Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1975, Blaðsíða 35

efni til að skipta dagsskammt-
inum.
Reynslan hefur sýnt, að hjá
börnum og unglingum með syk-
ursýki er ekki hægt að halda
sjúkdómnum niðri með öðrum
lyfjum en insúlíni af þeim sem
hingað til hafa komið fram á
sjónarsviðið.
Eftir að börnin hafa náð 11
—12 ára aldri eru þau fær um
að sprauta sig sjálf. Það er nú-
orðið sjaldgæft að sjá svokall-
aða „fitukodda“ — lipodys-
trophi — á þeim stöðum sem
sprautað er, vegna þess að mikil
áhersla er lögð á að stungurnar
séu í röðum en ekki sprautað
alltaf á sama stað. Er vel fylgst
með þessu í heimsóknum á
göngudeildina. Subcutan atrophi
eða „holur“ myndast stundum
eftir að „koddarnir“ hverfa, en
geta líka komið án þess að
„koddar“ myndist fyrst. Venju-
lega fyllast þessar „holur“ smám
saman ef svæðið er hvílt frá
sprautum um tíma, en þetta
skeður fljótar ef innspýtingar
eru gefnar beint í „holurnar"
og byrjað í köntum þeirra.
Gangur sjúkdómsins hjá
barni eða unglingi, sem veikist
af sykursýki er oftast sá að eft-
ir fyrstu vikurnar sem fara í
það að temja sjúklingnum viss-
ar lífsvenjur, hitaeiningar og
insúlínskammt, tekur við „ró-
legra“ eða „stöðugra" tímabil
sem er mislangt en nær oftast
yfir allmarga mánuði. Þennan
tíma er æskilegast að nota til að
kynna sj úklingnum mikilvægi
þess að neyta réttrar fæ5u. Er
bæði leitast við að hafa fæðið
sem fjölbreyttast og að það
henti sem flestum fjölskyldu-
meðlimum þannig að barninu
eða unglingnum þurfi ekki að
finnast hann vera ,,öðruvísi“
vegna mataræðis. Reyndar er
i’étt fæði sykursjúkra hollt fyr-
lr hvern sem er og ætti að inn-
jeiða slíkt á sem flestum heim-
iium. Svíar eru kannski betur
settir en við íslendingar m. t. t.
þess að fá gott og fjölbreytilegt
úrval grænmetis sem ekki er
dýrt þar í landi. Við eigum aft-
ur á móti betra með að ná í nýj-
an fisk sem er ein ákjósanleg-
asta fæðutegundin fyrir sykur-
sjúka. 1 Svíþjóð neyta börn og
unglingar hádegisverðar í skóla-
mötuneytum og hefur þar unn-
ist mikið við að venja börnin
á holla og næringarríka fæðu
strax frá byrjun, því að þessir
matstaðir eru undir ströngu eft-
irliti hvað þessu við kemur. Al-
þekkt er að matarvenjur ein-
staklingsins mótast mjög á
fyrstu æviárunum og skiptir
miklu að böi’nin fái sem fjöl-
breytilegasta næringu á þessu
tímabili.
Meginreglan við að útbúa
mataræði sykursjúkra er ein-
faldlega sú að hafa það sem syk-
urminnst og fituminnst og að
magnið og hitaeiningarnar
dreifist sem jafnast yfir dag-
inn. Reyna flestir að neyta nægi-
lega eggjahvíturíks fæðis til að
fá allt að 15% daglegrar þarf-
ar af hitaeiningum. Fita má
helst ekki fara yfir 35% hita-
eininga á dag og afgangurinn
eða 50—55% kemur frá kol-
vetnum. Reynt er að kenna að-
standendum og sjúklingum að
hugsa í skömmtum en forðast
er að leggja á þá að vigta og
mæla hvern matarbita, sem
dæmt er til að misheppnast í
flestum tilfellum a. m. k. til
lengdar. Að lokum skal tekið
fram að oft verða ráðlegging-
ar um mataræði að vera tals-
vert einstaklingsbundnar.
Líkumlecj hreyfing er mjög
þýðingarmikil og er hvatt til
hennar í hvaða formi sem er.
Það er alrangt og hugsunarlaust
Fjöldi
1. mynd. Aldur þegar einkenni gera vart við sig.
Fjöldi
□
Drengir 30
2. mynd. Aldur hópsins (mars 1971).
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS 63