Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1974, Blaðsíða 33

lungun verða óvirkari og
hætt við lungnabólgu.
9. Legusár myndast vegna
þrýstings og lítils blóð-
streymis, sem getur valdið
vöðvadrepi.
10. Liðamótin stirðna vegna
hreyfingaleysis.
11. Andleg mótstaða er á und-
anhaldi vegna örvunarleys-
is, sem endar í sljóleika og
þunglyndi.
Líti maður yfir númerin 1,
2, 3 og 11, sést, að hér er um
að ræða langlegusjúkling, sem
erfitt er að kveikja lífsneista í.
Sjúklingurinn er í lélegu
ástandi, svimar þegar hann
stendur upp vegna blóðþrýst-
ingslækkunar. Og þar við bæt-
ist blóðskortur, bj úgur, auk and-
legs sljóleika, sem hindrar alla
sjálfsbjörg. Þetta leiðir til víta-
hrings, menn aumkast yfii1
sjúklinginn og rúmlegueinkenn-
in halda áfram að þróast.
Tvennt er m jög þýðingarmik-
ið í þessu sambandi: að mögu-
legt er að halda vöðvunum starf-
hæfum hjá rúmlegusjúklingnum
og í öðru lagi að halda blóð-
straumnum í sem bestu formi
við að reisa hann á fætur stutta
stund oft á dag. Ef þessu er
framfylgt er auðveldara að
koma sjúklingnum til gangs eft-
ir að langri rúmlegu lýkur.
Með tilliti til margra annarra
langlegueinkenna ætti hver sem
hjúkrar sjúklingnum að geta æft
eðlilega hreyfingu liðamóta oft
á dag, þó sjúkraþjálfari sé
hvergi nálægur.
Xoluni riinilijóliA.
Jafnvel mjög aumir sjúkling-
ar geta notfært sér rúmhjólið
bæði liggjandi og sitjandi.
Vökvajafnvægi sjúklingsins er
hægt að halda í svo góðu lagi,
að slímerfiðleikar myndist ekki.
Einnig er hægt að halda hægð-
um og þarmastarfsemi í lagi
með „hlífðarlausri“ notkun
bekjustólsins. Með því að vinna
með ósjálfráðum tæmingarþörf-
um þarmsins, sem eru sterkast-
ar skömmu eftir máltíðir, eru
hægðaerfiðleikarnir minnkaðir
til muna. Að fyrirbyggja legu-
sár er höfuðatriði. Og þess skal
getið, að legusár eru bráður
sjúkdómur, sem vegna þrýst-
ings og skorts á blóðstreymi
getur myndað vöðvadrep á
nokkrum klukkutímum. Þá er
fyrsta og síðasta boðorðið að
breyta legustellingu sjúklings,
sem ekki getur hreyft sig sjálf-
ur. Því næst kemur umhyggjan
fyrir húðinni, en algei’lega þýð-
ingai’laust er að láta sjúkling-
inn liggja með þvaglegg til
varnar gegn legusári.
Með tilliti til aukinnar rýrn-
unar beinvefsins er mönnum nú
ljóst af geimferðai’annsóknum,
að verkun þyngdai’lögmálsins á
beinin í stöðu er vörn gegn
beinarýrnuninni, og aðeins við
3ja tíma stöðu á sólarhring
di’egur úr henni hjá rúmliggj-
andi sjúklingum. Á flestum
rúmlegusjúkdómseinkennum er
hægt að í’áða bót, þó sum séu
ei’fiðari en önnur. Erfiðust við-
ureignar eru stirðnuð liðamót,
séi’staklega hnéliðamótin. Mynd
2 sýnir stellingu stóru liðamót-
anna í rúmlegu, og er auðséð á
fótlaginu og ósveigjanleika hné-
liðsins, að hér er um langlegu að
í’æða. Hver sem hefur tekið þátt
í þeirri tilraun að í’étta bogin
lmé veit bæði hvað þau hindi’a
eðlilegan gang og hve rnikla þol-
inmæði þai’f til að bæta úr slík-
um skaða.
Voldur húrri dúnurlölu.
Bandarísk í’annsókn á dauðs-
föllum vegna heilablæðingar
varpar Ijósi yfir langleguein-
kenni. Af 100 sjúklingum með
MYND 3
sýnir stellingu stóru
liðamótanna i rúmlegu,
og er auöséð á fótlaginu
og ósveigjanleika hnéliðsins,
að hér er um langlegu að ræða.
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS 131