Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.1998, Qupperneq 5

t.
k.
Formannspistill
K.um afnám
launamismununar
Asta
Milli 60-80% hjúkrunarfræðinga á
fjölmörgum heilbrigðisstofnunum
á Reykjavíkursvæðinu sögðu störfum
sínum lausum frá og með 1. apríl sl.
Ákvörðun um uppsögn er ákvörðun
hvers og eins hjúkrunarfræðings, tekin
að vel íhuguðu máli. Þegar svo margir
einstaklingar taka svo alvarlega ákvörð-
un verða skilaboðin ekki misskilin. Sem
formaður í fagstéttarfélagi hjúkrunar-
fræðinga hlýt ég að hafa djúpstæðar
áhyggjur af málinu, bæði vegna af-
komu félagsmanna og vegna reksturs
heilbrigðisstofnananna.
Hjúkrunarfræðingar eru að öllu
jöfnu seinþreyttir til vandræða. Mikið
þarf til að einstaklingar, sem lokið hafa
margra ára námi til að gegna sérhæfð-
um, áþyrgðarmiklum störfum í þágu
samfélagsins, segi upp störfum sínum.
Af samræðum mínum við þessa
hjúkrunarfræðinga er Ijóst að þeim er
verulega misboðið. Ástæðurnar virðast
vera einkum þessar:
/ fyrsta lagi: Léleg laun. Nýútskrif-
uðum hjúkrunarfræðingi bjóðast laun
sem nemur rétt rúmlega eitt hundrað
þúsund krónum á mánuði. Hjúkrunar-
fræðingur sem starfað hefur við hjúkr-
un í meira en 20 ár hefur um 120
þúsund krónur í dagvinnulaun á
mánuði.
í öðru lagi: Launamismunun sem
hjúkrunarfræðingar eru beittir. Sama
stofnun og hjúkrunarfræðingurinn ræð-
ur sig til hefur boðið nýútskrifuðum
verkfræðingum, náttúrufræðingum og
sjúkraþjálfurum sem eru með sömu
lengd menntunar að baki um 25%-
40% hærri laun með því að greiða
þeim fasta yfirvinnu auk taxtalauna.
Nýútskrifaður læknakandidat hefur
samkvæmt kjarasamningi 40% hærri
grunnlaun en hinn nýútskrifaði hjúkrun-
arfræðingur og 10% hærri laun en
deildarstjóri yfir stórri sjúkradeild sem
Möller
veltir um 100-200 milljónum króna á
ári.
/ þriðja lagi: Hjúkrunarfræðingum í
almennum störfum er misboðið þegar
heilbrigðisstofnanir vilja skilgreina störf
þorra þeirra í A-ramma í kjarasamningi
félagsins sem ýmsar opinberar stofn-
anir raða einungis nemendum og byrj-
endum í starfi í. Hjúkrunarfræðingum
finnst að heilbrigðisstofnanir séu með
þessu að setja störf þeirra niður. Hjúkr-
unarfræðingar telja að skilgreining á
störfum í A-ramma sé ekki lýsandi fyrir
störf þeirra og það sé í raun niðurlægj-
andi að eiga að hlíta því að störf þeirra
séu skilgreind á þann veg að þau séu
„unnin undir stjórn og á ábyrgð ann-
arra“.
Skilgreiningar á römmum eru alveg
sambærilegar í öllum kjarasamningum
aðildarfélaga Bandalags háskóla-
manna. Það hefur þann kost að hægt
er að bera saman flokkun starfa há-
skólamanna milli stéttarfélaga, starfs-
hópa, kynja og stofnana. Nú er lokið
samningsgerð á fjölda stofnana ríkis
og Reykjavíkurborgar. Það hefur komið
í Ijós í mörgum þeirra stofnanasamn-
inga sem liggja fyrir að A-ramminn er
lítið notaður og þá yfirleitt einungis
ætlaður nemendum og byrjendum í
starfi, enda gefur skilgreiningin á A-
ramma tilefni til þess.
Samningar stéttarfélaga háskóla-
manna um nýtt launakerfi Oþnuðu enn-
fremur á að föst yfirvinna sem greidd
hefur verið til viðbótar grunnlaunum
yrði tekin inn í föst laun í nýju kerfi, en
margir hópar háskólamanna hafa, sem
betur fer um langt skeið notið betri
kjara en kjarasamningar kveða á um.
Aðrir hópar hafa hins vegar verið á
strípuðum töxtum. Það á við um flesta
hjúkrunarfræðinga. í fjölmörgum stofn-
anasamningum sem nú þegar liggja
fyrir hafa „yfirborganir" verið teknar inn
í grunnlaun, en um leið hefur launa-
munur milli starfshópa, stofnana og
kynja komið í Ijós. Stjórnvöldum var
Ijóst að þau voru að taka ákveðna
áhættu með að draga „yfirborganir"
upp á yfirborðið, ekki síst í Ijósi þess
að stjórnvöld hafa jafnan neitað að slíkt
viðgengist í opinberum stofnunum.
Stjórnvöld sýndu kjark að taka á ónýtu
launakerfi. Þau verða líka að sýna kjark
að taka á því launamisrétti sem loksins
er komið upp á yfirborðið.
Eftir að hafa skoðað fjölda stofnana-
samninga virðist sem háskólamönnum
með sambærilega menntun og hjúkrun-
arfræðingar sem gegna störfum sem
gera kröfu um sambærilega ábyrgð,
sérhæfni og sjálfstæði sé almennt rað-
að í B-ramma. Félag íslenskra hjúkrun-
arfræðinga gerir auðvitað kröfur um að
störf hjúkrunarfræðinga, menntun og
reynsla séu ekki lakar metin í nýju launa-
kerfi en störf og persónubundnir þættir
hjá öðrum háskólamönnum. Það er
krafa félagsins að vinnuveitendur, stjórn-
völd og stofnanir, standi við fyrirheitin um
að „jafna þann launamun karla og
kvenna sem ekki er hægt að útskýra
nema á grundvelli kyns. Með nýju launa-
kerfi gefst tækifæri til að vinna að þeim
markmiðum" eins og segir í yfirlýsingu
Ijármálaráðherra og Reykjavíkurborgar
með kjarasamningi Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga frá 9. júní 1997. Nú er
komið að efndum hjá vinnuveitendum.
Hjúkrunarfræðingar hafa sem ein-
staklingar með uppsögnum sínum gef-
ið skýr skilaboð. Þeir ætla ekki að taka
því að vera láglaunakvennahóþur á
fjársveltum láglaunastofnunum. Mark-
mið Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
er að tryggja í stofnanasamningum í
nýju launakerfi að lágmarkskjör hjúkr-
unarfræðinga verði í engu lakari en kjör
annarra háskólamanna með sambæri-
lega menntun, sérhæfni og ábyrgð.
85
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 74. árg. 1998
Ljósm.: Lára Long