Læknablaðið - 01.01.2016, Blaðsíða 11

LÆKNAblaðið 2016/102 11
Inngangur
Brátt hjartadrep með ST-hækkunum (ST-segment Eleva-
tion Myocardial Infarction - STEMI) er alvarlegasta birt-
ingarmynd bráðs kransæðaheilkennis (Acute Coronary
Syndrome) og orsakast af algjörri lokun á einni eða fleiri
kransæðum. Brátt hjartadrep er greint með 12-leiðslu
hjartalínuriti og stefnt skal að greiningu innan 10 mín-
útna frá fyrstu samskiptum við heilbrigðisstarfsmann
(FSH). Hröð og fumlaus meðferð er afgerandi til að
takmarka skaðann í hjartavöðvanum og auka lífslíkur.1
Þegar greining hefur verið staðfest skal veita meðferð
tafarlaust með blóðflöguhemjandi lyfjum (acetýlsalisýl-
sýra og klópídógrel), blóðþynnandi lyfjum (enoxaparín/
heparín) og verkjastillingu (morfín) ef engar frábend-
ingar eru til staðar ásamt því að undirbúa endurflæðis-
meðferð til að koma á blóðflæði til hjartavöðvans að
nýju. Bráð hjartaþræðing með kransæðavíkkun er kjör-
meðferð innan 120 mínútna frá FSH en að öðrum kosti
skal gefa segaleysandi lyf, helst innan 30 mínútna frá
FSH.2,3 Bráðar kransæðavíkkanir (primary percutaneous
coronary intervention-PPCI) eru einungis framkvæmdar
á hjartaþræðingarstofu Landspítala Hringbraut, sem er
opin alla virka daga frá kl. 08-16 en þess utan er starfs-
fólk þræðingarstofu í viðbragðsstöðu fyrir útköll vegna
STEMI alla daga ársins. Hjartagátt Landspítala Hring-
braut er frá árinu 2010 einungis opin frá klukkan 08:00
á mánudagsmorgnum og til hádegis á föstudögum.
Sjúklingar með bráð hjartavandamál eru fluttir á Land-
spítala í Fossvogi utan þess tíma.
Inngangur: Brátt hjartadrep með ST-hækkunum (STEMI) er lífshættulegt
ástand. Meðferð skal veita eins hratt og hægt er með blóðþynningarlyfjum
og kransæðavíkkun innan 120 mínútna frá fyrstu samskiptum við heil-
brigðisstarfsmann (FSH) en að öðrum kosti með segaleysandi meðferð ef
fyrirséður flutningstími er langur. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
flutningstíma sjúklinga með STEMI af landsbyggðinni og hvort bráðameð-
ferð samræmdist klínískum leiðbeiningum.
Efniviður og aðferðir: Sjúkraskrár sjúklinga með greininguna STEMI
við útskrift af Landspítala á árunum 2011 og 2012 voru skoðaðar aftur-
skyggnt. Við úrvinnslu voru notaðar aðferðir lýsandi og ályktunartölfræði.
Niðurstöður: Af 112 sjúklingum sem fengu greininguna STEMI eftir flutn-
ing á Landspítala frá stað utan höfuðborgarsvæðisins voru 86 sjúklingar
(77%) greindir með hjartalínuriti strax í héraði; 42 á suðursvæði og 44 á
norðursvæði Íslands. Á suðursvæði var tími frá FSH að kransæðavíkkun
að miðgildi 157 mínútur. Níu sjúklingar (21%) komust í kransæðavíkkun
innan 120 mínútna en enginn fékk segaleysandi meðferð og marktækt
færri blóðþynningarmeðferð med klópídógrel og enoxaparín en á norður-
svæði. Á norðursvæði, þar sem flutningstíminn er langur, fengu nær allir
sjúklingar (96%) sem ekki höfðu frábendingar segaleysandi lyf að miðgildi
57 mínútum eftir FSH og viðeigandi blóðþynningarmeðferð. Dánartíðni var
7% og legutími á Landspítala að miðgildi 6 dagar.
Ályktanir: Utan höfuðborgarsvæðisins er tími frá FSH að mögulegri
kransæðavíkkun í langflestum tilfellum lengri en 120 mínútur. Íhuga ætti
segaleysandi meðferð hjá öllum sjúklingum með STEMI utan höfuðborgar-
svæðisins ef frábendingar eru ekki til staðar. Skerpa þarf á leiðbeiningum
á suðursvæði þar sem blóðþynningarlyf eru gefin marktækt sjaldnar en
á norðursvæði. Símsent hjartalínurit og beint samband við hjartalækni
myndi auðvelda greiningu og flýta meðferð. Samræmd skráning í STEMI-
gagnagrunn á landsvísu myndi auðvelda gæðaeftirlit verulega.
