Skagfirðingabók - 01.01.2012, Síða 144

SKAGFIRÐINGABÓK
144
til með skáldinu unga, sem finnur sárt
til fátæktar sinnar og menntunar­
skorts, en virðist þó koma fram sem
þroskað skáld. Fæstum myndi koma í
hug, sem les þessar línur, að þær hefði
ort 12 ára unglingur, ef það stæði þar
ekki skýrum stöfum. Verðugt verk­
efni væri að skrifa upp rímur Einars og
koma þeim á prent, en ekki er vitað til
þess að það hafi verið gert. Um aðra
rímnaflokka eða skáldskap Einars
fjölyrði ég ekki frekar, fram yfir það
sem áður er komið fram. Þekktasta
verk Einars á ritvellinum mun þó vera
Fræðimannatal frá 1540–1824, sem
varðveitt er á Landsbókasafni. Á kápu­
síðu stendur: Nokkurra skálda og rit­
höfunda eður fræðimannatal af Íslandi,
Samanskrifað að Starrastöðum í Skaga­
firði árið MDCCCXX [1820].
Umskrif að, aukið og lítið lagfært
MDCCCXL [1840].
Fræðimannatalið, sem er mikið rit
að vöxtum, er í eins konar annáls­
formi, nöfnum raðað í stafrófsröð og
þau tölusett. Sagt er frá miklum fjölda
skálda og fræðimanna um land allt,
þjóðkunnum og minna þekktum, en
öllum gerð nokkur skil. Um tilurð
fræðimannatalsins segir Einar svo aft­
ast í ævisögu sinni: „Um 1820 tók ég
[nú talar Einar um sig í 1. persónu]
mér fyrir að tína nokkuð saman um
skáld og rithöfunda, sem hér á landi
hafa verið, einungis mér sjálfum til
minnis og kastaði því, sem ég gat
fengið um téða merkismenn upp á
laus blöð, lá það svo hjá mér 12 eður
13 ár, sem ég ekkert með það gjörði,
en loksins sýndi ég uppkast þetta
þeim fróða sýslumanni, Jóni sál. Espó­
lín, og vildi hann ei að ég forkastaði
því. Skrifaði ég það svo upp og jók
nokkru, lét ég afrit þá af hendi við vel­
vildarmann minn, hreppstjóra Þor­
stein sál. Gíslason á Grund í Eyjafirði,
sem sendi hana einum vin sínum í
Kaupmannahöfn, hafði ég svo ei eftir
nema uppkast lítt læsilegt.“ En Einar
lætur ekki hér staðar numið og hann
heldur áfram: „Með vetrarbyrjun 1840
tók ég mér fyrir hendur að hreinskrifa
á ný þennan samtíning um skáld og
ritsmiði og auka hann, að svo miklu
leyti sem ég kunni, hvern ég í fyrstu
hafði samandregið úr Noregskon­
unga­ og Íslendingasögum, Árbókum
Íslands [eftir Espólín], ættartölum,
annálum, Eftirmælum 18. aldar, Fé­
lagsritum, tíðindum, Sagnablöðum,
Skírnirum, ýmsum bókum og bóka­
formálum, biskupa og annarra merkis­
manna ævisögum, prentuðum og
skrif uðum, og ritsöfnum fróðra manna
og enn fleiru.“ Og eins og vandaðra
fræðimanna er háttur, gerir Einar
grein fyrir verklagsreglum sínum við
fræðistörfin og segist ekkert hafa not­
að nema eftir „trúverðugustu fræði­
menn“. Þá tilgreinir hann, „hvað eftir
hverjum einum er haft eður úr hverju
riti það og það er tekið.“ Hann segist
hafa talið ritgjörðirnar í röð með
hverj um höfundi, „því að sundur­
skipta þeim og setja þær svo niður í
vissum flokkum eftir innihaldi var
bæði langsamt og mér ófært margra
orsaka vegna.“ Viljandi segist hann
hafa sleppt nokkrum lélegum kviðl­
ingum, sem honum þóttu gjarnan
mega „í eilífu gleymskunnar myrkri
grafnir vera“. Vera megi, að sumum
finnist hann hafa of lítið skrásett af
æviágripi skálda og rithöfunda, en
„þeim verð ég því að svara“, segir
hann, „að ég nú á 59. æviári [1840],