Fréttatíminn - 15.01.2016, Blaðsíða 41

„Ég ætla að verða
einn af bestu
hlaupurum í heimi.
Það er takmark sem
ég hef unnið að síðan
ég var krakki.“
TAKMARKIÐ AÐ
VERÐA BESTUR
Kári Steinn Karlsson
langhlaupari
n
o
w
fo
o
d
s.
is
NOW er breið lína hágæða fæðubótarefna sem eru
án allra óæskilegra aukefna, svo sem litar-, bragð-,
rotvarnar- og uppfylliefna. G æ ð i • H r e i n l e i k i • V i r k n i
Á
R
N
A
S
Y
N
IR
Nú í nýjum
umbúðum
n
o
w
fo
o
d
s.
is
Á
R
N
A
S
Y
N
IR
greiddi 1500 evrur til þess að koma
sér yfir til landamæra Króatíu þegar
þeim var vísað úr bílnum í Serbíu og
sagt að þau væru komin yfir landa-
mærin. Þetta eru úlfar, þeir hnýs-
ast allstaðar þar sem neyðina er að
finna. Önnur fjölskylda, sem ég hitti,
sagði mér frá því að þegar þau voru
komin hálfan kílómetra frá strönd-
inni kom tyrkneska strandhelgis-
gæslan og stakk á bátana hjá þeim.
Krafist var 50 evra frá hverjum og
einum, annars yrði þeim drekkt.
Síðan var farið með fólkið aftur til
baka og þeir sem höfðu efni á því
gerðu aðra tilraun til að komast yfir.
Þetta er hryllingur.“
Flóttamannabúðir Lesbos
Ómar fékk að kynnast flóttamanna-
búðum á eyjunni Lesbos sem liggur
nærri vesturströnd Tyrklands. Af
þeirri milljón flóttamanna sem kom
til Evrópu 2015 voru yfir 800.000
sem komu í gegnum Grikkland.
Helmingurinn af þeim fjölda fer í
gegnum Lesbos, sem er eyja með
80.000 skráða íbúa. Allt frá 4000-
7000 flóttamenn koma á eyjuna á
hverjum einasta degi með bátum.
Ómar sagði ástandið á mörg-
um hafa verið skelfilegt upp á að
horfa. Tveggja vikna gömul börn á
barmi ofkælingar og þungaðar kon-
ur í áfalli. „Ég fylgdist með einum
manni koma að landi með þriggja
daga skotsár í fótleggnum. Hann
var skotinn niður af lögreglunni á
tyrkensku landamærunum og með
hjálp vina sinna komst hann til Les-
bos með plastpoka bundinn um sár-
ið. Í flóttamannabúðunum kynntist
ég allskonar fólki, ég gleymi seint
unga manninum Babúl sem hafði
verið fótgangandi á flótta í tvo mán-
uði. Hann, eins og svo margir, hafði
ekki efni á öðrum ferðamáta til Evr-
ópu. Hann missti alla fjölskylduna
sína í stríðinu og ferðaðist fótgang-
andi í níu manna hópi. Í bátsferðinni
hans til Lesbos var kona með hríðir
og átti hún barnið stuttu síðar. Þetta
er víst algengt.“
Ómar segir að þar sem flóttamenn
eru á ferðinni þá sé alltaf einhver til
staðar til að reyna græða sem mest
á ástandinu. Hvort sem það eru
björgunarvesti á uppsprengdu verði,
símafyrirtæki að selja símkort eða
ferðaskrifstofur að nýta sér neyðina.