ÁGRIP
Þekking á flutningstíma frá FSH að hjartagátt er því
afgerandi þegar ákvarða skal meðferð við bráðu hjarta-
drepi. Frá norðursvæði Íslands (mynd 1) er flutnings-
tíminn langur (að miðgildi 3:07 klukkustundir) en þrátt
fyrir það fékk aðeins tæplega helmingur sjúklinga á ár-
unum 2007-2008 segaleysandi meðferð eins og klínískar
leiðbeiningar gera ráð fyrir.4 Flutningstími hjá sjúkling-
um með STEMI frá öðrum svæðum Íslands utan höfuð-
borgarsvæðisins hefur ekki áður verið skoðaður. Mark-
mið þessarar rannsóknar var að skoða flutningstíma og
gæði meðferðar hjá sjúklingum sem fengu greininguna
STEMI og voru fluttir frá stað utan höfuðborgarsvæðis-
ins til Landspítala á árunum 2011 til 2012 en jafnframt
að kanna hvort breyting hafi orðið á meðferð sjúklinga
með STEMI á norðursvæði Íslands fjórum árum eftir
fyrri rannsókn.4
Sjúklingar og aðferðir
Úrtak rannsóknarinnar voru allir sjúklingar með ICD-
10 greininguna I21.0 – I21.3, brátt hjartadrep með ST-
hækkunum í SÖGU, sjúkraskrárkerfi Landspítala, frá 1.
janúar 2011 til 31. desember 2012 sem höfðu leitað sér
fyrstu hjálpar hjá heilbrigðisstarfsmanni utan höfuð-
borgarsvæðisins (póstnúmer 190, 230-260 og 300-902)
og í kjölfarið verið fluttir á Landspítala.5 Úr sjúkraskrá
á Landspítala var skráð aldur og kyn sjúklings, lífs-
mörk við komu, tímasetning hjartaþræðingar og belg-
Greinin barst
1. september 2015,
samþykkt til birtingar
9. desember 2015
Höfundar hafa
útfyllt eyðublað um
hagsmunatengsl.
Flutningstími og gæði meðferðar hjá sjúklingum
með ST-hækkunar-hjartadrep á landsbyggðinni
– fáir ná í kransæðavíkkun innan 120 mínútna
Þórir S. Sigmundsson1 læknir, Daníel Arnarson2 læknanemi, Arnar Rafnsson3 læknir, Viðar Magnússon3 læknir, Gunnar Þór Gunnarsson2,5 læknir,
Gestur Þorgeirsson4 læknir
1Karolinska
háskólasjúkrahúsið í
Solna, 2Læknadeild
Háskóla Íslands
3Svæfinga- og
gjörgæsludeild
Landspítala
4Hjartadeild, Landspítala
5Sjúkrahúsinu á Akureyri.
Fyrirspurnir:
Þórir Sigmundsson
thorir.sigmundsson@
karolinska.se
http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2016.01.59 R A N N S Ó K N
Nýr valkostur
Fyrir jafnan blóðsykur1
Er meðferðin stöðug
málamiðlun milli blóðsykursfalla
og viðunandi HbA1c?2,3
Myndræn framsetning unnin af Sanofi
Tími frá lyfjagjöf undir húð (klst.)
In
nr
e
nn
sl
i g
lú
kó
sa

(m
g
/(k
g
m
ín
)
3
2
1
0
60 12 18 24 30 36
Lantus®
Toujeo®
Stöðugt
Jöfn dreifing
Meira en 24 klst.
Jafn verkunarprófíll
Toujeo® hefur jafnari verkun en
Lantus® í a.m.k. 24 klst.1
Toujeo® veitir sambærilega blóðsykur-
stjórn og Lantus® með minni hættu á
blóðsykurföllum hjá sjúklingum með
sykursýki tegund 21,4,5
Auðveldara er að stilla Toujeo® en
Lantus® til að ná meðferðarmarkmiðum1,3,4,5
Toujeo® hefur sama langtíma öryggis-
prófíl og Lantus® og er á sama verði1,6,7,8
Fyrir sjúklinga með sykursýki tegund 1 og 2
IS
-T
O
U-
15
-0
9-
02
insúlín glargín 300 einingar/ml
NÆSTA KYNSLÓÐ
GRUNNINSÚLÍNS
Frá framleiðendum
LANTUS
insúlín glargín 100 einingar/ml
1. Toujeo sérlyfjatexti 22.06.2015 kafli 5.1
2. Cooper JG, Claudi T, Thordarson HB. Behandling av type 1-diabetes I spesialisthelsetjenesten – data fra Norsk diabetesregister for voksne. Tidsskr Nor Legeforen
2013; 133: 2257 – 61
3. Home PD, Bergenstal RM, Bolli GB. New Insulin Glargine 300Units/mL Versus Glargine 100 Units/mL in People With Type 1 Diabetes: A Randomized, Phase 3a,
Open-Label Clinical Trial (EDITION 4). Diabetes Care 2015. DOI: 10.2337/dc15-0249 [Epub ahead of print 17 Juni 2015].
4. Riddle MC, Bolli GB, Ziemen M et al. New insulin glargine 300 units/mL versus glargine 100 units/mL in people with type 2 diabetes using basal and mealtime
insulin: glucose control and hypoglycemia in a 6-month randomized controlled trial (EDITION 1). Diabetes Care 2014;37:2755–2762.
5. Yki-Järvinen H, Bergenstal R, Ziemen M, et al. New insulin glargine 300 units/mL versus glargine 100 units/mL in people with type 2 diabetes using oral agents
and basal insulin: glucose control and hypoglycemia in a 6-month randomized controlled trial (EDITION 2). Diabetes Care 2014; 37:3235–3243.
6. Lantus sérlyfjatexti 29.07.2015, kafli 5.1
7. Lantus styttur sérlyfjatexti 21.09.2015
8. Toujeo styttur sérlyfjatexti 15.12.2015
Sanofi á Íslandi, Vistor hf., Hörgatúni 2, 210 Garðabæ.
Sími: 535-7000. Netfang: sanofi@vistor.is