Læknablaðið - 01.01.2016, Blaðsíða 7

LÆKNAblaðið blaðið 2016/102 7
R I T S T J Ó R N A R G R E I Nhttp://dx.doi.org/10.17992/lbl.2016.01.57
Brátt hjartadrep með ST-hækkunum
(STEMI) er lífshættulegt ástand og mikil-
vægt að greina sjúkling og meðhöndla án
tafar. Besta meðferð er tafarlaus víkkun
á lokaðri kransæð (primary percutaneous
coronary intervention, PPCI) en sú með-
ferð gagnast best ef æðin er opnuð innan
tveggja til þriggja klukkustunda frá fyrstu
einkennum og þær aðgerðir eru gerðar
á hjartaþræðingadeild Landspítala við
Hringbraut. Alþjóðlegar leiðbeiningar
mæla með að kransæðavíkkun sé gerð inn-
an 120 mínútna (helst innan 90 mínútna) frá
fyrstu samskiptum við heilbrigðisstarfs-
mann (FSH) og innan 60 mínútna frá komu
á PPCI-sjúkrahús, tafir í meðferð auka dán-
artíðni sjúklinga.1 Ef útlit er fyrir að ekki
náist að opna æð sjúklings innan tveggja
tíma, á að íhuga segaleysandi meðferð,
einkum ef hægt er að gefa segaleysingu
innan 6 tíma frá fyrstu einkennum.2 Hins
vegar ætti gjöf segaleysingar ekki að tefja
fyrir flutningi þar sem einungis um helm-
ingur sjúklinga fær fullnægjandi flæði eftir
segaleysingu og allir sjúklingar fara einnig
í hjartaþræðingu.
Á strjálbýlu landi eins og Íslandi er
nauðsynlegt að meta áhrif fjarlægða og
flutningstíma á meðferð og koma auga á
sóknarfæri til að minnka tafir á greiningu,
lyfjagjöf og hjartainngripum. Það er einnig
mikilvægt að hafa í huga að á fámennum
svæðum sér heilbrigðisstarfsfólk sjaldnar
sjúklinga með hjartaáföll og verkferlar
þurfa að vera skýrir, þjálfun góð og sér-
fræðiráðgjöf auðfengin.
Í grein Þóris Sigmundssonar og
samstarfs manna hans í Læknablaðinu er
flutn ings tími allra landsbyggðarsjúklinga
sem fengu STEMI á tveggja ára tímabili,
2011-2012, skoðaður, borinn saman eftir
lands hlutum og kannað hvort verkferlum
hafi verið fylgt. Í ljós kom að þó að flestir
sjúklingar hafi að endingu fengið góða
meðferð voru tafir á meðferð hjá meiri-
hluta sjúklinga. Sérstaklega kann að vera
að flutningstími sjúklinga á suðursvæði
hafi verið vanmetinn eða að ekki hafi verið
aðgangur að segaleysandi meðferð, því
þeirri meðferð var ekki beitt. Ekki er gerður
samanburður við sjúklinga af höfuðborgar-
svæðinu í greininni.
Ekki er síður mikilvægt að sjúklingar
og almenningur séu vel upplýstir um við-
brögð við brjóstverkjum og einkennum um
hjartaáfall þar sem að jafnaði liðu um 80
mínútur frá fyrstu einkennum þar til leitað
var hjálpar. Jafnframt þarf að skerpa á þeim
leiðbeiningum að gefa aspirín, annað blóð-
flöguhemlandi lyf (klópídógrel, prasugrel
eða ticagrelor) og 5000 einingar af heparíni
í æð og íhuga hvaða lyf er hægt að gefa í
sjúkrabílum. Opnun bráðamóttöku hjarta-
sjúklinga á Landspítala við Hringbraut
(Hjartagáttar) myndi einnig spara mikil-
vægan tíma þar sem viðkoma í Fossvogi
tekur að sjálfsögðu tíma og virðist valda 25
mínútna töf samkvæmt greinarhöfundum.
Greinin sem er nú birt í Læknablaðinu
vekur okkur til umhugsunar um umbætur
og mikilvægt er að fylgja eftir og læra af
þessari vinnu.
Tökum höndum saman, tafir í greiningu
og meðferð geta skipt sköpum:
l Upplýsum sjúklinga: Ef þú færð verk
eða þyngsli fyrir brjósti sem þú heldur
að gæti verið hjartaáfall, stundum með
leiðni í handlegg, kjálka eða bak og
stundum með mæði, svita eða ógleði –
hringdu strax á sjúkrabíl og sestu svo
niður eða leggstu uns aðstoð kemur,
taktu hjartamagnýl ef þú hefur það við
höndina.
l Tölum saman: Ef sjúklingur er á lands-
byggðinni er mikilvægt að láta vita að
sjúklingur sé á leiðinni sem talinn er
vera með kransæðastíflu, senda hjarta-
línurit og fá ráðleggingar um meðferð. Þá
er hægt að kalla út hjartaþræðingateymi
tímanlega svo það geti verið tilbúið.
l Skoðum verkferla: Ætti að gefa önnur lyf
en hjartamagnýl í sjúkrabílum og hvar
er hægt að gefa segaleysandi meðferð?
Er mögulegt að beina sjúklingum beint
á Landspítala við Hringbraut alla daga
ársins?
Heimildir
1. PG Steg, SK James, D Atar, for the Task Force on the
management of ST-segment elevation acute myocardial
infarction of the European Society of Cardiology (ESC),
et al. ESC Guidelines for the management of acute myoc-
ardial infarction in patients presenting with ST-segment
elevation. Eur Heart J 2012; 33: 2569-619.
2. Gershlick AH, Banning AP, Myat A, Verheugt FW, Gersh
BJ. Reperfusion therapyfor STEMI: is there still a role for
thrombolysis in the era of primary percutaneouscoronary
intervention? Lancet 2013; 382: 624-32.
3. bhf.org.uk/heart-health/conditions/heart-attack – desem-
ber 2015.
Ingibjörg J.
Guðmundsdóttir
yfirlæknir hjartaþræðinga-
deildar Landspítala
ig@landspitali.is
Management of STEMI patients from rural areas in
Iceland - Is there room for improvement?