Frá Lesbos til Aþenu eru eingöngu
tvær einkareknar ferðaskrifstofur
sem selja miða í báta. Ómar segir
að almennt miðaverð hafi verið 28
evrur en fyrir flóttamenn var hærra
gjald. „Þeim var gert að greiða 64
evrur í bátinn og í framhaldi rútu-
ferð til Makedóníu á 60 evrur. Á
þessum tíma var búið að koma upp
kerfi til þess að halda flóttamönnum
frá almennum borgurum og þeirra
daglega lífi. Sérstakir bátar, rútur,
lestir og landamæri.“
Snjallsíminn er lykillinn
Víðsvegar í f lóttamannabúðum
hefur Rauði krossinn komið upp
hleðslustöðvum fyrir síma. Snjall-
síminn hefur reynst vera einn
mikilvægasti hlekkurinn í vegferð
flóttafólks til Evrópu. Í lokuðum Fa-
cebook hópum eru dýrmætar upp-
lýsingar að finna um hvaða leiðir
er best að fara og hvaða aðila mælt
er með að leita til. Einnig hefur Fa-
cebook einfaldað sjálfboðaliðum
að skipuleggja starfsemi sína og
athafna sig á réttum stöðum. Sam-
félagsmiðlar hafa skapað samtal
milli sjálfboðaliða og flóttamanna
og eru sagðir vera „hljóðlátur bjarg-
vættur“ flóttamannaástandsins en
þeir „háværu“ eru Þýskaland og
Frakkland þar sem þeir hafa tekið á
móti flestum flóttamönnum. Snjall-
forrit líkt og Google Maps hafa síðan
vísað veginn og Twitter veitir allar
nýjustu upplýsingar um stöðuna á
landamærum. Ómar segir símann
vera líflínu fólksins og einu leiðina
til þess að halda sambandi við fjöl-
skyldu og vini.
Flóttamenn í bílakjallara
Samkvæmt Ómari var lögreglunni
og hernum mikið í mun að halda
flóttafólkinu frá öðru fólki. „Fót-
gangandi fylgdi ég hópi yfir landa-
mæri Króatíu og saman ætluðum
við koma okkur til Salzburg. Ég
var stöðvaður og mátti ekki fara
um borð í sömu lest og þau svo ég
ferðaðist á undan og beið þeirra í
Salzburg. Á afmörkuðum lestarpalli
fylgdist ég með þúsundum flótta-
manna koma út úr lestunum. Her-
inn og lögregla tóku á móti þeim
og ég fór þangað sem ég bjóst við
að þau kæmu upp en þar var engan
að finna. Ég spurði fjöldann allan af
starfsmönnum en enginn kannað-
ist við neitt. Það var ekki fyrr en ég
stóð úti, við það gefast upp, sem ég
sé hermann koma upp úr bílastæði
og hleypa þangað niður. Á móti mér
gýs ólýsanlega vond lykt og lögregl-
an að standa vörð um bílakjallarann
með grímur fyrir andlitinu. Þús-
undir flóttamanna voru látnir dúsa
í þröngu rými bílakjallarans. Það
var síðan sigtað út í litlum hópum,
merkt með armbandi, og keyrt með
rútu að landamærunum. Tveimur
dögum áður en ég kom var hægt að
taka lest beint til München en þarna
var búið að loka landamærunum.
Sumir þurftu að bíða í allt að viku
eftir að vera hleypt til Þýskalands.“
Sagan skrifuð
Máttleysi er orðið sem Ómar notar
til að lýsa fólkinu sem hann kynntist.
Máttleysi gagnvart ástandinu, stjórn-
völdum og örlögunum sem ekkert
þeirra kaus. Dregið hefur úr flótta-
mannastraumnum til Evrópu vegna
vetrarins og átaks yfirvalda í Tyrk-
landi gegn smyglurum. „Spreng-
ingar voru hluti af þeirra daglega
Gengið yfir
landamæri
Króatíu.
lífi, dag eftir dag, á leið í vinnuna
og skólann. Athyglin er helst á Sýr-
landi og það er ekki mikið talað um
það í fréttum hér hvað er að gerast
í Afganistan, Írak og Sómalíu en þar
eru stöðug hryðjuverk. Það eina sem
þetta fólk biður um er friður. Ég get
ekki ímyndað mér ástandið núna
um hávetur og þúsundir manna að
bíða á landamærum. Ég ætla mér að
fara aftur og mynda ástandið eins
og það er núna. Ég hef aðeins hálfa
sögu að segja og ástandið gerir ekk-
ert nema að versna.“
|41fréttatíminn | Helgin 15. janúar–17. janúar 2016