Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1975, Blaðsíða 44

óvissari eftir neyslu þeirra lyfja
og efna, sem fyrst voru talin.
1 þessu sambandi má geta þess,
að tilraunir (með menn og dýr)
hafa ekki staðfest þá skoðun,
að heróín sé hættulegra en mor-
fín með tilliti til ávana og fíkn-
ar. Engu að síður er heróín
langtum meira misnotað en mor-
fín og smygl á því og svarta-
markaðssala að sama skapi mun
meiri.
lIVERJIIt eitÆUA A VÍ.MII-
GJÖFVM OG IIVEItJIIt TAPA?
Vímugjafœr eru verslunar-
vara. Eins og í annarri verslun
er um bæði framleiðendur,
dreifendur og neytendur að
ræða. Framleiðendur eru í þessu
sambandi jar'öyrlcjumenn, lyfja-
geröir, bruggarar o. fl. Dreif-
endur eru áfengisverslanir, veit-
ingamenn, lyfsalar og læknar,
svo og ólöglegir sölumenn. Með
lögum (lyfsölulög, ópíumlög,
áfengislög) er reynt að hafa
stjórn á þessum málum þannig,
að sem minnst gangi úrskeiðis.
Þannig reynir löggjöfin að
tryggja, að gróðasjónarmið
verði ekki látin sitja í fyrir-
rúrni. öðru máli gegnir að sjálf-
sögðu um ólöglega sölumenn.
Hjá þeim sitja að jafnaði gróða-
sjónarmið ein í fyrirrúmi.
Leynivínsala ber fyrst á
góma, þegar rætt er um ólög-
lega seljendur vímugjafa hér á
landi. Ekkert launungarmál er,
að menn í vissum stéttum hafa
að aukagetu að selja áfengi ut-
an venjulegs sölutíma Áfengis-
verslunar ríkisins. Áfengi, sem
slíkir leynivínsalar selja, er ým-
ist keypt löglega í áfengisversl-
uninni, eða hefur verið smygl-
að inn í landið.
Nokkuð hefur einnig borið á
því, að ýmis lyf, einkum örv-
andi lyf, svo sem amfetamín og
skyld lyf, hafi borist til lands-
ins með ólöglegum hætti. Nú
síðast hefur í vissum tilvikum
verið smyglað eða reynt að
smygla inn í landið kannabis.
Hins vegar hefur að líkindum
ekki verið reynt að smygla til
Islands ópíum, morfíni eða heró-
íni, sem svo mjög eru misnotuð
víða erlendis.
1 þessu sambandi ber að
minnast þess, að víða erlendis,
t. d. í Bandaríkjunum og í Bret-
landi, standa vel skipulagðir og
fjársterkir glæpahringir að
ólöglegri sölu og dreifingu
ávana- og fíknilyfja og efna.
Þekktastur slíkra glæpahringja
er Mafían svokallaða, sem segja
má, að tröllríði bandarísku
þjóðfélagi. Ekki er útilokað, að
glæpafélög sem þessi kunni að
teygja arma sína hingað, enda
þótt það verði að óreyndu að
teljast ólíklegt sökum fámennis
hér á landi.
Þá ber þess enn fremur að
minnast, að ólöglegir seljendur
vímugjafa hneigjast á stundum
til þess að falsa vöru sína eða
blanda hana öðrum efnum en
þeir láta í veðri vaka, að þeir
séu að selja. Þannig er heróín
stundum blandað mjólkursykri
eða jafnvel ýmsum óþverra til
þess að drýgja það, þegar fram-
boð er minna en eftirspurn. Hér
á landi þekkjast meira að segja
dæmi þess, að samanpressað
grasmjöl hefur verið selt sem
kannabis væri.
Við höfum að framan fjallað
um hina mörgu ókosti vímugjafa
og þær hættur, sem neyslu þeirra
gætu verið samfara. Við bent-
um enn fremur á, að hin mikla
streita og álag, sem virðist vera
á mönnum í nútíma þjóðfélagi,
örva mjög til notkunar róandi
lyfja og annarra vímugjafa, svo
sem áfengis og kannabis. Á það
var einnig bent, enda þótt ró-
andi lyf á borð við díazepam og
mepróbamat, svo og svefnlyf,
gætu komið að nokkru haldi til
þess að létta á sjúklingum, þá
væri slík meðferð ein sér næsta
haldlítil. Af þessum og mörg-
um öðrum sökum er nauðsyn-
legt að læra aö lifa án vímu-
gjafa. Okkur er þannig nauð-
synlegt að hrista af okkur feimni
og geta umgengist og talað
frjálslega við hvern sem er.
Okkur ber enn fremur að haga
vinnu okkar og störfum þann-
ig, að við hvorki þjökum okkur
sjálf, okkar nánustu né þá, sem
við vinnum með. Ef við hlítum
þessu, þá dögum við mjög úr
þeim forsendum, sem vitað er,
að leitt geta til notkunar og mis-
notkunar ýmissa vímugjafa,
hvort sem um lyf, áfengi eða
önnur efni er að ræða. Loks ber
okkur að eiga tómstundagam-
an eða áhugamál utan við hinn
afmarkaða hring daglegra
starfa til þess að geta á þann
veg horfið frá gráum hvers-
dagsleikanum tíma og tíma án
þess, að tii komi notkun vímu-
gjafa. Muniö, aö neytendur
vímugjafa eiga venjulega meira
aö gjalda en vinna viö neyslu
þeirra.
LOKAunn
Áfengi hefur verið hinn lög-
legi vímugjafi hér á landi að
heita má síðan land byggðist.
Svipaða sögu er að segja um
ýmis önnur vestræn lönd og
raunar fleiri lönd. Áfengis-
neysla hefur því verið vanda-
mál í þúsundir ára, misjafn-
lega mikið eftir tímum og að-
stæðum. Nú má hins vegar
segja, að við stöndum á nokkr-
um tímamótum, þar eð hætta
er á, að neysla á nýjum eða áð-
ur óþekktum vímugjöfum á borð
við kannabis og lýsergíð færist
í vöxl. Sama máli gegnir raun-
ar um ýmis róandi lyf. 1 þessu
sambandi ber að leggja megin-
áherslu á það atriði, að neysla
nýrra eða áður óþekktra vímu-
gjafa mun að öllum líkindum
ekki draga að marki úr neyslu
þeirra vímugjafa, sem fyrir eru.
Af þessum sökum og eins hinu,
hve neikvæð áhrif vímugjafa
yfirleitt eru mikil og neyslu
þeirra vandstýrt, ber að gjalda
fyllsta varhuga við því að inn-
leiða nýja vímugjafa. □
72 TÍMARIT HJÚKRUNARPÉLAGS ÍSLANDS