Ingibjörg Jóna Guðmundsdóttir
Cand Med, MRCP, Dr Med.
Interventional Cardiologist and Director of
Cardiac Interventions, University Hospital Iceland
Hvernig getum við bætt
meðferð sjúklinga með brátt hjartadrep?

flútíkasónfúróat
Hver sem ástæðan er,
hver sem árstíðin er
* Notist eingöngu í nef

IS_FF_0001d_12(1)_Avamys_Advert_A4_April2015.indd 1 22.04.2015 15:17:52
AVAMYS 27,5 míkrógrömm/úðaskammt nefúði, dreifa.
Glaxo Group Ltd. R01AD12. Samantekt á eiginleikum lyfs – styttur texti SPC
Innihaldslýsing: Hver úðaskammtur gefur 27,5 míkrógrömm af fl útíkasónfúróati. Ábendingar: Avamys er
ætlað til notkunar hjá fullorðnum, unglingum og börnum (6 ára og eldri). Avamys er ætlað til meðferðar við
einkennum ofnæmiskvefs. Skammtar og lyfjagjöf: Skammtar: Fullorðnir og unglingar (12 ára og eldri):
Ráðlagður upphafsskammtur er tveir úðaskammtar í hvora nös einu sinni á dag. Þegar fullnægjandi stjórn á
einkennum hefur náðst gæti minni skammtur, einn úðaskammtur í hvora nös, nægt til viðhaldsmeðferðar.
Skammturinn skal stilltur á minnsta skammtinn sem viðheldur fullnægjandi stjórn á einkennum. Börn (6 til
11 ára): Ráðlagður upphafsskammtur er einn úðaskammtur í hvora nös einu sinni á dag. Sjúklingar sem sýna
ekki fullnægjandi svörun við einum úðaskammti í hvora nös einu sinni á dag geta notað tvo úðaskammta í
hvora nös einu sinni á dag. Þegar fullnægjandi stjórn á einkennum hefur náðst er mælt með því að minnka
skammtinn niður í einn úðaskammt í hvora nös, einu sinni á dag. Til að ná hámarksárangri af meðferðinni
er mælt með reglulegri notkun. Verkun hefur komið fram aðeins 8 klukkustundum eftir fyrstu notkun. Engu
að síður getur þurft nokkurra daga meðferð til að ná hámarksárangri og ber að upplýsa sjúklinginn um að
einkennin lagist við samfellda reglulega notkun. Tímalengd meðferðar ætti að takmarka við þann tíma sem
snerting við ofnæmisvaka varir. Börn yngri
en 6 ára: Ekki hefur verið sýnt fram á öryggi og verkun Avamys hjá börnum yngri en 6 ára. Aldraðir
sjúklingar: Engin þörf er á aðlögun skammta hjá þessum hópi. Skert nýrnastarfsemi: Engin þörf er á aðlögun
skammta hjá þessum hópi. Skert lifrarstarfsemi: Engin þörf er á aðlögun skammta hjá sjúklingum með skerta
lifrarstarfsemi. Gæta skal varúðar við skömmtun hjá sjúklingum með alvarlega skerðingu á lifrarstarfsemi,
þar sem sjúklingar með skerta lifrarstarfsemi eiga hugsanlega frekar á hættu að fá altækar aukaverkanir er
tengjast barksterum. Lyfjagjöf: Avamys nefúði er eingöngu til notkunar í nef. Frábendingar: Ofnæmi fyrir
virka efninu eða einhverju hjálparefnanna. Upplýsingar um aukaverkanir, milliverkanir, varnaðarorð,
og önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is. Markaðsleyfi shafi : Glaxo
Group Ltd, 980 Great West Road, Brentford, Middlesex, TW8 9GS, Bretland. Nánari upplýsingar um lyfi ð fást
hjá umboðsaðila á Íslandi sem er Vistor hf., Hörgatúni 2, 210 Garðabæ, sími: 535-7000. Textinn var síðast
samþykktur 26. mars 2015. Ath. textinn er styttur.
Sjá nánari upplýsingar í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is.
Pakkning og verð (október 2015)
Avamys nefúði 27,5 mcg/sk 120 skammtar R,G 2.722kr
Heimildir: 1) samantekt á eiginleikum lyfs, www.serlyfjaskra.is
IS
/F
F/
00
01
d/
12
(1
)a
o
kt
ób
er
2
01
5
Hörgatúni 2, 210 Garðabæ. S: 535 7000
Meðferð við einkennum ofnæmiskvefs1
Meðferð við einkennum ofnæmiskvefs1