Skagfirðingabók - 01.01.2012, Page 95

við jörðinni. Á þessum tíma var stór­
mál að flytja fjölskyldu svo langa og
erfiða leið. Eflaust hefur verið farið
yfir Kjöl og aðeins það nauðsynlegasta
tekið með. Þann húsbúnað sem ekki
var hægt að flytja, seldi fólk á upp­
boði, en foreldrar Halldóru gátu tekið
við fullbúnu heimili á Hlíðarenda.
Þegar Guðbrandur var í Kaupmanna­
höfn að taka biskupsvígslu, kom í ljós
að hann hafði misstigið sig á siðferðis­
veginum. Hann eignaðist þá dóttur
heima á Íslandi, Steinunni Guð­
brandsdóttur, sem síðar varð móðir
Þorláks Skúlasonar biskups. Ekki er
vitað hvernig þetta atvikaðist, en ekki
er ólíklegt að móðirin, Guðrún Gísla­
dóttir, hafi verið þjónustustúlka á
Hólum. Fólk var frjálslynt í þessum
efnum fyrst eftir siðaskiptin, og Guð­
brandi fórst vel við þessa dóttur sína.
Ástæðan fyrir því að ekkert varð úr
hjónabandi gæti hafa verið sú, að þó
að Guðrún væri prestsdóttir, var hún
af fátækum komin og tæplega sam­
boðin biskupi. Í gamla samfélaginu
var mikið lagt upp úr jafnræði hjóna,
bæði hvað snerti ættgöfgi og efnahag,
og þar komst Guðrún ekki í samjöfn­
uð við Halldóru. Og Halldóra setti
þetta ekki fyrir sig þegar Guðbrandur
bað hennar. Guðbrandur kom heim
vorið 1571, tók land í Vestmanna­
eyjum og fékk far upp á Landeyjasand.
Hann hélt norður til Hóla, tók við
staðnum og hefur átt annríkt fyrsta
árið sem biskup.
Hjónaband
Eftir eitt ár sem biskup á Hólum var
ekki seinna vænna en að fara að huga
að kvonfangi við hæfi. Guðbrandur
var nú um þrítugt, Halldóra fimm
árum yngri. Hann mun hafa borið upp
bónorð við Halldóru í lok júní 1572,
en e.t.v. hafa einhver orð farið á milli
áður. Um haustið fór hann með fylgd­
arliði suður að Hlíðarenda til brúð­
kaups þeirra, sem haldið var 7. sept­
ember 1572.10 Um það segir í
Ár bókum Espólíns:
Guðbrandur biskup bað Halldóru
dóttur [Árna Gíslasonar], og fékk
hennar. Sóttu menn brúðkaupið að
Hlíðarenda austur, og var þar veisla
mikil. Gaf Árni gjafir öllum norðan­
mönnum er voru með biskupi. Guð­
brandur biskup gaf Halldóru kven­
hatt dýran, enskan, og kvensöðul
ágæt an, útlenskan, og lét hana hafa á
heimleið. Var hvorugt áður til í landi
hér. (V, 13).
Vel má vera að þetta hafi verið fyrsti
kvensöðull hér á landi, en slíkir gripir
voru stöðutákn þeirra tíma. Eftir að
heim til Hóla kom, tók Halldóra við
umsvifamiklu starfi biskupsfrúar, sem
bæði fólst í allri bústjórn innan húss,
og að halda uppi rausn gagnvart gest­
um og gangandi. Sambúð þeirra Guð­
brands mun hafa verið farsæl. Þau
eignuðust þrjú börn sem upp komust.
Þau voru:
95
10 Páll Eggert Ólason: Íslenzkar æviskrár II, Rvík 1949, 114. Guðbrandur var á Hlíðarenda um
Jónsmessu 1572 (24. júní), en kaupmálabréfið var gert um haustið. Menn og menntir III, Rvík
1924, 494–5. Líklega bar hann upp bónorðið í Alþingisför.
HALLDÓRA ÁRNADÓTTIR