Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.07.1971, Blaðsíða 7

Hljóðbylgjutæki til blóörennslis-
mælinga.
síðan dregin út, og ýtir hún þá
seganum á undan sér út um
skurðsárið í náranum. Síðan er
gefið heparín til að hindra
storknun og því haldið áfram,
eins og áður er lýst. Aðgerðin
er kölluð thrombectomia. Nokk-
ur hætta er á, að æðin stíflist
aftur, ef æðaveggurinn hefur
skaddazt, og er því nauðsynlegt
að gera aðgerðina sem fyrst eft-
lr að æðin stíflaðist. Ávinning-
ur aðgerðar er að hindra bjúg-
myndun og sár á fæti eftir stífl-
ur og ná eðlilegri starfsemi æða
1 fætinum.
MeðferS á lungnablóðtappa er
uiikið vandaverk. Oft er eng-
mn fyrirvari á honum, en blá-
^eðabólga er orsök hans. Hindr-
un og meðferð hennar verður
Því mikilvæg til að hindra
lungnablóðtappa. Segavörn með
heparíni og dicumarol er mik-
ilvægust.
Blóðsegarnir, sem skolast til
'ungna, geta verið mjög mis-
stórir, og fara einkenni eftir
því. Séu þeir litlir, verða ein-
kenni lítil, en einn stór segi get-
Ur gert út af við sjúkling á svip-
stundu með því að stífla lungna-
slugæðina.
Sé tappinn lítill, en fljótlega
komi annar þrátt fyrir sega-
vöm (anticoagulatio), þá kem-
ur mjög til greina að rjúfa blá-
fyrir ofan bláæðabólguna.
®r það oftast gert með því
að setja „síu“ á vena cava in-
terior rétt neðan við nýrnaæð-
ur- Eru sett nokkur saumspor
1 Segnum æðina eða plastklemma
með smágötum utan um æðina.
rer þá mest af blóðinu í gegn,
en segarnir, sem fljóta með, sitja
eftir fyrir neðan.
Sé blóðseginn stærri, verða
3rúð einkenni mikil, og þarf þá
Hð bregða fljótt við og styðja
starfsemi lungna og hjarta eins
og hægt er (digitalis, diuretica,
súrefni o. s. frv.). Intubation
og öndunarvél geta hjálpað í
byrjun. Nánari rannsóknir
(angiografia) geta svo sýnt, að
seginn sé stór, og er þá tvennt
til: að reyna lyf, sem leysa upp
segann (fibrinolysin: strepto-
kinasi, urokinasi) eða opna
brjóstholið og lungnaslagæðina
og tæma út segana. Hafa margir
lifað af slíkar aðgerðir, sérstak-
lega síðan hinar miklu fram-
farir urðu í notkun hjarta-
lungnavéla til að halda blóðrás
og súrefnisinnihaldi hennar í
lagi, meðan aðgerð fer fram.
-'VÝ.IISTI'
ItAIVIVSÓKIVARAUFElUim
Á síðustu árum hafa komið
fram ný tæki til að fylgjast með
blóðrásinni og þá þeim stífl-
um, sem þar geta myndazt. Eins
er eldri rannsóknartækjum nú
meira beint að þessum rann-
sóknum og þá ekki síður í bráða-
tilfellum. Eru þessar helztar:
1. Röntgen: Arteriografia
pulmonalis.
2. Phlebografia.
3. Geislavirk efni (scanning).
4. Hljóðbylgjutæki.
1. Arteriografia pulmonalis:
Með því að sprauta skugga-
efni inn í lungnaslagæðina
má sjá, hve stór blóðseginn
er og hvar hann situr. Má
því áætla, hvort búast megi
við árangri af fibrinolysin-
um (segarnir dreifðir, en
aðalæðar opnar) eða hvort
embolectomia sé eina vonin
(segi situr í aðalæðum).
2. Phlebografia: Sprautað er
skuggaefni í bláæð fyrir neð-
an væntanlega stífu og
með endurteknum Röntgen-
myndum fylgzt með rennsli
blóðsins. Er þá hægt að sjá,
hvar stíflur eru og hve mikl-
ar, og gera sér grein fyrir
því, hvort aðgerð væri fýsi-
leg.
3. Geislavirk efni: Með því að
sprauta geislavirku efni
(125 I. Fibrinogen) í æð,
þá dreifist það um allan lík-
amann, en sezt þó meir í
storknað blóð en annars
staðar. Má því mæla þetta
með næmum mælum (iso-
tope-localisation monitor)
og finna, hvar stíflur eru
að myndast. Þetta er þó taf-
samt og varla hægt að nota
Frumh. á bls. 68.
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS 41