Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1974, Side 17

Þetta þrennt verður að vera í samræmi hvað
við annað. Flestir sótthreinsunarofnar nú á
tímum eru sjálfvirkir. Maður styður bara á
ákveðið „program" og síðan sér ofninn um
aðferðina. Á Borgarspítalanum höfum við
t.d. sótthreinsunarofna með þremur „pró-
grömmum“: 143° C, 120° C, 105° C. Flestir
enskir gufusótthreinsunarofnar sterilisera
aftur á móti við 134° C, en þá er samræmi
milli þessa hita og þrýstingsins inni í hólfinu.
2. Þurr hiti drepur bakteríur, spora og veirur.
Virkni fer eftir samræmingu í hita og tíma,
t. d. 160° C, 1 klst.
180° C, 14 mínútur.
(Þetta eru reglur, sem gilda á stórri sótt-
hreinsunardeild í Glasgow, sem sótthreinsar
fyrir spítala með samtals um 26 þús. rúm-
um, sem þjóna 31/2 millj. manna. I Svíþjóð
t. d. er gert ráð fyrir helmingi lengri tíma
en hér hefur verið nefndur).
Ofnar þessir eiga helst að hafa blásara, sem
dreifir loftinu inn yfir það, sem sótthreinsa
á, a. m. k. ef um lín og þess háttar er að ræða.
180° C hitaofninn er miklu vandmeðfarnari
og því ekki hentugur nerna á stöku stöðum,
þar sem mikið er umleikis.
3. Geislasótthreinsun annaðhvort með gamma-
geislum frá radioactiv isotop (cobolt C 0-60)
eða þá með geislun frá vél, sem gefur raf-
eindum hraða, sem nálgast hraða ljóssins.
Þessi aðferð hæfir ekki spítala. Hún er bæði
of dýr og þarfnast auk þess stöðugs eftir-
lits. Þessi aðferð er aftur á móti sérlega hent-
ug til sótthreinsunar á einnota efnum ýms-
um og hún er örugg. Galli er þó sá, að ekki
er hægt að sótthreinsa á þennan hátt mjög
oft, því að geislavirkni hrúgast upp í efn-
inu, jafnvel hvað langt sem er á milli geisl-
ana.
4. Ethylenoxid-sótthreinsun. Þetta efni í þar
til gerðum sótthreinsunarofnum drepur bakt-
eríur, spora og veirur, en þó eingöngu ef viss-
um skilyrðum er fullnægt. Það fer eftir t. d.
rakastigi í því, sem sótthreinsa á, og einnig
sótthreinsar þetta efni ekki, ef mjög mikið
magn er af sóttkveikj um. Það verður því að
hreinsa vel það, sem sótthreinsa á, áður en
það fer í þessa ofna. Hins vegar hefur þetta
efni mikla galla: Það er mjög eitrað. 1 önd-
unarfærum verkar það ertandi, svipað og
ammoníak. Við innöndun veldur það ógleði,
höfuðverk og svima, jafnvel þótt í litlu magni
sé, en í meira magni getur það valdið lungna-
bjúg. Það verkar mjög ertandi á húð. Það,
sem sótthreinsað er á þennan hátt, þarf að
liggja í 24 klst., til þess að gufan fari úr efn-
inu, áður en það er notað. Fleiri gallar eru
á þessari aðferð, þó að það verði ekki rakið
hér. Ofnar þessir þurfa daglegt og mjög ná-
kvæmt eftirlit. Að minni hyggju væri ger-
sam.lega út í hött að hefja þessa aðferð til
sótthreinsunar hér á landi, a. m. k. mörg ár
fram í tímann.
Desinfection: Með þessari aðferð drepur mað-
ur flestar algengar bólgubakteríur, naumast
spora eða veirur að nokkru ráði. Því er hér ekki
um fullkomna sótthreinsun að ræða. Þó er þetta
mismunandi eftir því, hvaða efni er notað. Ég
mun nú í stuttu máli nefna nokkrar þessara
aðferða:
1. Suða. Það er ekki mjög mörg ár síðan suða
var álitin fullkomin sótthreinsun. Fyrst var
gert ráð fyrir að sjóða verkfæri í V2 klukku-
stund, síðan 20 mín. Með 5 mínútna suðu í
nægilega miklu af vatni og ekki of miklu
af verkfærum í pottinum munu menn kom-
ast eins langt og hægt er að komast með þess-
ari aðferð.
2. Klór- og joðsambönd. Sum þessara efna eru
mjög virk. T. d. er „kloramin eina kemíska
efnið, sem drepur hepatitisvírus" (Nyström),
en verður þá að nota í 5% upplausn. En þessi
efni eru illa lyktandi, erta húð 0g skemma
málma og ýmislegt annað. Blóð og gröftur
gera þessi efni lítið virk.
Á sótthreinsunardeildinni í Álaborg í Dan-
mörku, sem þykir með þeim betri þar í landi,
eru verkfæri á legudeildum lögð í 1% klora-
minupplausn í 1/2 klst., áður en farið er með
þau í þvott og sótthreinsun.
5% joðspíritus er af mörgum talin örugg-
asta aðferðin til að decinficera húð fyrir
skurðaðgerðir, en allmargir hafa ofnæmi
gegn joði og hefur því orðið að hætta að
nota það í þessu skyni, en þá verið gripið
til annarra efna, sem e. t. v. eru ekki veru-
lega lakari.
3. Alkohol. Alkohol með styi'kleika 70—75% er
öruggara en sterkari blöndur. Ekki er þó tal-
ið heppilegt að hafa alkohol í opnum ílátum
á deildum. Það gufar upp, og þegar líður á
daginn verður starfsfólkið í of góðu skapi!
4. Phenol. Phenolsápur og aðrar phenolblönd-
ur eru í miklu áliti í Svíþjóð. „Saniphen" er
sænskt efni og „Ivisol“ er þýskt, og hefur
þetta hvort tveggja reynst jafnvel. Notuð er
2% upplausn. Skv. reynslu Svía drepast coli
og pseudomonas á 15 mín. Þeir telja, að eftir
60 mín. séu allar sóttkveikjur dauðar, þó ekki
berklabakteríur og hepatitisvírus.
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS 119