Skagfirðingabók - 01.01.2012, Qupperneq 119

119
ÚR MINNINGABÓK ÁRNA H. ÁRNASONAR FRÁ KÁLFSSTÖÐUM
milli Tungu og réttarinnar. Upp úr
þessu eldvarpi hefur í fyrstu komið
kolsvört spýja. Þar er þetta sem Bjarni
Pálsson og Eggert Ólafsson kölluðu
tinnujaspis eða svartajaspis. Sjáðu svo
þessa hrafntinnu úr Steinullar verk­
smiðjunni sem lítur helst út eins og
steingerð fjöður.
Enga hugmynd hef ég um hversu
margar tegundir ég hef fundið af stein­
um. Þetta er bæði granít og gabbró,
granófýr og basalt og líparít, óteljandi
tegundir af því, og marmara. Ég er
búinn að finna allar litategundir sem
myndir eru af í steinabókinni. Ég hef
t.d. fundið marga steina sem eru eins
og marmaragólfið í fjölbrautaskólan­
um. Ég á tvo steina sem eru allt að
einu eins og steinar sem myndir eru af
í steinabókinni og sagðir vera úr
geimn um, annan fann ég úti á Nöfum
þar sem Ingólfur Sveinsson sagðist
hafa séð loftstein falla til jarðar. Nefrít
hefur í þúsundir ára verið notað í
skraut steina. Ég held ég sé með nokkr a
slíka steina, annað hvort nefrít eða
jaðe. Það er eftir að greina það.
Eftir stærstu flóð í Gönguskarðsánni
sem ég hef séð, þá fann ég tvo malakít­
mola. Og það eru ekki til á íslensku
safni nema pínuörður af þessu. Þor­
steinn Sæmundsson sagði að ef þetta
væri rétt greint þá væru þetta stærstu
molar sem til eru á landinu. Þetta var
líka kallað bókagræna og notað fyrr á
öldum til að skreyta bækur.
Þegar ég var að leita steina í Göngu­
skarðsárgilinu gekk ég venjulega
austan megin frameftir og að vestan­
verðu úteftir. Það er hólmi í ánni. Ég
gekk þarna meðfram hólmanum og þá
er eins og sagt við mig. Þú verður að
ganga neðstu fjárgötur. Ég geri það og
geng þá fram á þennan stóra rauða
jasp is. Svo er það í annarri ferð þrem
vikum síðar að ég finn lítið steinbrot
af jaspis á svipuðum stað, og þegar
heim kemur þá fellur brotið saman við
stærri steininn.
Ég hef lengst farið fram fyrir túnið í
Tungu. Þá fann ég stein af gerðinni
epistilbít og það er líklega fallegast a
eintak sem til er á landinu. Og þá fann
ég líka júgavaralít með bergkristalli á
öðrum endanum.
Síðastliðið sumar fann ég þetta niður
við Ernuna. Þetta er bein úr liðamót­
um á stóru dýri og þegar ég tók það
Árni krýpur hér við
grjóthlaðna refa-
gildru í Hreðuhólum
í Kolbeinsdal.
Ljósm.: Hjalti Pálsson.