögum á mann-
kynið það til að vitkast eitthvað eftir
því sem tíminn líður.
Íslenskur höfundur sem sækir
bæði í fortíð og framtíð er Emil Pétur
Hjörvarsson, sem skrifaði þríleik um
goðin eftir Ragnarök, á meðan Vil-
borg Davíðsdóttir lætur sínar sög-
ur gerast á miðöldum. Bæði munu
troða upp klukkan eitt í Norræna
húsinu á föstudag, ásamt hinum
breska David Mitchell.
Ris og fall siðmenningar
Mitchell er þekktastur fyrir bókina
Cloud Atlas frá 2004, sem einnig var
gerð að bíómynd með Tom Hanks.
Henni svipar til Years of Rice and Salt
(sem kom út tveimur árum fyrr) að
því leyti að hún spannar margar aldir
þar sem sömu persónur endurfæð-
ast aftur og aftur. Hér sækir Mitchell í
austræna heimspeki, enda bjó hann
lengi í Hiroshima í Japan þar sem
hann kynntist eiginkonu sinni.
Margt skilur þó bækurnar að,
ekki síst stílsnilld Mitchells sem lyftir
bókinni langt yfir hefðbundnar vís-
indaskáldsögur. Hún er í sex hlut-
um, sá fyrsti gerist í Kyrrahafinu á
19. öld, þrír á þeirri 20. og loks erum
við kominn inn í framtíðarmartröð
síðkapítalismans í Suður-Kóreu.
Sögunni lýkur þó ekki hér, því síðasti
hlutinn gerist í enn fjarlægari fram-
tíð þar sem siðmenningin er hrunin.
Framtíð í öfugri röð
Allar sögurnar enda þegar hæst
stendur og segir Mitchell að upp-
byggingin sé sótt í bók Italo Calvino,
Ef að vetrarnóttu ferðalangur, sem
nýlega kom út á íslensku. Ólíkt
Calvino skilur Mitchell okkur þó ekki
eftir í miðjum klíðum, í seinni helm-
ingi bókarinnar fáum við endana í
öfugri tímaröð.
Þannig er bókin eins og fjall í
laginu, tindurinn er klifinn og síðan
er haldið aftur niður. Við erum ekki
stöðugt að þróast heldur er hápunkt-
inum náð, ef til vill einhvern tím-
ann á 20. öld. Mitchell hefur einnig
lýst bókinni þannig að hún fjalli um
óbreytanlegt mannlegt eðli, það eru
ávallt einhverjir hópar sem misnota
og hagnast á öðrum hvað sem öllum
tækniframförum líður.
Nýjasta bók Mitchells, The Bone
Clocks, gerist að hluta til á Íslandi
og sækir í norræna goðafræði. Í goð-
sögunum endar jú heimurinn með
Ragnarökum en síðan endurfæðist
veröldin á ný. Hvort til sé eitthvert
endanlegt markmið eða endir eða
hvort hringrásin sé dæmd til að
endurtaka sig eilíflega er vonandi
eitt af því sem rætt verður í Norræna
húsinu á föstudaginn. n
Framtíð sem Vísar
aFtur – og áFram
Andri Snær Magnason og Kim Stanley Robinson á Bókmenntahátíð
Valur Gunnarsson
valurgunnars@gmail.com
„Á Bókmenntahá-
tíð í Norræna hús-
inu í hádeginu á föstudag
munu þeir tveir ræðast við.
Andri Snær
Skrifar frumlega
um framtíðina.
MynD SIGTRyGGuR ARI
Vísindaskáldsagnahöfundurinn
Time Magazine útnefndi Kim Stanley
Robinson Hetju umhverfisins.